Burkina Faso'da yönetime el koyan yüzbaşı Traore, dünyanın en genç lideri oldu

Fransa'dan bağımsızlığını kazandığı 1960'dan bu yana 10'a yakın askeri darbe gören Batı Afrika ülkesi Burkina Faso, 8 ayda ikinci darbeye sahne oldu. Kaide, IŞİD bağlantılı terör saldırılarının artışa geçmesinin ardından 31 Ocak 2022'de yönetime el koyan ve 'Fransa'nın adamı' olarak nitelenen Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba, 30 Eylül'de Yüzbaşı İbrahim Traore tarafından devrildi. Destekçilerinin Rusya bayraklarını sallaması ve Fransa yerine Rusya ile askeri işbirliği yapılmasını talep etmesi nedeniyle İbrahim Traore tüm dünyanın merak konusu oldu.

Oysa bir hafta önce 34 yaşındaki İbrahim Traore'nin adını Burkina Faso'da bile kimse duymamıştı. Finlandiya'da 2019'da 34 yaşındayken koltuğa oturduğunda Sanna Marin, dünyanın en genç başbakanı olması sebebiyle ilgi odağı olmuştu. Çarşamba günü 'devlet başkanı ve ulusal bağımsızlığın, toprak bütünlüğünün, devletin devamlılığının garantörü' ilan edilen İbrahim Traore, dünyanın en genç lideri unvanını, kendisinden 2 yaş büyük olan Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric'ten devraldı.

Rahatsız genç subaylardan oluşan bir çekirdeğin başında kronik sorunlarla boğuşan yoksul ülkesinde bir yanda umutları, diğer yanda korkuları besleyen bir yükseliş sergileyen Traore'nin daha önce tanınmayan yüzü artık başkent Vagadugu’yu posterler şeklinde kaplamış halde.

Binlerce can alıp 2 milyon insanı evinden eden 7 yıllık cihatçı saldırı dalgasının durdurulamamasına duyulan öfkenin liderliğe taşıdığı Traore, batıdaki Bondokuy'da doğdu, Vagadugu’da jeoloji okumasının ardından 2010 yılında orduya katıldı ve Damiba'nın mezun olduğu prestijli Kadiogo Askeri Akademisi'ne kıyasla daha düşük düzeyli sayılan Georges Namonao Askeri Okulu'ndan sınıf ikincisi sıfatıyla subay olarak mezun oldu. Cihatçılara karşı savaşta kuzey ve orta bölgelerde deneyim kazandı, 2018'de BM barış gücü MINUSMA kapsamında komşu Mali'de görev yaptı. 2020'de yüzbaşılığa terfi etti.

Adının açıklanmaması koşuluyla konuşan eski bir üstü, 2020'de cihatçıların eline geçmenin eşiğine gelen Barsalogho kasabasına giden otoyolun mayın döşeli olduğundan inanıldığından, Traore'nin adamlarını kırsal kesimde komando yürüyüşüne çıkarıp vaktinde yetişerek kasabayı kurtardığını anlattı.

Damiba, ocak sonunda ilk seçilmiş Devlet Başkanı Roch Marc Christian Kabore'yi devirdiğinde, Traore, cuntanın kendisine verdiği adla Koruma ve Restorasyon için Yurtsever Hareket'in (MPSR) üyesi oldu. Damiba, martta Traore'yi ülkenin merkezindeki Kaya alayında topçu komutanlığına terfi ettirdi. Ama bu, ironik şekilde Damiba'nın kendi çöküşünün tohumlarını ekti.

Alay rahatsız subayların beşiği haline geldi ve diğerlerinin rahatsızlıklarını iletmekle görevlendirdiği Traore birkaç kez başkente gidip Damiba ile görüştü. Verilen karşılıktan duyulan hayal kırıklığı öfkeye dönüştü ve geçen ay kuzeyde bir askeri konvoya düzenlenen saldırıda 27 asker ile 10 sivilin ölmesinin ardından yönetimi ele geçirme kararlılığı halini aldı.

Fransız haber ajansı AFP'ye konuşan güvenlik danışmanı Mahamoudou Savadogo, "Traore, astsubayların ve alt kademedekilerin öfkesini simgeliyor" değerlendirmesini yaptı. Savadogo, 'bir askerin diğerini devirmesinin, artık neredeyse varlığı ortadan kalkan ve sayısız darbeyle kendini paramparça eden ordunun gitgide kötüleşen durumunu gösterdiği' uyarısını yaptı.

2015'te Mali'de saldırıya geçtiklerinden beri istikrarlı şekilde zemin kazanan bazıları Kaide'ye, diğerleri IŞİD'e bağlı cihatçı gruplara karşı üstünlük kazanmak gibi zorlu bir görevle karşı karşıya olan Traore, selefine doğrudan eleştiri yönelterek 'son 8 ayda yapılmış olması gerekeni 3 ay içinde yapacağına' dair söz verdi.

AFP, Traore'nin yönetime el koymasını, 'Frankofon Afrika'da Fransa'nın eski sömürgelerinin giderek Rusya'ya yönelmesi eğilimi' bağlamında da ele aldı.

Darbenin ardından Traore tarafı, 'terörle mücadele için Burkina Faso'ya yardım etmeye hazır başka ortaklara yönelmeyi istediklerini' söyleyerek Damiba'ya 'karşı atağa geçme planlarıyla Fransız üssüne sığınma' suçlaması yöneltti. Fransa ise suçlamaları yalandı. Başkent Vagadugu’nun 30 kilometre kuzeybatısında yer alan Fransız üssü, Fransa'nın özel kuvvetlerini barındırıyor.

Damiba ile gerilim sırasında Vagadugu’'da Traore için toplanan göstericilerin Rusya bayrakları sallayıp Fransa karşıtı sloganlar attığını belirten AFP, "Şimdilik Traore sürekli bataklığa gömülen bir ülkede pek çok kişiye umut veriyor gibi görünüyor" diye yazdı. Pazartesi günü L'Observateur Paalga gazetesinin İncil'e atıf yapan bir manşetle çıktığını aktardı: "Tanrının yakın dostu İbrahim, bizi kurtarabilecek mi?"

Fransa'nın 2014 yılında başlattığı Barkhane operasyonunda başarısız olması ve bunun üzerine Ağustos 2022'de Mali'den çekilmesiyle bölgedeki Fransız nüfuzunun gerileme dönemine girdiği yorumları yapılıyor.