Bir grup bilim insanı, fosil yakıt üreticilerinin ürünleri nedeniyle ortaya çıkan karbondioksidi temizlemeye zorlanması gerektiğini, bu sayede iklimimizi yeniden düzene sokma sorumluluğunun doğrudan söz konusu fosil yakıt üreticilerine ait olacağını belirtti.
Dünyanın pek çok yerinde çevre temizliği kuralları, herkesin kendi ürettiği kirliliği temizlemekten sorumlu kılınması gerektiğini öngörse de bu henüz iklim krizine uygulanabilmiş değil.
Oxford Üniversitesi'nde Jeosistem Bilimleri profesörü Myles Allen'a göre karbondioksidi yerin altında depolamaya imkan tanıyan ve teknik olarak uygulanabilir teknolojiye artık sahibiz. Allen bunu şu sözlerle ifade etti:
"Bunu mümkün kılacak teknolojiye sahibiz. Ancak şimdiye kadar hep eksik olan şey etkili politika oldu. Başarısızlığımızın nedeni teknoloji değil, politikaydı. Teknik olarak bunu nasıl yapabileceğimizi biliyoruz."
Allen, dünyada petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtların çıkarılmasından kar elde eden şirketlerin, söz konusu faaliyetlere izin verilmesinin bir koşulu olarak çıkardıkları miktarda karbondioksit için ödeme yapmaları gerektiğini savunuyor.
'Genişletilmiş üretici sorumluluğu' nedir?
ABD, İngiltere ve Hollanda'dan bir grup bilim insanının bir araya gelerek Çevre Araştırma Mektupları isimli dergide yayınladıkları akademik makalenin yazarları arasında yer alan Allen, böylesi bir 'genişletilmiş üretici sorumluluğu'nun nasıl işleyebileceğini anlattı.
Buna göre 'karbon gerialım zorunluluğu' gibi bir kural çerçevesinde, bir ulus veya uluslar grubu tarafından çıkarılan veya ithal edilen fosil yakıtlar için o yakıtın tüketilmesinden oluşan miktara eşdeğer karbondioksitin yeraltında depolanmasıyla denge yaratılmış olacak. Zaman içerisinde karbon salınımının neredeyse tamamının yer altında toplanmasıyla sıfır kirlilik hedefine ulaşılabilecek.
İklimi düzene sokma maliyeti, fosil yakıt üretim maliyetinin bir parçası haline gelecek
Fosil yakıtları pahalılaştırarak bu yakıtların kullanımını caydırmayı hedefleyen karbon vergisinden farklı olarak, böyle bir sistem iklim üzerindeki negatif etkinin nötralize edilmesini sağlaması ve bunu yapma maliyetinin de doğrudan fosil yakıt üretim maliyetinin bir parçası olabileceği düşünülüyor.
Halihazırda karbon yakalama ve depolama teknolojisi oldukça pahalı ancak önümüzdeki birkaç on yıl içerisinde fiyatının ciddi oranda düşeceği belirtilem makalede, bu sayede karbondioksidin biyosfer yerine 'jeosfer'de saklanmasının kolaylaşacağını belirtti.
Allen şöyle devam etti:
"Şayet çok fazla karbondioksit üretirseniz bunu bir yere koymak zorunda kalırsınız. Bunu kaldırabilmesi için biyosfere güvenemezsiniz çünkü gıda üretimi için biyosfere ihtiyacınız var. Dolayısıyla bunun yeraltına inmesi gerekiyor. Bu, ihtiyaç duyduğumuz sonuçları bizlere sağlayacak odaklanmış bir politika."
'Oyunun kurallarını değiştirebilir'
Söz konusu öneri, pek çok bilim insanı ve sektör temsilcisi tarafından destek gördü. Edinburgh Üniversitesi'nde sürdürülebilir enerji sistemleri alanında okutman olan Dr. Hannah Chalmers, "Fosil yakıtlar için genişletilmiş üretici sorumluluğu gibi bir uygulamayı hayata geçirmek uygun fiyatlı, düşük karbonlu enerji sağlama sorununa başarılı bir şekilde yanıt vermede oyunun kurallarını değiştiren bir unsur olacaktır." dedi.
Benzer yaklaşımlar, fiziksel kirlilik üzerinde uygulamaya geçirildi. İspanya'da hükümet, kısa bir süre önce 'genişletilmiş üretici sorumluluğu' gibi bir yaklaşım benimseyerek yere atılan izmaritleri temizlemek için yapılan harcamaların sigara şirketleri tarafından ödenmesine karar vermişti.