Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği (IAOM) Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, tahıl koridorunun ilk açıldığından bu yana gerçekleştirdiği arzı, ürünlerin ulaştığı ülkeleri, kapalı olduğu dönemde piyasanın tutumunu ve tekrar açılma sonrası olabilecekleri Radyo Sputnik’te Ali Çağatay’la Seyir Hali programında değerlendirdi.
Ulusoy, koridorun sağladığı arzı “Bu koridorun en kritik yönü dünyanın arzında sağlamış olduğu ilave, mevcut Ukrayna’da üretilmiş ürünler dünyaya ulaşamadığında dengeyi sağlamak mümkün değil. Koridor sayesinde bu denge için çok önemli bir adım atıldı. Dört ayda beşer milyon ton olmak üzere 20 milyon tonluk bir çıkış hedefleniyordu. O rakam sağlanamadı. 9.3 milyona ulaşıldı ama bu koridorun işler halde olması bile dünya piyasalarına büyük bir moral verdi ve fiyatlar hızla aşağı gitti” diye açıkladı.
‘Dünya için koridor olmadığında ne olacak testini yapabileceğimiz bir üç gün gerçekleşti’
Koridor üzerinden yapılan tedariklerin hangi ülkelere ulaştığını aktaran Ulusoy, anlaşmanın askıya alınış sürecini “Gelişmiş ülkelere giden oran yüzde 53’e varıyor. Gelişmekte olan ülkelere giden oran yüzde 39’larda ve koridor özellikle Avrupa’ya yoğun bir şekilde sevkiyata sebep oldu. Ukrayna’nın olağan ürünlerini sattığı partnerleri zaten bunlardı. Rusya bu konudaki rahatsızlığını dile getirdi ve son donanmaya yapılan saldırıdan sonra da bunu askıya aldığını açıkladı. Dünya için koridor olmadığında ne olacak testini yapabileceğimiz bir üç gün gerçekleşti. Dün sabah bağlanabilseydik kapalı bir koridoru konuşuyor olacaktık. Bugün açık bir koridoru konuşuyoruz. Hayırlara vesile olsun” diye hatırlattı.
‘Kapandığı sırada vadeli işlem borsaları Amerika’da ve Avrupa’da yüzde 8-10’luk primleri gördü’
Ulusoy, piyasaların anlaşmanın askıda olduğu üç günde verdiği tepkiyi “Piyasaların nasıl tepki verdiğini bu üç günlük periyotta izleme şansına sahip olduk. Ukrayna’nın hangi ülkeye doğrudan sevk ettiğinden ziyade Rusya’nın tezi, tezi demeyelim bilgiler zaten doğruluyor. Bu ülkelere gitmemiş. Bu belli ama bir de buna şu açıdan bakarsak kapandığı sırada hemen vadeli işlem borsaları Amerika’da ve Avrupa’da yüzde 8-10’luk primleri gördü. O ülkelere gitmese de piyasaya yarattığı etki ile fiyatı aşağı çekerek o ülkelere başka ülkelerden tedarik edilen ürünlerin fiyatını aşağı çekmiş oluyor. Dolaylı bir etki var ama bu dolaylı etki hedeflenen midir? Anlaşma eğer doğrudan bu ülkelere sevkiyat yapılacak şeklinde yapıldıysa tabii ki bu anlaşmanın bir ihlalidir” diye betimledi.
‘Türkiye’nin burada diplomatik olarak oynadığı rol hepimiz için bir gurur kaynağı’
Türkiye’nin koridorun yeniden açılmasındaki diplomatik rolünü takdir eden Ulusoy, anlaşmanın Türkiye için anlamını “Türkiye’nin burada diplomatik olarak oynadığı rol hepimiz için bir gurur kaynağı, tüm dünyaya bu gıdadaki krizi aşacak bir fırsatı verdi. Onun dışında Türkiye’de tedarik yapan ülkeler arasında, 1.3 milyon tonla İspanya’nın arkasından en çok ürünün sevk olduğu ikinci ülke konumundadır. Hem burada garantörlük aracılık yaptı hem de kendisi de bu koridordan ürün temin etti. Kapalı olduğu dönemde diğer alternatif tedarik ülkeleri ile görüşmeler oldu. Türkiye, koridor olmasa da alternatifleri olan bir ülkedir. Bu sene rekolte yağışlar sayesinde geçen seneden daha iyi, bu koridorun kapalı olduğu durumda dahi bizim az ithalat takviyesi ile bu dengeyi sağlama şansımız var” diye yorumladı.
‘Mutlaka koridorun kapanıp açılmasına sebep olan gerekçeler masaya yatırılacaktır’
Ulusoy, koridorun yeniden açılması sonrasında olası değişkenlere “Bundan sonra ne olur? Sektör beklentisi her ne kadar Türkiye’nin girişimi ile Cumhurbaşkanımızın Rusya ile kurduğu diplomasisi sayesinde koridor tekrar açıldı ama önümüzde yeni bir eşik daha var. 19 Kasım’da bu anlaşmanın süresi bittiğinde aynı şartlarla veya önceki gibi devam etmesini tahmin etmiyoruz. Mutlaka koridorun kapanıp açılmasına sebep olan gerekçeler masaya yatırılacaktır. Ona göre yeniden dizayn edilecektir. Bu seçeneklerin arasında Türkiye sadece bir koridor değil. İstanbul Boğazı’nda JCC kontrol merkezinden kontrol yapılıyor. Sadece bir kontrol merkezi değil, doğalgazda öngörülen gibi ürünlerin indirildiği, depolandığı ve tekrar gönderildiği bir nokta olarak kullanılması gibi bir model de konuşuluyor. Türkiye’nin yeterli altyapısı var. 8.5 milyon tonluk lisanslı depoculuk altyapısı var. Türkiye koridordan emin olunamadığı bir durumda böyle bir rolü de üstlenebilir. Bunu da izleyip göreceğiz” diye dikkat çekti.