22 Temmuz 2022’de Türkiye, Rusya, Birleşmiş Milletler (BM) ve Ukrayna arasında imzalanan tahıl koridoru anlaşması kapsamında Ukrayna limanlarından taşınan tahıl miktarı 13 milyon tonu geçti.
Ancak anlaşma kapsamında yer alan Rus tahıl ve gübresinin ihracatında ise Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle çeşitli sıkıntılar yaşanıyor. Rus gemilerine lisans verilmemesi ve sigortalanmaması bu sıkıntıların başında geliyor.
Anlaşmanın taraflarından biri olan Türkiye, Rus tahıl ve gübresinin ihracının önündeki engellerin kaldırılması için hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem de bakanlar düzeyinde birçok kez açıklama yaptı.
Bu konuda BM’nin de yürüttüğü girişimler doğrultusunda Avrupa limanlarında mahsur kalan Rus gübresinin kriz yaşayan Afrika’ya ulaştırılması için ilk gemi yola çıktı.
Avrupa limanlarında 260 bin ton Rus gübresi var
BM Genel Sekreterliği tarafından 29 Kasım’da yayınlanan açıklamada, “20 bin tonluk ilk parti gübre MV Greenwich gemisiyle Hollanda’dan çıkarak Mozambik üzerinden Malavi'ye doğru yola çıktı” ifadelerine yer verildi.
Bu aynı zamanda Afrika’ya yapılan ilk sevkiyat niteliği taşıyor.
Rusya daha önce Avrupa limanlarında bloke edilen gübresini kriz içinde bulunan Afrika ülkelerine BM koordinasyonunda ücretsiz bir şekilde gönderebileceğini açıklamıştı.
Rusya’nın Avrupa limanlarında bulunan 260 bin ton gübreyi hibe etmesini memnuniyetle karşıladıklarını kaydeden BM Genel Sekreterliği de bu sevkiyatın insani ihtiyaçları karşılayarak ekim sezonun yaşandığı Afrika’daki feci mahsul kayıplarını önleyeceğini belirtti.
Açıklamada bu gübre bağışının küresel gıda güvensizliğini gidermek üzere Ukrayna ve Rusya’dan dünya pazarlarına kritik gıda ve gübrelerin engelsiz ihracatını sağlamak amacıyla 22 Temmuz'da İstanbul'da imzalanan anlaşmanın bir parçası olduğu da vurgulandı.
UNCTAD: Bir dizi ihracatın ilki
Opersayonu yöneten kurum olan UNCTAD, bu konuda Sputnik’e yaptığı açıklamada, “Bu sevkiyat, Avrupa'nın dört bir yanındaki limanlarda depolanan yaklaşık 260 bin ton Rus gübresinin Afrika'daki ülkelere yönelik bir dizi ihracatın ilkidir” bilgisini paylaştı.
20 bin ton azot, fosfor ve potasyumdan oluşan NPK gübresini Afrika ülkesi Malavi’ye taşıyan MV Greenwich gemisinin BM Dünya Gıda Programı (WFP) tarafından kiralandığı belirtilen açıklamada, “Kalan gübrelerin sevkiyat planları üzerinde de çalışıyoruz” ifadelerine yer verildi.
Uydudan alınan bilgiler ile yayın yapan MarineTraffic adlı siteden alınan bilgilere göre MV Greenwich gemisinin şu anda Afrika ülkesi Moritanya açıklarında yer aldığı ve Ümit Burnu’na doğru ilerlediği görülüyor.
Çavuşoğlu: Birleşmiş Milletler ile beraber çalışıyoruz
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da 6 Aralık’ta bu konuda yaptığı açıklamada şunları kaydetti:
"Tahıl anlaşmasının sorunsuz bir şekilde işlemesi de bizim önemli gündem maddemizdi. Tahıl anlaşmasının bundan sonra da aksamaması için Rusya'nın talebi olan ve anlaşmanın bir parçası olan Rus tahıl ve gübresinin de sorunsuz bir şekilde ihraç edilmesi de önemli ve ilk gübre Rotterdam limanından ihraç edildi. Malavi’ye gitti. Bu konuda da Birleşmiş Milletler ile beraber çalışıyoruz."
Krizin çözümü için önem taşıyor
BM’ye göre dünya nüfusunun yüzde 50'si mineral gübrelerin yardımıyla üretilen tarım ürünlerine bağımlı halde yaşıyor.
2019'dan bu yana gübre fiyatları yüzde 250 oranında arttı ve bu da özellikle de gelişmekte olan ülkelerdeki küçük toprak sahibi çiftçiler için gübre krizi yarattı. Aynı zamanda Rus gemi ve ürünlerine uygulanan ambargo da bu krizi artırdı.
Bu yılki azotlu gübre kıtlığı çözülmezse insanlığın neredeyse yarısını oluşturan 3,6 milyar insanı beslemeye yetecek kadar 66 milyon ton temel ürünün (mısır, pirinç ve buğday) üretim kaybına neden olabilir.
Bu yüzden Rusya’nın Afrika’ya yönelik gübre hibesi krizin çözümü açısından büyük önem taşıyor.