"Davranış ve duygu olarak insanlık var olduğu süre içinde hep yaşanan bir durum. Gaslighting, bir şekilde manipüle edilen bir dönem. Hafif gibi görünen şakalar, kinayeler, zedelemeler, karşı tarafı yetersiz hissettiren, eksik hissettiren. Bu konuyu araştırırken öğrendiğime göre, 1930'larda bir tiyatro oyununda evli bir çift içinde narsist kişilikli bir adam, gaz lambasını kısarak eşini oyuna getiriyor. Eşi ışık azaldı mı diye sorduğunda sana öyle geliyor diyerek aklıyla oyun oynuyor. Sonrasında da sen sevildiğini anlamıyorsun, şaka yaptım. Yani manipüle etmek. Manipüleye uğrayan kiş de maalesef bunun etkisinde kalmış oluyor."
'Love bombing ve ghosting’le bir üçlü'
İlk başta 'love bombing'i veriyor bu kişi. İlgi bombardımanıyla, aşk bombardımanıyla manipüle ederek karşı tarafı kontrol etmiş oluyor. Bu sayede karşı tarafın mutluluktan ayakları yerden kesilmiş oluyor. Sonrasında, ikinci aşaması olan gaslighting aşamasında ise dibe indiriyor. Yani her aşamasında bir kontrol var ama love bombing’e maruz kalan kişi, kendini mutlu hissettiği için bunu fark etmiyor. Üçüncü kavram olan ghosting’de ise bir nevi hayalet olma, ortadan kaybolma söz konusu oluyor. Aslında hepimiz yaşayabiliyoruz bunları derece derece ama çok ağır boyutunu; kendimizden vazgeçecek, öz benliğimizi sarsacak boyutları, narsistik ve borderline kişilik yapılarında görebiliyoruz. Son zamanlarda özellikle narsisizmi çok konuşuyoruz ama karşı tarafta eğer çoğunlukla narsistik kişileri buluyorsa, bilinç dışında manipüle edilmeye yönelik bir şemasının olup olmadığına bakmak gerekir. Hepimiz manipülasyona maruz kalabiliriz tanı koymaya çalışmak yerine yaşadığımız süreçte uğradığımız manipülasyonu tanımlamak gerçekten anlamlı olabiliyor.
'Artık çok tüketiciyiz, ilişkileri onarmıyoruz'
"Bir hekime ve uzmana danışmadan, ilişkilerimizde yaşadıklarımıza dayanak yapılan internet aramalarıyla, psikiyatrik tanı koymaya çalışmak hiç doğru değil. Bu tip yakıştırmalarla bireyler daha kaygılı, kaçıngan bağlanma davranışlarına itilmiş oluyorlar, bu yüzden hemen tanı koymaya çalışmamak daha doğru olur. Partnerimizin borderline mı ya da narsist mi olduğu sorusu öyle kolay cevaplanacak bir soru değildir, bu tip tanımlamaları kolayca yapmak gerçekten narsist ve borderline kişileri ayırt etmemizde de zorluk çıkmasına sebebiyet verir bu yüzden bunlara uzamanların karar vermesi en doğrusu."
'Gaslighting' mağdurları bundan kurtulmak için ne yapmalı?
"Birincisi ilk aşamadan, 'love bombing' aşamasından itibaren dengede olmaya çalışmalı, emin olun birden olan her şey aslında şematiktir. Bu yüzden de kişi, on üzerinden on yaşanan bir ilişkiyi dizginlemeli ve on üzerinden altıya beşe indirmelidir, sınır koymalı sınırı ihlal ettirmemelidir. Özellikle tartışma çıkarmak değil fakat tartışmadan kaçmamak önemli çünkü böyle anlarda bireylerin gerçek kimlikleri daha net görülebilir. Gaslighting aşamasında ise, ben ondan önce de vardım, tek başıma yapabildiklerimle ayrı bir birey olarak varım ve bireyselliğimi yaşamak istiyorum demek buna önem vermek gerekiyor. İstemediğimiz şeylere net bir şekilde ben istemiyorum demeliyiz, şaka yapılmış olsa bile istemediğimizi dile getirmeliyiz, ayrıca şaka çoğu zaman masum bir eylem olmayabiliyor bu yüzden ne olursa olsun istemediğimiz, hoşlanmadığımız bir şeye hayır demeli, net bir şekilde sınırı çizmeli, kural koymalıyız. Ghosting aşamasında ilişkinin devam edip etmediğini netleştirmek çok önemli, biz ilişkimize devam ediyor muyuz, etmiyor muyuz sorusuna yanıt bulmak gerekiyor, bizim kaygımızı yaratan en büyük unsur belirsizlik bu belirsizliği ortadan kaldırmak gerekiyor."
'Artık yüz yüze tanışmanın getirdiği beş duyunun da etkin olduğu ilişkiler yaşanmıyor'
"Son zamanlarda sıkça bahsedilen konulardan bir diğeri de teknolojiyle birlikte değişen ilişki başlama biçimleri. Artık yüz yüze karşılaşıp tanışmak, bulunmaz bir durum haline geldi ve günümüzde biriyle yüz yüze gelmeden önce Instagram profilinden o kişi hakkında birçok bilgiye ulaşabiliyoruz. Teknolojinin getirdiği yeni tanışma biçimlerinin insan psikolojisi ve ilişkiler üzerindeki etkisi de çokça tartışılan bir konu. Eskiden mektuplar ve kartpostallar aracılığıyla kurulan iletişimin yeni yolu artık sosyal medya. Sosyal medya ile kurulan iletişimin en büyük özelliği, görsel bir iletişim olması. Ancak filtreler ve etiketler içinde olması nedeniyle, o kişiyle buluştuğumuzda kafamızda kurduğumuz kişiyle karşılaşıp karşılaşmayacağımızı bilemiyoruz. Love bombing gibi, sosyal medyada da kusursuz görünmek üzerine kurulu bir plan söz konusu. Bu yüzden sosyal medya üzerinden kurulan her iletişimin anlamlı olması ve ciddi bir ilişkiye dönüşmesi çok yüksek bir ihtimal değil. Artık yüz yüze tanışmanın getirdiği beş duyunun da etkin olduğu ilişkiler yaşanmıyor. Sosyal medya sayesinde herkes herkese çok kolay bir şekilde ulaşabiliyor ve ilgi gösterebiliyor. İlişki içinde yaşanan en ufak ilgisizlik bile kişinin ilgi gösteren başka birine yönelmesi için yeterli oluyor."
Çok muhabbet tez ayrılık getirir mi?
"Mesajlar aracılığıyla kurulan iletişim, yanlış anlaşılmaya çok müsait bir iletişim şeklidir ve kendimizi anlatmaya ve doğru ifade etmeye olanak sağlamaz. Yazarak tartışılan bir konu, yüz yüze gelip konuşulduğunda çok daha sağlıklı bir şekilde çözümlenebilir. Bu yüzden, özellikle önemli konuları karşı karşıya gelip konuşmak en doğrusudur. Sosyal medya üzerinden tanıştığınız kişiyle de flört aşamasında mesajlaşma kısmını uzun tutmamak ve yüz yüze görüşmek çok daha sağlıklı bir tercih olacaktır."