Filistinliler ve İsrailliler bunlara 'numaralı mezarlıklar' diyor. Sputnik, yakınları bu tür mezarlıklara gömülen ailelerle görüştü.
Samir Farid’in oğlu Tarık, Ekim 2002’de İsrail hapishanesinde öldü. Anne babası halâ mezarının numarasını bilmiyor.
Samir, “Başlarda, bedenini alabileceğimizi düşünüyorduk. Ama geçen 20 küsur yıl içinde sadece bedeninin numaralar mezarlığında olduğunu öğrenebildik. Ama İsrailliler mezarın numarasını bile bildirmeyi reddediyor” diye konuştu.
Tarık’ın annesi, “Benim için en büyük ceza, oğlumu kaybetmem değil, ona İslami adetlere göre veda edememek oldu” diyor.
Şin Bet’in verdiği bilgiye göre, numaralar mezarlıklarında 256 Filistinli yatıyor. İsrail ayrıca 2015’ten bu yana 117 Filistinlinin cenazesini hapishane morglarındaki soğuk odalarda tutuyor.
Ölüleri arama programının koordinatörü İssam Uda, “İsrail, 2015’e kadar, morglardaki 120 bedeni ve mezarlardan çıkarılan 230 tabutu teslim etti. Bu tarihten sonra ölenlerin cenazeleri teslim edilmedi, oysa ölen Filistinlilerin sayısı ve numaralar mezarlıklarındaki mezar sayısı büyük ölçüde arttı. Cenazelerin iadesi için sadece Filistin-İsrail koordinasyonu düzeyinde değil, uluslararası kuruluşlar düzeyinde de çaba harcıyoruz. Ancak bunca yıldır İsrailliler cesetleri iade etmeyi kesinlikle reddediyor” ifadelerini kullandı.
İsrail neden Filistinlilerin cesetlerini elinde tutuyor?
İssam Uda, “İsrailliler, cenazeleri iade etmeyi reddederek ölenlerin ailelerini cezalandırmaya devam ediyor. Zira oğul, eş veya babaların bedenlerinin süresiz olarak morg buzdolabında tutulacağı mesajı psikolojilerine ciddi bir darbe. İsrailliler bunu biliyor. Buna kasıtlı psikolojik operasyon demek doğru olur. Üstelik bu ölüler, Filistin’le görüşme çabalarında her an pazarlık konusu yapılabilir. Yani bu İsraillilerin işine yarıyor” dedi.
Filistinli insan hakları savunucusu Samir Abu Şams, İsrail’deki numaralar mezarlıklarının uluslararası insani hukukun ihlali olduğunu belirterek şunu söyledi: “Cenevre Sözleşmesi’nin 17. maddesinde, silahlı çatışmalarda ölenlerin bedenlerine saygı gösterilmesi ve ölenlerin ait oldukları dini törenlerin dikkate alınması talebi yer alıyor. Bu kurala göre, İsrail ölenlerin bedenlerini ailelerine iade etmek zorunda. Ama uluslararası toplulukta hiç kimse İsrail’in bu uluslararası kural ihlallerini görmüyor.”
İsrail, son yıllarda cesetlerin ailelerine iade etme reddini yasallaştırmaya çalışıyor. İsrail Yüksek Mahkemesi, 2019’da İsrailli askerlere Filistinlilerin cesetlerini morglarda tutmaya veya isim belirtmeden toprağa gömmeye izin verdi. 2021’in sonunda eski İsrail Savunma Bakanı Beni Gantz, teröristlerin cesetlerini iade etmeme politikasını benimsedi. İsrail parlamentosu da cesetlerin morglarda ve numaralar mezarlıklarında süresiz olarak tutulmasına resmen izin veren tasarıyı kabul etti.