Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Washington, Rusya ve Belarus'tan gelen ABD yapımı uçaklara yakıt ikmali ve yedek parça gibi hizmetler sağlanması halinde yaptırım uygulayacağına dair Ankara'yı uyardı. Görüşmelerden haberdar kaynaklar, ABD'li yetkililerin Rus havayollarının Amerikan yapımı uçaklarla Türkiye'ye uçmasını durdurması için Ankara'ya baskı yaptığını söylerken, WSJ, 'Rusya yaptırımlarını uygulamaya Ankara'yı ikna etmek için Washington'ın yeni bir hamlesi' yorumunu yaptı.
Haberde aktarılan Cirium'un havacılık istatistiklerine göre, 1 Ekim 2022'den bugüne kadar Rusya ve Belarus havayollarının Amerikan yapımı 777, 757, 737'ler dahil Boeing uçakları, Türkiye'ye 2 bin 100'den fazla uçuş gerçekleştirdi. Uçuşlar, Moskova'dan İstanbul, İzmir ve Antalya dahil Türkiye'deki destinasyonlara düzenli seferleri içeriyor.
Şubat 2022'den beri uygulamada
Biden yönetimi, Moskova'nın Ukrayna operasyonunun ardından, Şubat 2022'den itibaren, Rusya'nın ABD yapımı ticari uçakları kullanmasına yasak getiren ihracat kontrolü uygulamaya başlamıştı.
Sözkonusu ihracat kontrolü, ABD Ticaret Bakanlığı'nın Sanayi ve Güvenlik Bürosu'ndan izin alınmadan, ABD'de üretilen ya da yüzde 25'ten fazla parçası ABD üretimi olan ticari uçakların Rusya ve Belarus'la uçuşlarını yasaklayan şekilde genişletildi.
Kaynaklara göre 'geçen ay üst düzey ABD'li yetkililer, bunu delerek Rusya ve Beyaz Rusya'ya gidip gelen ABD yapımı uçaklara yakıt ikmali ve yedek parça gibi hizmetler veren Türk vatandaşlarının hapis, para cezası, ihracat ayrıcalıklarını kaybetme ve diğer yaptırımlara uğrama riskiyle karşı karşıya olduğu' konusunda uyarıda bulundu.
'Washington için anahtar niteliğinde sınav'
Haberde ABD Ticaret Bakan Yardımcısı Thea Rozman Kendler'ın geçen ay Türkiye'ye yaptığı ziyarette Türk yetkililere bu mesajı ilettiği belirtilerek şöyle denildi:
"Türkiye'ye yapılan uyarı, ABD ile müttefiklerinin Rusya'yı uzun vadede tecrit etmeyi başarıp başaramayacakları ya da Moskova'nın Kremlin'in Batı dışında ortaklar edinme stratejisinin merkezinde yer alan üçüncü ülkelerin yardımıyla ekonomik faaliyetleri sürdürmenin yolunu bulup bulamayacağını gösterecek anahtar niteliğinde bir sınav."
'Bir noktada bastıracaklar'
WSJ'ye konuşan eski ABD Ticaret Temsilciliği Ofisi yetkilisi, halihazırda Washington'daki Yeni Bir Amerikan Güvenliği Merkezi isimli düşünce kuruluşunun uzmanı Emily Kilcrease, Biden yönetimin Ankara'ya baskısıyla ilgili "Bir noktada yaptırımla ilgili dayatma tarzı eyleme geçmek zorunda kalacaklar" dedi.
Kilcrease, "Aksi takdirde, ihlaller hakkında bilgi sahibi oldukları ve bunun üzerine gitmek için hiçbir şey yapamadıkları ortaya çıkarsa, tüm yaptırım sistemi çöker" iddiasında bulundu.
Bakanlık sözcüsü: Denizaşırı havacılık şirketlerini uyardık
WSJ'nin soruları üzerine ayrıntılar hakkında yorum yapamayacağını söyleyen Ticaret Bakanlığı Sözcüsü, Ticaret Bakanlığı'nın Sanayi ve Güvenlik Bürosu'na bağlı İhracat Kontrolü Uygulama Ofisi'nin (Office of Export Enforcement/OEE) yakın zamanda denizaşırı havacılık şirketlerini Rusya, Beyaz Rusya ve İran ticari uçaklarının bakımını içeren ABD ihracat kontrollerine uymaları konusunda uyardığını belirtti.
Sözcü, "Bu eylem ve Bakan Yardımcısı Kendler'in ziyareti gibi devam eden angajman, ABD'nin kontrollerimizin anlaşılmasını sağlamayı, bununla ilgili ortaklığı ve uyumu teşvik etmeyi ve bilgi paylaşmayı garanti altına alma çabaları için önemlidir" dedi.
'Rusya ile ekonomik bağları olan ülkelere yeni yüklenme'
'Moskova'nın Ukrayna operasyonu birinci yılı doldurmaya yaklaşırken, Biden yönetiminin Rusya'ya yönelik yaptırımların desteklenmesi için tekrar harekete geçtiğini' aktaran WSJ, şunları yazdı:
"ABD'li yetkililer, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi Rusya ile ekonomik bağları olan ülkeleri, Rusya yönetimini savaşta kullanabileceği fonlardan ve anahtar teknolojilerden mahrum bırakmayı amaçlayan yaptırımlara uymaları için daha fazlasını yapmaya teşvik etmeyi hedefliyor."
"Washington'un ihracat kontrolleri, Rusya'nın sivil hava yolu filosunu onarmak için gereken yedek parçaların satışını yasakladığından, devam eden Rus uçuşları güvenlik endişelerini artırdı."
'Kayıt numaralarını değiştirerek uçuyorlar'
"Rusya'nın sivil uçaklarının çoğu Boeing ve Airbus SE tarafından üretilmiş uçaklar ve bunlar İrlanda ve Bermuda'daki şirketlerden kiralanıyordu. Mart ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, havayollarının Rusya'daki uçakları yeniden kaydettirmesine izin veren yeni bir yasa imzalayarak bu uçaklara el konulmasını zorlaştırdı. Uluslararası havacılık kayıtlarına göre, Rus havayolları tarafından Türkiye'ye gidiş geliş seferlerinde işletilen çok sayıda uçak, geçen yıl kayıt numaralarını değiştirdi."