Kahramanmaraş’ı merkezine alarak Türkiye’yi vuran 7.7 ve 7.6 şiddetinde iki büyük deprem komşu Suriye’de Türkiye sınıra yakın alanda da büyük bir yıkım yarattı. Özellikle Halep ve Lazkiye bölgesine yüzlerce can kaybı yaşandığı, binlerce yaralı bulunduğu haberleri geldi.
ABD’nin rejim değişikliği girişiminden bu yana 11 yılı aşkın süredir savaş halinde olan Suriye, toparlanmasına engel teşkil eden Sezar yaptırımları yüzünden zaten zordayken, bir de böylesine yıkıcı bir depremle sarsılmış oldu.
Depremin ardından ABD ve AB’den Türkiye’nin yanı sıra Suriye’ye de ‘sempati’ ifade eden beyanatlar yapılırken, yaptırımların kaldırılmasından söz edilmemesi dikkat çekti.
Suriye’de ise Devlet Başkanı Beşar Esad, kabinesini acil olarak toplarken, Halep başta olmak üzere depremden etkilenen bölgelerde kurtarma çalışmaları için Rusya ve İran’ın yardımları eşliğinde kolların sıvandığı belirtiliyor. Ancak yardımların ne kadar yeterli olduğu meçhul. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanı sıra Suriye Cumhurbaşkanı Esad’ı da arayarak taziyelerini sunarken, yardım tekliflerini iletmiş durumda.
SANA, Suriye yönetiminin BM üyesi ülkeler, Uluslararası Kızılhaç Teşkilatı ile diğer uluslararası yardım örgütlerine arama-kurtarma çalışmaları ve insani yardım çağrısında bulunmuş durumda.
Gelişmeleri Suriye’den gazeteci Sarkis Kassargian ile konuştuk.
‘Herkesin başı sağolsun, deprem sınır tanımıyor’
Sarkis Kassargian’a göre, sınırın Suriye tarafında özellikle Türkiye’deki depremin merkez üssüne yakın Halep-Lazkiye bölgesi en ağır etkilenen bölge. “Herkesin başı sağolsun. Deprem sınır tanımıyor, ırk, din, hepimizin başı sağolsun” diyen Kassargian, Halep’ten aldığı bilgiler uyarınca enkaz altında kalan çok sayıda insan bulunduğunu belirterek resmi ölü sayısının artacak gibi göründüğüne işaret etti:
"Normal olarak tabii ki deprem merkezine yakın bölgeler en çok hasar gören bölgeler. Suriye'nin kuzeyinden söz ediyoruz. Bilhassa Halep ile Antakya arasındaki o bölge en çok zarar gören bölge. Vilayetler olarak Halep, İdlib ve Lazkiye vilayetleri. Onun güneyinde hasar azalıyor. Diğerlerine kısayla Hama'da durum daha hafif. Tabii ki her can bir candır, büyük kayıptır. Ama afetlerde en çok konuşulan rakamlar maalesef. Yetkililere ve resmi açıklamalara göre Suriye’de şimdiye kadar yaklaşık 800 can kaybı var. Ve binlerce yaralı var. Ama bunu maalesef söylemeliyim, sahadan Halep'ten aldığım bilgilere göre, kesin bilgilere göre, enkaz altında kalan insanlar çok fazla. Can kurtarma çalışmaları çok yavaş sürdüğü için bence bu rakamların daha da iki üç katına çıkması maalesef mümkün. En çok hasar gören bölge Halep. Halep deyince şehir merkezi ve kırsalı. Yani Afrin'den Halep'e ulaşan bölge.”
‘Halep zaten savaşta yıpranmıştı’
Halep’in 10 yılı aşkın süredir savaşta zaten yıprandığını anımsatan Kassargian, şehrin yüzde 40-45’inin kaçak yapılardan oluştuğunu belirtirken, Suriyede deprem denetiminin zaten olmadığını vurguladı. Kassargian’a göre bunun için durum çok vahim:
“Burada önemli bir şey daha var. Telefon bağlantısı daha ne kadar sürebilecek bilmiyorum, onun için acele konuşuyorum. Hatlar çok sorunlu. Halep dediğimizde şehir 10 senelik savaşta altyapıda ve binaların kesitlerinde bir yıpranma var. Halep'in yaklaşık yüzde 40-45'i zaten normal binalar değil, kaçak binalar. Orada tehlike daha da çok oluyor. Şimdi Halep gibi bir şehrin yüzde 45'i kaçak ina. 11 senelik savaş. Zaten Suriye normal sistem olarak depremlere karşı öyle büyük ciddi projeler üretmiş denetim yapan bir ülke de değil. Hazırlıkları da yok. Onun için çok vahim.”
‘Bizi vahim günler bekliyor’
Kassargian böylesine insani bir afet halinde kimin iktidarda olduğunun önemsizliğini anımsatırken, kurtarma çalışmaları için koşulların zorluğuna dikkat çekti. Kassargian Banyas’taki rafinerinin durduğunu anımsatıp, “Bizi vahim günler bekliyor” dedi:
“Burada siyaset önemli değil. Kimin iktidarda olduğu kimin hükümette olduğu önemli değil. Bir insani facia var. Suriye'nin çok çok acil yardıma ihtiyacı var. Benim aldığım bilgilere göre cen kurtarma çalışmaları yüzde 10-15'e ulaşmıyor. Zaman geçtikçe kurtarma şansları azalıyor. Şimdi elektrik yok, bağlantılar internet çok kötü. Gelecek günlerde benzin yakıt kalmayacak. Çünkü Manyas'ta tek rafineri durmuş durumda. Zaten bir sorun var, gıda altyapı sorunu var. Bundan sonra çok vahim günler bekliyor bizi. Onun için siyaset ötesi insanlık üstünde bir hareketlenme lazım. Yoksa çok büyük sayıda can kaybedeceğiz.
‘Rusya zaten elinden geldiğince yardım ediyor’
Deprem sonrası Rusya’nın seferber olduğunu belirten Kassargian, ancak Suriye’nin daha fazla yardıma ihtiyaç duyduğunu vurguladı:
“Rusya'dan yardımlar başladı. Haberleri geldi. Ama sorun burada Rusya zaten elinden geldiğince yardım ediyor. Bu kadar yıldır. Yeterli değil tabii. BAE'den de yardım var. İlk yardım gönderen ülke Mısır oldu. Ama daha büyük en önce böyle afetlere karşı eğitimli, deneyim sahibi ülkelerden insalar uzmanların kurtarma çalışmaları için katkıları lazım. Her ne kadar Suriyeli yetkililer çalışmaları sürdürüyorlarsa, ben biliyorum ki Suriye'nin o kadar deneyimi yok. Ordu katılıyor, polis katılıyor, herkes katılıyor. Zaten ordu çalışmaları daha etkili. Ben Hama ile konuştum, orada da 28 ölü var maalesef. Hama'da da kan ihtiyacı bağlamında soru sorduğumda sağlık müdürüne yok dedi. Zaten askeri ve tıbbi kanallardan ulaşmış. Hatta sağlık bakanlığı ile ordu birlikte çalışıyor. Savaşta zaten insanlar ordu ile içine geçmiş durumda. Ordu zaten görevde, seferber durumda.”
‘Türkiye’deki barajların kontrol edilmesi çağrısı var’
Kassargian, ayrıca Türkiye’de barajların basıncı arttırması riskine işaret eden Suriyeli bir jeoloğun çağrısını da aktardı:
“Bir çağrı daha var, bilmem ne kadar doğru. İşin uzmanları takdir edecek. Benimle konuşan bir jeolog Dr. Hatip. Türkiye'de barajların biraz boşaltılması çağrısı yaptığını söyledi. Türkiye'de de bu işin uzmanları bunu değerlendirmeliler deniliyor. Söylediğine göre barajlarda su dolu olduğunda daha risk artıyor, basınç oluşturuyor diyor. Detaya girmeyeyim diyeyim. Radyonuz tarafından işin uzmanlarının dikkatini çekelim.”