İtalyan siyasetçilerle üst düzey sağlık yetkilileri arasındaki WhatsApp yazışmaları, eski Başbakan Giuseppe Conte, eski Sağlık Bakanı Roberto Speranza ve diğer 17 yetkili hakkında 'pandemiye müdahalede ağır kusur ve insan öldürme' şüphesiyle savcılık soruşturması kapsamında açıldı.
21 Şubat 2020'de Lombardiya eyaletinin güneyindeki Codogno'da saptanan ilk vakayla İtalya, pandeminin derinden sarstığı ilk Avrupa ülkesi olmuştu. Ardından diğer Avrupa ülkeleri de tümü bariz şekilde İtalya'yla bağlantılı ilk koronavirüs vakalarını bildirmişti.
'İlk Almanya'da çıktı iddiasını işleyelim'
Ancak 5 Mart 2020 tarihinde yazılan bir WhatsApp mesajına göre dönemin Sağlık Bakanı Roberto Speranza, bir meslektaşına, İtalya'nın imajını korumak için Avrupa'nın ilk koronavirüs vakasının Almanya'da tespit edildiğini iddia eden bir raporu 'istismar etmeleri gerektiğini' söyledi.
'Avrupa'ya dağıtım yaptık'
Soruşturma kapsamındaki isimlerden olan dönemin Sağlık Bakanlığı Genel Sekreteri Giuseppe Ruocco, ertesi gün İtalya'dan Avrupa'ya dönen gezginler arasında tespit edilen vakalarla dalga geçer gibi mesaj attı: "Bugün Avusturya'ya 2, Fransa'ya 1 ve İspanya'ya 1 ... ve belki de Almanya'ya 1 Kovid vakası ihraç ettik."
Pandeminin ilk dalgasından en çok etkilenen Lombardiya eyaletindeki Bergamo şehrinde Kovid-19 kurbanlarının yakınlarının bastırmasıyla savcılar tarafından yürütülen soruşturma, yetkililerin Codogno vakası onaylandıktan iki gün sonra salgının başladığı Alzano Lombardo ve Nembro kasabalarını karantinaya almayarak virüsün yayılmasını önlemek için yeterli önlemleri almadığı iddiasına odaklanıyor.
'Bergamo derhal karantinaya alınsaydı 4 bin ölüm önlenebilirdi'
Lombardiya'daki diğer dokuz ve Veneto'daki bir kasabayla birlikte hemen karantinaya alınan Codogno'nun aksine, salgının başlamasından saatler sonra Alzano Lombardo hastanesi yeniden açıldı, Bergamo ise ancak iki hafta sonra Lombardiya'nın tamamıyla birlikte kapanmaya sokuldu.
Pandeminin ilk dalgası sırasında 6 binden fazla ölümün kayıtlara geçtiği Bergamo'da savcılara göre derhal karantinaya alınsaydı 4 bin ölüm önlenebilirdi.
Kovid'in hızla yayılmasına koşut, bölgesel ve ulusal yetkililer Lombardiya eyaletini karantinaya alıp almama konusunda aralarında dalaşırken, bölgesel sağlık yetkilileri Aida Andreassi ile Marco Salmoiraghi arasındaki bir WhatsApp yazışması, liderlerin durumun ciddiyetine dair gerçeği saklama girişimine işaret etti.
'Çin'den çok daha kötüyüz'
Andreassi şöyle yazdı:
"Lombardiya bölge başkanının bana ne dediğini biliyor musun? 'Gerçeği söyleyemezsin.' 'Peki, o zaman biz de Çin gibiyiz' dedim. 'Çin'den çok daha kötüyüz, en azından orada bir diktatörlük var' diye cevap verdi."
Kısa süre önce yeniden Lombardiya Bölge Başkanı seçilen Attilio Fontana da soruşturulanlar arasında.
'Dünya Savaşı gibi'
Dönemin Sağlık Bakanlığı Genel Sekreteri Ruocco'nun 29 Şubat 2020'de - İtalya'nın karantinaya girmesinden neredeyse iki hafta önce - gönderdiği bir mesaj da pandemi yönetimindeki kaosun göstergesi: "Pek çok şey oluyor: Conte ve Speranza ile çatışan Bilim Komitesi, yeniden düşünmelerini istedi. Bu bir dünya savaşı."
Soruşturmanın bir diğer önemli unsuru, İtalya'nın 2006 tarihli ulusal pandemi planının güncellenmiş versiyonunun bulunmadığı iddiası.
Soruşturulan isimlerin savunmalarını sunmalarının ardından, yargıç, onları mahkemeye sevkedip etmemeye karar verecek.
'Kendimizden emin ve sakiniz'
Geçen yaz Mario Draghi başbakanlığındaki hükümet çökene dek sağlık bakanı olarak kalan Speranza, geçen hafta 'her zaman ülkenin özel çıkarları doğrultusunda disiplin ve onurla hareket ettiği konusunda kendini çok sakin ve emin hissettiğini' söyledi.
Andreassi, 'yargının çalışmaları devam ettiği için röportaj vermesinin mümkün olmadığını' söyledi.
Ruocco, röportaj taleplerine yanıt vermedi.
Fontana'nın avukatı, 'müvekkilinin soruşturmadan resmi olarak haberdar edildiğini ve yorum yapmadan önce yasal belgeyi dikkatlice incelemek için zamana ihtiyacı olduğunu' söyledi.
Beş Yıldız Hareketi'ne liderlik eden dönemin Başbakanı Conte, geçen hafta 'yargıyla derhal işbirliği yapmaya hazır olduğunu, ülke ve İtalyan vatandaşlarıyla yüzleşmek konusunda kendisini sakin hissettiğini' dile getirdi.
*WhatsApp'ın çatı şirketi Meta, Rusya'da aşırıcı kurum olarak yasaklı.