Ukrayna’ya askeri yardım adı altında bugüne kadar yaklaşık 22 milyar dolar değerinde ağır silahlar, füzeler, saldırı ve savunma sistemleri gönderen ABD, yeni yardım paketini de duyurdu.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 21 Aralık’ta, Ukrayna’ya aralarında Patriot hava savunma sistemlerinin de bulunduğu 1.85 milyar dolarlık askeri yardım yapacaklarını duyurdu.
Kiev rejimine yapılacak ek askeri yardımın 1 milyar dolarının dışişleri bakanlığı, 850 milyon dolarının da Pentagon aracılığıyla tahsis edileceği kaydedildi.
ABD Dışişleri'nden yapılan yardımların detaylarına ilişkin yapılan açıklamada, ABD envanterinden sağlanacak 1 milyar dolarlık yardım paketinde 1 Patriot hava savunma bataryası, HIMARS için mühimmat, 500 adet hassas güdümlü 155 mm obüs top mermisi, 30 adet farklı kalibrelere sahip havan topu, 157 zırhlı araç, HARM füzeleri, hassas güdümlü hava füzeleri, 2 bin 700 el bombası fırlatıcıları ve diğer koruma ekipmanının bulunduğu kaydedildi. Diğer taraftan, 850 milyon dolarlık Ukrayna Güvenlik Yardımı kapsamında ise 45 bin 152 mm top mermisi, 20 bin 122 mm top mermisi, 50 bin 122 mm GRAD roketleri, 100 bin 125 mm tank mermisinin verileceği bildirildi.
Putin: Bu sadece ihtilafın uzamasıdır
Daha önce saldırı amaçlı HIMARS sistemlerini Ukrayna’ya vererek Rusya’nın sert tepkisini çeken ABD’nin Patriot hava savunma sistemi gönderme kararı Moskova tarafından yine sert bir dille eleştirildi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'ya Patriot hava savunma sistemlerinin tedarikinin ihtilafın uzayacağı anlamına geldiğini belirtti. Putin, “Bize karşı çıkanlar, bu silahın sözüm ona bir savunma silahı olduğu kanısındalar. Tamam, bunu aklımızda tutacağız. Ve her zaman bir panzehir bulunur. Dolayısıyla bunu yapanlar boşuna yapıyor. Bu sadece ihtilafın uzamasıdır, o kadar” diye konuştu.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da ABD'nin Ukrayna'ya sevk etme kararı aldığı Patriot hava savunma sistemlerinin Rusya ordusu için meşru hedef olacağı uyarısında bulundu.
Patriot sistemlerini Türkiye’den geri çektiler
ABD’nin Ukrayna’ya verdiği Patriot hava savunma sistemleri Türkiye tarafından da yakından biliniyor. Zira ABD, Türkiye’ye gönderdiği bu sistemlerini geri çekmiş hatta parasını ödeyerek alma talebini de geri çevirmişti.
NATO üyesi olan Türkiye, Suriye'deki savaşın sınırı geçerek Türkiye’ye sıçraması üzerine NATO anlaşmasının 4. Maddesi çerçevesinde 21 Kasım 2012’de müttefiklerinden hava savunma takviyesi talep etti.
4 Aralık 2012'de Brüksel'de düzenlenen NATO Dışişleri Bakanları toplantısında, Türkiye’nin bu talebi kabul edildi.
Ocak 2013'ten sonra ABD, Almanya, Hollanda, İtalya ve İspanya Türkiye’nin talebine cevap vererek Patriot sistemlerini geçici olarak gönderdi.
Ocak 2013'te ABD’den gelen ilk Patriot sistemi Gaziantep'e konuşlandırıldı. Ancak o dönemde terör örgütü YPG ile işbirliğini genişleten ABD, Ağustos 2015'te Gaziantep'te konuşlu Patriot füzelerini "tehdit algısının değişmesi sebebiyle" geri çekme kararı aldı, sistem Ekim ayıldı Türkiye’den çıkarıldı.
Bunun dışında Kahramanmaraş’a 2 adet sistem gönderen Almanya da sistemlerini ABD ile aynı yıl çekme kararı aldı. İtalya’nın SAMP-T’leri ise 2019’da ülkeden çıkarıldı. Adana’ya gönderilen Hollanda Patriot’ları da 2015’te geri çekildi.
Şu anda sadece İspanya’nın bir sistemi aynı zamanda İncirlik Üssü’nün bulunduğu Adana’da kaldı.
Türkiye’ye Patriot satmadılar
Türkiye bu dönemde aynı zamanda kendi hava savunma sistemini tedarik etmek için de harekete geçti.
2013 yılında Türkiye NATO müttefiki ABD’den Patriot füzesi almak için başvuruda bulundu. Türkiye’nin teknoloji transferini de içeren başvuru talebi, ABD’de karşılık görmedi.
2019 yılında bir açıklama yapan dönemin ABD Başkanı Donald Trump, bu durumu “Obama yönetimi onlara Patriot füzelerini satmadı. Türkiye bu füzeleri satın almak için çok uğraştı ancak satmadılar. Bunun üzerine Türkiye Rusya'dan füzeleri aldı. Bunun üzerine dönüp Türkiye'ye 'Tamam size Patriot'ları satacağız' dediler fakat o zaman Türkiye zaten Rusya ile anlaşma imzalamış ve ciddi bir ödeme yapmıştı çünkü buradan almalarına izin verilmemişti” sözleriyle anlatmıştı.
Türkiye ihtiyacını S-400 ile karşıladı
Bunun üzerine Türkiye yine 2013 yılında T-LORAMIDS (Türk Uzun Menzilli Hava ve Füze Savunma Sistemi) ihalesini açtı.
İhaleye, Fransa-İtalya ortaklığı Eurosam SAMP-T için Çinli firma CPMIEC FD-2000 için ve Amerikan firmaları Lockheed Martin ve Raytheon Patriot için teklif verdi.
İhaleyi Çinli şirket CPMIEC’in FD-2000 sistemi, 3 milyar 400 milyon dolarlık bir anlaşmayla kazandı.
İhalenin Suriye, İran ve Kuzey Kore’yi ilgilendiren ‘nükleer silahların yaygınlaştırılması anlaşmalarını’ ihlal ettiği gerekçesiyle 2013 yılında ABD tarafından yaptırım listesine alınan CPMIEC’e verilmesi ABD-Türkiye ilişkilerinde gerginliğine yol açtı. Türkiye ise Batı’nın baskı ve şantajları karşısında ihaleyi 2015 yılında iptal etti.
Acil hava savunma sistemi ihtiyacını gidermek isteyen Türkiye, 2017 yılında Rusya’yla iki adet S-400 hava savunma sistemi için 2 milyar 500 milyon dolarlık anlaşma yaptı. İlk sistem 12 Temmuz 2019’da Türkiye’ye gönderilmeye başlandı. S-400’ün tüm hazırlıkları tamamlanarak kullanıma hazır hale getirildiği biliniyor.
Türkiye’nin S-400 tedarik etmesi üzerine ABD, Savunma Sanayii Başkanlığı ve bazı isimlere karşı ABD'nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası’nı (CAATSA) uyguladı.