Batılı ‘medeniyetler’ eserlerini yasakladı ama yerine yenisini koyamadı: Dostoyevski 201 yaşında

Dünya ve Rus edebiyatında çığır açan nitelikte eserleri kaleme alan Dostoyevski, 11 Kasım 1821'de Moskova'da dünyaya geldi.

Dünyanın en iyi yazarlarından biri olan Dostoyevski'nin babası ordu cerrahı, annesi bir tüccarın kızıydı. Annesinin yardımıyla evde başladığı eğitimini özel bir okulda sürdürdü.

1841 yılında, askeri öğrenci olarak eğitim gördüğü St. Petersburg mühendislik okulunu bitirdi. Bir yıl mühendis olarak çalıştıktan sonra istifa etti ve edebiyat hayatına girdi.

İsminin geçtiği ilk roman bir çeviri oldu. O da meşhur Fransız yazar Balzac'ın Eugenie Grandet'siydi.

1845 yılında Dostoyevski, üniversite yıllarında olgunlaştırdığı İnsancıklar romanını bitirdi. İlk romanı İnsancıklar, 1846’da yayımlandı. Bununla birlikte yayımlanan diğer romanı, 'Benzer' de büyük ilgi topladı.

Daha sonra yazmaya başladığı Suç ve Ceza romanıyla birlikte Dostoyevski, geriye dünya edebiyatını önemli ölçüde etkileyen, hukuk, siyaset başta olmak üzere birçok alana ilham kaynağı olan bir eser bıraktı.

Suç ve Ceza, 1866 yılında yayımlandı. Bir baş yapıt niteliğindeki kitap, Rus edebiyatının klasik anlamda ilk büyük romanı olarak kabul ediliyor.

Bununla birlikte tarihi kent St. Petersburg, Dostoyevski'nin eserlerinde çok önemli rol oynayan ve adeta sembol haline gelen şehir olarak okuyucuyla buluştu.

Suç ve Ceza romanının kilit noktalarından St. Petersburg'daki Sennaya Meydanı, 1900'lü yıllarda çekilmiş fotoğrafı ise şöyle:

1847 yılında yazar, ütopyacı sosyalist Petraşevski'nin grubuna dahil oldu. Dostoyevski ve grubun diğer üyeleri, 23 Nisan 1849'da Çar I. Nikolay'ın polisleri tarafından tutuklandı ve sekiz ay süren soruşturmanın sonunda idama mahkum edildi.

22 Aralık 1849'da Semyonov Alayı'nın eğitim alanına getirildiler ve ilk üç kişilik grubun direklere bağlandığı sırada bağışlandıkları bildirildi.

Günümüzde de en çok okunan yazarlar arasında yer alan Dostoyevski, eserlerinde bir kuşağı rahatsız eden yoksulluk, adaletsizlik, ahlaksal çöküş, dinsel, siyasal konuları etkileyici bir dil ve ustalıkla dile getirdi.


Rusya'nın Donbass'a başlattığı özel operasyonun ardından Batılı ülkelerin 'Rusya'ya yönelik absürt' yaptırımlarına yazar Dostoyevski de dahil oldu. Dostoyevski ve eserlerine yönelik yaptırımlar birçok sanat çevresi tarafından da tepkiyle karşılandı.


Karamazov Kardeşler, Yeraltından Notlar, İnsancıklar, Kumarbaz, Budala, Öteki, Ölüler Evinden Anılar ve daha onlarca eserle Dostoyevski, gözlemlerinin keskinliği, ayrıntılara verdiği önem, yaşamdan çıkardığı sağlam karakterleri ve roman kurgulamadaki ustalığıyla hem Rusya, hem Avrupa'da kendisinden sonra gelen hemen tüm yazarlar üzerinde etkili olmaya devam ediyor.