Mudanya Anlaşması sonrasında Lozan’da 20 Kasım 1922 yılında başlayan Lozan Konferansı’nın yüzüncü yılına ilişkin İnönü Vakfı bir sergi düzenledi. İsmet İnönü’nün kişisel arşivinde bulunan Lozan’a ilişkin belgelerin yer aldığı sergi Pembe Köşk’te ziyaret edilebiliyor.
Sergide Lozan Anlaşması metnin tıpkıbasımı, Mustafa Kemal Atatürk ile İsmet İnönü’nün yazışmaları, İsmet İnönü ve eşi Mevhibe Hanım’ın Lozan’dan yazdığı mektuplar, Lozan Anlaşması’na dair mühür ve madalyonlar, konferans sırasında Türk delegasyonunun vermiş olduğu yemek davetine ilişkin davetiye ve menüler, İnönü ve eşinin Lozan’da kullandığı kıyafetler gibi objeler yer alıyor.
‘Lozan, Türkiye’nin sınırlarını çizen bir imza’
24 Ekim-27 Kasım tarihleri arasında açık kalacak olan sergi de rehberliği İsmet İnönü’nün 92 yaşındaki kızı Özden Toker yapıyor. Toker pembe Köşke gelen ziyaretçilere Lozan’ın sürecinde ailesinin hatırını ve İnönü’nün arşivini anlatıyor. Toker Lozan Anlaşmasını “Türkiye Cumhuriyeti’nin bugün ki sınırlarını çizen, bu sınırlar içine bağımsız bir Türkiye Cumhuriyeti devletinin yaşaması için atılan bir imza” sözleri ile değerlendirdi.
’Gizli belge yok’
Lozan’ın gizli maddelerin olduğuna yönelik bir takım iddialara da yanıt veren Toker “Lozan’ı ve Lozan’ın arkasında yaşananlara burada biz şahit olduk. Annemin sakladığı eşyalar arasında hep Lozan’da gibi hissediyoruz kendimizi. Lozan’da gizli hiçbir gizli belgenin olmadığına kesinlikle inanıyoruz. Zaten üzerinde geçen sürede bütün gizli arşivler, yabancı ülkelerdeki arşivler açıldı. Eğer burada gizli bir şey olsaydı o arşivlerden çıkardı. Biz saklamış bile olsak dışardaki belgelerde bunlar ortaya çıkardı. Böyle bir şey yok” ifadelerini kullandı.