7.7 ve 7.6 büyüklüğünde meydana gelen ve 10 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli iki depremin 6. gününde ülkemiz yaralarını sarmaya çalışıyor.
Bu süreçte, toplumu derinden sarsan her olayda olduğu gibi, ciddi düzeyde bilgi kirliliği ortaya çıkıyor. Depremin meydana geldiği günden bu yana, özellikle sosyal medyada çok sayıda yanlış haber paylaşımında bulunuldu.
Enkaz altında olmadığı halde enkaz altındaymış gibi davrananlar, depremzedelere zarar verecek ve halkı paniğe sürükleyecek, doğru olmayan paylaşımlar, sahte kimlikli ‘dayanışma’ hesapları ve başka yerde yaşanmış olayların deprem bölgesinde yaşanmış gibi sunulması…
Sosyal medyada yayılan yalan içerikler, daha sonra gerçek ortaya çıksa bile, bir kere yayıldıktan sonra çeşitli olumsuz etkilere yol açabiliyor. Dolayısıyla, bütün internet kullanıcılarının, asgari düzeyde de olsa çeşitli doğrulama yöntemlerini kullanmaları gerekiyor.
Peki, özellikle deprem gibi doğal afetlerde ya da sosyal olaylarda, doğru bilgiyi yanlış bilgiden nasıl ayırabiliriz?
Bazen çok profesyonel görünen kimi sosyal medya mecraları yalan bilgi aktarabiliyor. Buna karşı, sosyal medyada karşımıza çıkan içerikleri çeşitli ipuçları üzerinden ‘filtreleyip’, şüpheli olanları diğerlerinden ayırabiliriz.
Bunun için, paylaşımı yapan sosyal medya hesabının gerçek olup olmadığı, paylaşılan içeriğin ilk olarak hangi hesap tarafından paylaşıldığı, kullanılan etiketleri (hashtag) ve paylaşımların otomatik yapılıp yapılmadığı gibi kritik noktaların araştırılması gerekiyor.
Bunun yanında, paylaşıma konu olan görselleri arama motorlarının ‘görsel arama’ özellikleri kullanılarak aranması, söz konusu içeriğin başka bir olaya ait olup olmadığının belirlenmesi açısından da önemli bir işleve sahip.
Öte yandan, şüpheli bulunan bir paylaşımı dolaşıma sokan sosyal medya hesaplarının, yine internet üzerinden ‘eski kullanıcı adlarını’ araştırarak o hesabın gerçek mi yoksa bir ‘reklam hesabı’ mı olduğu bulunabilir.
Ayrıca, paylaşılan içerikte bulacağımız ipuçlarıyla (görsel, mağaza ismi vb.), harita uygulamalarından gerçek lokasyon tespit edilerek, paylaşımda bahsedilen yerle aynı olup olmadığı da kontrol edilebilir.
Şüpheli paylaşımların tespiti, kontrol için kullanılabilecek yöntemler ve daha fazlası, Radyo Sputnik’te Gerçeğin Yörüngesi’nde ele alındı.