İspanya'da 2016'da toplu tecavüz eden bir çetenin tacizle suçlanıp kefaletle serbest bırakılmasının yarattığı toplumsal infial, sonunda ceza yasasını değiştirtti. Solcu hükümetin geçen yıl hazırladığı açıkça rıza gösterilmeyen cinsel ilişkiyi tecavüz olarak tanımlayan tasarı, parlamentoda kabul edilerek yasalaştı.
“Yalnızca evet, evet demektir” diye bilinen yasa, 141 aleyhte oya karşı 205 lehte oyla parlamentoda onaylandı.
'Kişi iradesini açıkça dışa vurduğu eylemler yoluyla özgürce gösterdiğinde'
Buna göre yapılacak reformla ceza yasasında "Rıza, sadece -vakanın koşulları bağlamında- kişinin iradesini açıkça dışa vurduğu eylemler yoluyla özgürce gösterdiğinde rıza olarak tanınır" denilecek ve tecavüz için 'açık rıza olmaması' tanımı getirilecek.
'Şiddet veya gözdağını kanıtlamak zorunda kalmayacak."'
Bugüne dek tecavüz mağdurlarının şiddete veya yıldırmaya maruz kaldıklarını kanıtlamaları gerekiyordu.
Eşitlik Bakanı Irene Montero, “Sonunda ülkemiz, tüm ilişkilerimizin merkezinde olması gereken şeyin rıza olduğunu yasal olarak kabul ediyor” değerlendirmesini yaparak ekledi:
"Artık hiçbir kadın cinsel saldırıya uğradığının kabul edilmesi için şiddet veya gözdağına başvurulduğunu kanıtlamak zorunda kalmayacak."
Öncüleri İstanbul Sözleşmesi ve İspanya'daki rıza yasası
Hükümet, yasanın kadına yönelik şiddetin önlenmesi ve bunlarla mücadeleye ilişkin 2011 tarihli İstanbul Sözleşmesi'nin tavsiyelerine dayandığını vurguladı.
İstanbul Sözleşmesi'nin ilk imzacısı olan Türkiye, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) kabul edilmiş ve Avrupa Konseyi bünyesinde imzalanmış uluslararası sözleşmeden 20 Mart 2021'de AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kararıyla çıkmıştı.
Montero, İspanya'nın 2018'de İsveç'te yürürlüğe giren ve net rıza olmaksızın her türlü cinsel eylemi tecavüz kabul eden öncü yasadan da ilham aldığını belirtti.
'Kurt sürüsü' davası protestoları
2016'da İspanya'nın kuzeyindeki Pamplona'da boğaların sokaklarda koşuşturduğu San Fermin Festivali'nde kendilerine 'kurt sürüsü' diyen ve 18 yaşında bir kadına toplu tecavüz eden 5 erkek, başta sadece cinsel tacizle suçlanıp kefaletle serbest bırakılmıştı.
Erkeklerden ikisinin cinsel saldırıyı filme çekmesi ve bunda mağdurun sessiz ve pasif gösterilmesi, yargıçlar tarafından "Rızası var" diye yorumlanmıştı.
Kadınların aylarca düzenlediği büyük protestoların ardından 'kurt sürüsü' 9'ar yıl hapis cezasına çarptırıldı. Zira o dönemde şiddet veya yıldırma olmamasıyla belirlenen suçlara hafif cezalar veriliyordu. 2019'da Yüksek Mahkeme bu kararı bozup tecavüzden de suçlu bulduğu 5'linin hapis cezalarını 9'dan 15 yıla çıkardı.
Sanchez feministleri memnun etti
Kendini 'feminist' olarak tanımlayan İspanyol Sosyalist İşçi Partili (PSOE) Başbakan Pedro Sánchez, Haziran 2018'de göreve geldiğinde tecavüz davalarındaki belirsizliği ortadan kaldırmayı amaçlayan bir rıza yasası çıkarma sözü verdi.
“Yalnızca evet, evet demektir” diye bilinen yasa, aynı zamanda sokakta tacize ilgili maddeyi sıkılaştırıyor, okullarda duygusal ve cinsel eğitimi yaygınlaştırıyor ve cinsel şiddet mağdurlarının korunmasını ve tazminatını güçlendiriyor.
AFP'ye konuşan Fundacion Mujeres örgütünün başkanı Marisa Soleto, böylece feminist hareketin uzun zamandır talep ettikleriyle ilgili en üst noktadan sonuç aldığını söyleyerek ekledi:
"Hem İspanya'da hem de ötesinde bir davranış değişikliği getireceğini umuyoruz."