Radyo Sputnik’te yayınlanan Meliha Okur’la Anlat Bana programında emeklilikte prime takılanlar ve cumhuriyet tarihinin en büyük borç yapılandırması masaya yatırıldı. Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç konuyla ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Kıvanç, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi için şu ifadeleri kullandı:
‘Beklenen EYT teklifi Meclis’e geldi. Yarın Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek ancak hayal kırıklığı yarattı. Bu hayal kırıklığının iki sebebi var. Başlangıçta 5 bin prim günü ile emekli olunacağı bir diğer değişle 8 Eylül 1999’daki koşullarla emekli olunacağı yönünde açıklamalar yapıldı. 8 Eylül 1999’da SSK’da 5 bin prim gününü dolduran ve kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıllık sigortalılık süresini tamamlayan kişiler emekli olabiliyordu. EYT düzenlemesinde de bu bekleniyordu fakat teklifte kademeli yaş koşulu öngörüldü. Emeklilikte yaşa takılanlar 4447 sayılı kanunla ortaya çıkmıştı. 9 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren bu kanun iki şey getirmişti. 5 bin gün olan prim sayısı 5975 güne çıkarıldı. İkinci koşul ise yaş koşulu olmuştu. EYT düzenlemesi bu iki koşuldan yaşı kaldırdı ama prim gününü korudu. Bir başka hayal kırıklığı da kısmi emeklilik konusunda oldu. 9 Eylül 1999’dan önce prim günü normal emeklilik için yeterli olmayan kişiler için daha az prim günüyle ama daha geç yaşta emekli olabiliyordu. SSK’da 3600 prim günü BAĞKUR’da ise 5400 prim günüyle kadınlar 50 erkekler 55 yaşında emekli olmaya hak kazanıyordu. EYT’lilere kısmi emeklilik de verilecek denilmişti ama bu da olmadı. 5400 günü tamamlayan BAĞKUR’lular emekli olmayı bekliyorlardı ancak olamayacaklarını öğrendiler.’ dedi.
Devlete olan borçların yapılandırılması vergi adaletini bozuyor mu?
Cumhuriyet tarihinin en büyük borç yapılandırması olarak tanıtılan düzenlemeye dair de değerlendirmelerde bulunan Habertürk yazarı Kıvanç, sözlerine şöyle devam etti:
‘Yapılandırma teklifi Meclis Genel Kurulu’na gelecek ve cuma günü muhtemelen yasalaştırılacak. Yapılandırmalarla ilgili toplumda vergi adaletini bozduğu yönünde eleştiriler var. Borcunu zamanında ödeyenler cezalandırılıyor, ödemeyenler ise ödüllendiriliyor gibi bir algı var. Dün yapılan açıklamada 521 milyar lira vergi, 196 milyar lira da prim borcunun yapılandırılma kapsamında olduğu belirtildi. Tahsilat tutarı da vergide 43,5 milyar, primde 47.8 milyar olarak görüldü. Aşağı yukarı 93 milyar gibi bir tahsilat bekleniyor. 800 milyara yakın borç için beklenen tahsilat bu kadar. Bu ne anlama geliyor? 2009 yılı aralık ayında bin lira vergi borcu olan bir vatandaş bugün 104 lira enflasyon farkı ödediği takdirde mayıs ayında peşin ödeme yaparsa bin lira anapara artı 104 lira enflasyon farkı ödeyerek 2009 yılındaki borçtan kurtulacak. Bunu af gibi yapılandırma olarak adlandırıyorum. 2009 yılının aralık ayında asgari ücret 549 liraydı. Bin lira borcu olan biri için 1.83 asgari ücrete karşılık geliyordu o para. Bugün 1.83 asgari ücretin karşılığı 15 bin 560 lira. Bir başka karşılaştırmayı altın olarak yaptım. Gram altın 2009 yılında 54 liraydı. Bin lira vergi borcunu ödemeyen vatandaş o zaman 18 gram altın alabiliyordu. Bugün yapılandırmadan yaralandığında o gün aldığı altından birini bozdurduğunda borcunu ödemiş olacak. Bir de ödenmeyen borcun 10 bin lira olduğunu düşünün bu kez 175 gram altında kazançlı çıkacak. 100 bin lira borçtan 1 kilo 750 gram altın kazançlı çıkacak. Yani bu af değil de nedir?’
‘Bundan sonra yapılandırma olmayacak diye anayasaya madde koyalım’
Bu tür düzenlemelerde ortak karar alınması gerektiğini kaydeden Kıvanç, Anayasa’yı işaret ederek sözlerini şöyle tamamladı:
‘Ülke olarak bizim dönüşüm sağlayabilmemiz için vergi affı, varlık barışı, yeniden yapılandırma gibi konularda milli mutabakat olmak zorunda. Yoksa herkesin ahlakı bozuluyor. Geçen sene diyelim trafik cezası yediniz hemen gittiniz yatırdınız ama başkası yatırmadı bugün onun cezası 2 bin liranın altındaysa siliniyor. Bu hak mı, adalet mi? 2 bin liranın altında borcu olan vatandaş sayısı 8 milyona yakın. Yani 4.6 milyar silinecek para var. Biz yeni bir sayfa açalım, geçmiş borçları son kez kapatalım ama bundan sonra af gibi yapılandırma olmayacak diye gerekirse anayasaya madde koyalım. Bunu değiştirmek için de çok büyük bir Meclis çoğunluğu kriteri koyalım. Her hükümet iki yılda bir yapılandırma kanunu çıkarmasın.’