Rus tahılının dünya pazarlarına ulaşmasının önünü kesen kısıtlamaların kaldırılması ve Rusya’nın da Ukrayna’daki tahılın ülkeden çıkarılmasına yardım etmesine ilişkin anlaşma 22 Temmuz’da İstanbul’da imzalandığından bu yana konu ile ilgili tartışmalar sürüyor. Bu kapsamda 24 Ekim’de United World International’ın katkılarıyla düzenlenen panelde bir araya gelen eski Sovyet ve Rus diplomat Vyaçeslav Matuzov, Emekli Deniz Kurmay Albay Halil Özsaraç ve Mısırlı Tarım Ekonomisi Uzmanı Dr. Şerif Fayyad, Batı’nın yaptırımları ışığında tahıl anlaşmasında yaşanan süreci değerlendirerek gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Birleşmiş Milletler (BM), Rusya adına Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna adına ise Altyapı Bakanı Aleksandr Kubrakov imzaladığı anlaşmanın amacının ‘dünyadaki açlığın önlenmesine katkıda bulunmak’ olduğunu bildirse de, düzenlenen panelde bunun gerçekleşmediğine dikkat çekildi. Daha önce Avrupa Birliği (AB) ve ABD, Ukrayna’daki çatışmanın, dünyanın en yoksul ülkelerinin bulunduğu Afrika kıtasını gıda kriziyle tehdit ettiğini ve tahıl anlaşmasının bunu bitireceğini iddia etmişti. Ancak Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın verilerine göre tahıl yüklü gemilerin sadece yüzde 13’ü Afrika’ya giderken yüzde 47’sinin de Avrupa’ya ulaştığı ortaya çıktı. Ukrayna tahılının ‘yoksul ülkeler yerine Avrupa’yı krizden kurtarma’ amacı taşıdığının konuşulduğu panelde Batı’nın da ‘iki yüzlülüğünün’ altı çizildi.
‘Tahıl krizi, Batı’nın yaptırımları nedeni ile politik olarak çözülmesi gereken bir sorun’
Etkinliğin açılış konuşmasını yapan Matuzov, gıda krizi çerçevesinde tahıl fiyatlarının Afrika ülkelerinin erişemeyeceği oranlara yükseldiğinin altını çizerek, “Bu durum Batı’nın aksettirdiği şekilde Rusya nedeniyle olmadı. Ayrıca Ukrayna tahılı hayvanları besleyen türden bir tahıl, insanları değil. Rusya’nın ise uzun zamandır Afrika’yı besleyen bir gıda programı var. Ukraynalı tahıl şirketleri Ukraynalı bile değil, Batılı şirketler. Aralarından sadece bir tane Ukraynalı şirket var. Mesela Mısır da bir Afrika ülkesi ama Mısırlıların kendi tahıl şirketleri var ve bunların da Rusya ile tarihi yönden bağlı bir geçmişleri var. Fakat burada temel sorun sadece tahılın ülkelere ulaşması değil. Gönderilen veya gönderilecek olan ürünlerin ödeme sisteminde de Batı yaptırımları nedeniyle banka sorunları ortaya çıkıyor. Bu ekonomik ya da finansal yollarla çözülemez çünkü politik yollarla çözülmesi gereken bir sorun. Bankalar da bunu kendileri bunu sağlayamaz” şeklinde konuştu.
‘Ukrayna krizi açlık felaketini sadece yüzde 1 etkileyebilir, Rusya’yı günah keçisi olarak göstermek gerçekçi değil’
Emekli Deniz Kurmay Albay Halil Özsaraç ise tahıl krizinin tarihi geçmişini ve kullanılan deniz yollarını anlatarak şunları aktardı:
“Batı'yı dehşete düşüren gıda krizi senaryoları aslında Afrika'nın kronik sorunu. Öte yandan Ukrayna tahılı hiçbir zaman kronik olarak açlık çeken coğrafyalara gidebilecek bir yiyecek olmadı. Ukrayna yemekleri esas olarak Akdeniz havzasını besler. Ayrıca Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, kronik açlıkla karşı karşıya kalan insan sayısının 2020'de 811 milyondan 2022 ve 2023'te 824.1 milyona çıkacağını açıkladı. Başka bir deyişle, Ukrayna krizi, açlık felaketini sadece yüzde 1'e kadar artırma potansiyeline sahiptir. Bu durumda Rusya'yı dünyadaki kıtlıkların günah keçisi olarak göstermek gerçekçi değil.”