Britanya'da ekonomik büyüme adına tarihi vergi indirimleri getirme vaadiyle Muhafazakar Parti liderliğine seçilen ve dolayısıyla başbakanlık koltuğuna oturan Liz Truss, sözünü tuttuğu bütçenin 'zengini daha zenginleştirme' eleştirisi almasının yanısıra borçlanma maliyeti yüzünden piyasaları altüst etmesinin bedelini, Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng'e ödetti.
En yakın müttefikini sırtından vurdu
İngiliz basınına göre Truss, IMF görüşmeleri için ABD'ye giden Kwarteng'i yoldan çevirip görevden alındığını bildirdi.
Ardından istifa etmediğini, kovulduğunu teyit eden Kwarteng, başbakanın görevi bırakması talebini kabul ettiğine dair mektubunu Twitter'da paylaştı.
BBC'nin baş siyasi muhabiri Nick Eardley "Bunun ne kadar önemli olduğunu küçümsemeyin. Liz Truss iktidarı kazandığında, Truss-Kwarteng ikilisi gelmiş geçmiş en yakın siyasi müttefikler olarak nitelenmişti" yorumunu yaptı.
Sunak destekçisi Hunt, bu yılki 4. maliye bakanı oldu
Truss, üstüne üstlük jet hızıyla ekonomi politikaları açısından kendisine zıt bir isim olan Jeremy Hunt'ı Maliye Bakanı atadığını açıkladı. Yaz boyunca yapılan Muhafazakar Parti liderliği yarışında yer alan adaylardan olan Hunt, diğer milletvekillerinden yeterince destek alamayınca, Truss'ın tersine vergilerin yükseltilmesini savunan ve Truss ile birlikte son ikiye kalan eski Maliye Bakanı Rishi Sunak'ı desteklemişt.
Eski dışişleri bakanıyken tartışma yaratmış Hunt, Britanya'nın bu yıl gördüğü dördüncü maliye bakanı oldu.
Geri adım serisi
Truss, bütçeden ilk geri adımı 3 Ekim'de atmıştı. Kwarteng, en çok kazananlar için yüzde 45'lik en yüksek vergiyi kaldırmaktan vazgeçtiklerini duyurmak zorunda kalmıştı.
Eleştirileri ve dalgalanmayı durduramayınca sadece 5 haftadır (38 gün) maliyeyi yöneten Kwarteng'i kurban eden Truss, ardından bir geri adım daha attı.
Sunak'ın dediğine geldi
Truss'ın Muhafazakar Parti liderliği için yürüttüğü kampanyanın merkezi vaatlerinden biri, baş rakibi olan eski Maliye Bakanı Sunak'ın kurumlar vergisini yüzde 19'dan yüzde 25'e yükseltme planını iptal etmekti. Ama bütçeye sokulan kurumlar vergisini düşürmekten de çark edildi. Bu büyük şirketlerin gelecek yıldan itibaren ilaveten toplam 19 milyar sterlin vergi ödemesi anlamına geliyor.
7 dakikada 4 soru alıp gazetecileri tersledi
Kwarteng'i kovmasının ardından başbakanlıkta 7 dakika süren bir basın toplantısı düzenleyen Truss, sadece dört soruyu yanıtladı.
Bütçeden bu yana piyasalardaki kargaşa ve Muhafazakar Parti'nin anketlerdeki çöküşü için özür dilemeyi veya kişisel sorumluluk almayı reddeden Truss, Kwarteng'i kendisinin gündemini uyguladığı için görevden aldıktan sonra herhangi bir güvenilirliği kalıp kalmadığı konusunda yorum yapmayı reddetti.
Ne özür ne pişmanlık dile getirdi
"Düşük vergili, yüksek ücretli, yüksek büyümeli bir ekonomi sunmak istiyorum. Bu görev devam ediyor" diye ısrar eden Truss, partisinden özür dileyip dilemeyeceği sorulduğunda "Parti lideri olmak için kampanya yürüttüğümde ortaya koyduğum şeyi yerine getirmeye kararlıyım" yanıtını verdi. Podyumdan giderken arkasından bir gazeteci "Üzgünüm bile demeyecek misiniz" diye bağırdı.
Parti ileri gelenleri Truss'ın kellesini istiyor
Ancak geri adımlar işe yaramayabilir. Zira BBC, Muhafazakar Parti'nin en kıdemli isimlerinden oluşan bir grubun, Kwasi Kwarteng'i maliye bakanı görevinden almasının ardından Liz Truss'ı istifaya davet etmeye karar verdiğini duyurdu.
'Kwarteng'in tek suçu, Truss'ın politikalarını uygulamak'
BBC, içlerinde eski bakanların da olduğu kıdemli Muhafazakarların, Kwarteng Truss'ın politikalarını uyguladığından, başbakanın pozisyonunun savunulamaz olduğuna inandığını belirtti.
Habere göre grup, gelecek hafta bu konudaki kararları hakkında konuşmayı planlıyor.
Tartışmalara katılan bir isim, BBC Newsnight'a, “Bunlar ciddi insanlar. Truss, başbakan olarak hayatta kalmakta zorlanacak" dedi.
Muhafazakar Partili kaynak, “Liz Truss bu vergi indirimleri üzerinden kampanya yürüttü. Liz Truss, bu program temelinde parti liderliği yarışını kazandı. Şimdi Kwasi'yi suçlaması saçma" vurgusunu yaptı.
Truss'a 'alçak' iması
Kwarteng'in partinin parlamento grubu içinde siyasi desteği olmadığını düşünüyorsa, Truss'ın yanıldığını söyleyen kaynak “İnsanlar Kwasi'yi seviyor. O arkadaş canlısı biri. O dürüst biri. Belki biraz fazla dürüst. Belki onun sorunu da bu" ifadelerini kullandı.
Kwarteng: Truss'la yıllardır arkadaşız
Kwarteng, mektubunda, Truss'a ekonomiye yönelik planlarında başarılar dilerken "Yıllardır meslektaşız ve arkadaşız" vurgusu yaptı ve başbakana meclisin arka sıralarından desteği sürdürme sözü verdi.
Erken seçim çağrısı
Anamuhalefetteki İşçi Partisi lideri Keir Starmer ve Liberal Demokrat Parti lideri Ed Davey, erken seçim çağrısı yaptı.
Truss'ın Kwarteng'i kovmasının ardından sterlin yine sert düşüşe geçti.
'Heterodoks yaklaşım zaruriydi'
Kwarteng, mektubunda, 23 Eylül'de bütçeyi açıklamasının ardından piyasada çalkantı çıktığını kabul etti.
Hükümet borçlanmasıyla finanse edilen onlarca milyar sterlinlik vergi indirimlerinden oluşan planını açıklamasından bu yana 'ekonomik ortamın hızla değiştiğini' dile getiren Kwarteng, diğer yandan "Karşılaştığımız durumun inanılmaz derecede zor olduğunu bilerek işi üstlendim. Yükselen faiz oranları ve enerji fiyatları gibi konuları ele almak için statükoyu takip etmek bir seçenek değildi" diyerek açıkladığı önlemlerin arkasında durdu.