ABD'de 8 Kasım 2022'deki ara seçimlerde Cumhuriyetçi Parti'nin çoğunluğu elde ettiği Kongre'nin alt kanadında 3 Ocak'ta başlaması gereken yeni yasama dönemi, Cumhuriyetçilerin kendi içlerindeki anlaşmazlık nedeniyle Temsilciler Meclisi Başkanı seçememesine takıldı.
Cumhuriyetçilerin Kongre seçimlerinden net zaferle çıkamamasına neden olan müesses nizam yanlısı 'ılımlılar' ile önceki Başkan Donald Trump yanlısı 'aşırılıkçılar' arasındaki gerilimin Temsilciler Meclisi'ne taşınması, 11 tur oylamaya rağmen Cumhuriyetçilerin çoğunluk lideri Kevin McCarthy'nin Meclis Başkanı seçilememesine yol açtı.
'Kofti' bulunuyor
Pek çok Cumhuriyetçi, özel sohbetlerde, 'siyaseten omurgasız, fırsatçı ve güvenilmez olmakla, 'amaç için her araç mübah zihniyetiyle her türlü vaatte bulunmak ve ittifaka girmekle' eleştirdikleri McCarthy için 'kofti' tabirini kullanıyor.
'Biden karşısında zayıf'
Cumhuriyetçilerin aşırı kanadı da gündemlerine engel çıkaracağı ve ABD'nin Demokrat Partili Başkanı Joe Biden için zayıf bir düşman oluşturacağı iddiasıyla McCarthy'nin seçilmesini sabote etmekle meşgul.
İçlerinde, benimsediği politikalar ne olursa olsun, McCarthy'den kişisel olarak hoşlanmıyor gibi görünenler de var.
Ortadoğu'dan aşina olunan manzaralar
Washington'ı durma noktasına getiren siyasi kriz, Ortadoğu ülkelerinde bitmek bilmeyen meclis oylamalarının sonuçsuz kalmasıyla uzayan yönetim boşluklarını akıllara getirdi. Temsilciler Meclisi, Başkan'ı göreve gelene kadar, ulusal güvenliğin denetlenmesi, hükümet suistimallerinin soruşturulması ve yasa çıkarılması dahil olmak üzere hayati işlevlerinin hiçbirini yerine getiremediğinden, Kongre felç olmuş halde.
Trump'ın sözünü de dinlemediler
Ilımlı Cumhuriyetçilerin McCarthy'nin seçilmesini engelleyen partinin aşırı kanadından 20 milletvekiline taktığı 'Taliban 20' adı, Amerikan medyası ve kamuoyu tarafından benimsendi. '20 Taliban' da Trump'ın 6. turda McCarthy'nin seçilmesinden yana devreye girmesine rağmen tutumlarını değiştirmedi.
Hatta Trump'ın müdahalesine Florida eyaletini temsil eden Cumhuriyetçi vekillerden Matt Gaetz "Üzücü" tepkisini gösterdi.
Peki kim bu 20 Taliban?
En muhafazakar ve aşırı sağcı blok
* Çoğu, Temsilciler Meclisi'ndeki Cumhuriyetçi vekillerin en muhafazakar ve en aşırı sağcılarının oluşturduğu 'House Freedom Caucus' blokunun üyesi.
Güneyliler
* Çoğu, Teksas, Florida veya Arizona eyaletlerinden gelen güneyliler olduğundan aynı coğrafyayı da paylaşıyor.
* Pennsylvania'yı temsil eden Scott Perry, ABD'nin güneyini kuzeyinden geleneksel olarak ayıran Mason-Dixon hattının üstünden gelen tek üye.
* Dolayısıyla Cumhuriyetçilerin kalesi olup Kasım 2020 seçimlerini kaybeden önceki Başkan Donald Trump'a tulum oy veren bölgeleri temsil ediyorlar.
Trump'ın desteği sayesinde seçildiler
* Çoğu, Cumhuriyetçi Parti'nin ara seçimler için adaylık yarışını Trump'ın desteğini almaları sayesinde kazanmıştı. Trump'ın Cumhuriyetçi önseçimlerinde desteklediği 144 ismin ezici çoğunluğu yarışı kazanarak partinin aday listesinde yerini almıştı. Ancak isyancılar, kendilerini Trump'a borçlu hissetmiyor. Zira Trump'ın Temsilciler Meclisi'ndeki açmazın ikinci gününde desteğini verdiği McCarthy'nin oy payı o zamandan beri daha azaldı.
Asla Kevinciler
* İçlerindeki 'Kevin asla' grubu - özellikle Florida vekili Matt Gaetz, Arizona vekili Andy Biggs ve Colorado vekili Lauren Boebert - Kaliforniyalı vekilin verip verebileceği hiçbir ödünün ona karşı çıkma konusundaki fikirlerini değiştirmeyeceğinde ısrarlı.
* İlk tur oylamada sembolik olarak adaylığını koyup McCarthy'ye rakip olan Biggs, modern siyasette özveri ve ilke yoksunluğundan yakınan tweet atıp McCarthy'nin meclis başkanlığının da böyle olacağını ve ülkeyi öncelik sıralamasında en sona koyacağını iddia etti.
Trump'ın seçim hilesi iddialarını yayanlar
* İsyancıların yarısından fazlası, Kasım 2020 başkanlık seçiminin sonuçlarını alenen reddederek, Trump'ın hile yapılarak seçimin kendisinden çalındığına dair kanıtlanmamış iddialarına destek verdi. Bu da üçte ikisi 2020 seçim sonuçlarının onaylanmasına karşı oy kullanmış Meclis'teki Cumhuriyetçiler arasında artık baskın olan inancı yansıtıyor.
Çay Partisi'nden yükseldiler
* İsyancıların bir kısmı ilk kez seçildi, ama çoğunluğu 2010'dan itibaren dönemin ABD Başkanı Barack Obama'ya muhalefetten doğan aşırı muhafazakar taban hareketi Çay Partisi'nden yükseldi. Kökenleri, işlerin aynı hamam aynı tas yürümesini reddeden bir liberteryenizm biçimine dayanan Çay Partisi, marjinal statüsü ve siyasi seçkinlerin uzlaşma siyasetini bozan kaos ajanlığından gurur duymasıyla tanınıyor. Bu gruptan Boebert, Andy Harris ve Bob Good gibi isimler, Cumhuriyetçi önseçimlerinde partinin müesses nizam yanlısı kıdemli isimlerini safdışı bıraktı.
Meclis Başkanı nasıl seçiliyor?
435 üyeli Temsilciler Meclisinde halihazırda Cumhuriyetçiler 222, Demokratlar 213 koltuğa sahip. Ancak Demokratlardan 1 sandalye, Virginia'dan seçilen Demokrat Donald McEachin'in 28 Kasım 2022'de vefat etmesi üzerine boş kalmıştı. McCarthy'nin başkan seçilebilmesi için Meclis üyelerinin yarısı olan 218 üyenin oyunu alması gerekiyor.
Ancak bu baraj her bir milletvekilinin bir üyeyi oylaması halinde geçerli. Örneğin 6 milletvekili oylamada çekimser kalırsa, mevcut milletvekili sayısı 434 olan mecliste çoğunluk için gereken oyun 218 değil, 214 olması gerekiyor.
Başkan seçilene kadar oylamaya devam
ABD'de Temsilciler Meclisi Başkanı, devlet başkanı ve başkan yardımcısından sonra protokolde üçüncü sırada yer alması bakımından önem arz ediyor.
Temsilciler Meclisi, başkanını seçmeden işlemeye başlayamıyor. Milletvekillerinin yeni başkanın seçilmesi için gereken çoğunluğu elde edene kadar oylamaya devam etmesi bekleniyor.