Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Suriye politikalarında değişiklik sinyali olarak algılanan 'muhalifler ile hükümeti anlaştırmak' açıklaması ve Suriyeli mevkidaşıyla geçen ekimdeki 'ayaküstü' görüşmesine atıf yapmasının ardından Ankara'nın geri adımları geliyor. Suriye'nin kuzeyinde protesto gösterilerinin ardından Dışişleri Bakanlığı mevcut politikanın sürdüğüne işaret eden açıklama yaparken, Çavuşoğlu da 'anlaştırmak değil uzlaştırmak' kastının çarpıtıldığını söyledi.
Ancak iktidar partisi içerisinden ve koalisyon ortağı MHP'den gelen olumlu açıklamalar eşliğinde tartışmalar devam ediyor. MHP lideri Devlet Bahçeli'nin "Türkiye’nin Suriye konusunda attığı adımlar değerli ve isabetlidir" açıklamasının ardından AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı da ikili ilişkilerin direkt hale gelebileceğini söyledi. AK Parti Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) üyesi Metin Külünk ise “Temenni ederiz ki Türkiye ve Suriye ilişkileri 2011 Haziran’ından öncesine dönsün” ifadelerini kullandı.
Türk dış politikasında Suriye kilidi açılır mı sorusu eşliğinde, Ankara'nın mesajlarının anlamı ve Suriye yönetiminin bakışını gazeteci yazar Hüsnü Mahalli ile konuştuk.
'Türk bayrağının yakılmasına kimsenin müdahale etmemesi garip’
Hüsnü Mahalli’ye göre, ekim ayında Belgrad'daki Bağlantısızlar toplantısında pek çok gazeteci olmasına karşılık Çavuşoğlu'nun Mikdat ile temasına kimsenin tanıklık etmemiş olması 'komik'. Şahsen Ankara'nın tutumunda fark görmeyen Mahalli, Türk tarafından 'rejim' ifadelerinin eski söylemlerinin değişmediğine işaret ettiğini söyledi. Türkiye yönetiminden gelen beyanatların protesto dalgası yarattığı Cerablus’da, Azez’de ve Afrin’de de Türk bayraklarının indirilip yakıldığını anımsatan Mahalli, buna kimsenin müdahale etmemesinin 'garip olduğunu' dile getirdi:
“Çavuşoğlu’nun söylediği hikaye, 10 ay önce Belgrad’da ayaküstü görüştüğüne dair bir açıklamaydı. Çavuşoğlu’yla Suriye Dışişleri Bakanı Mikdad’ın görüşmesi hiçbir gazetecinin dikkatini çekmemiş, orada neredeyse 2 bin gazeteci var. En dikkat etmen gereken şey Mikdad ile Çavuşoğlu’nun bir araya gelmesi. Niye kimse görmemiş? Bu gerçekten komik. Ben kişisel olarak çok farklı bir şey görmüyorum. Satır aralarında kelimelerin farklı şekilde ön plana çıkarılması... O açıklamada bile muhalefet ile rejim diyor. Rejim dediğin andan itibaren zaten bittin. Suriye devleti ile muhalefet... Kimin muhalefeti? Suriye devletinin muhalefeti. Dolayısıyla rejim dediğin andan itibaren bu demektir ki önceki söylemlerinden farklı bir şey söylemiyorsun. O gösterilerin sonrasında bir sürü tartışmaya neden oldu. Gösterilerde de bir gariplik var. Cerablus’da, Azez’de, Afrin’de yapıldı. Toplamda 300 kişi kadar katılıyor. Türk bayrağı indiriliyor ve yakılıyor. Orada Suriye Milli Ordusu’nun tonlarca adamı var. Bir dolu polisi, Türk askeri var, jandarması var. Niye kimse Türk bayrağını yakana müdahale etmiyor? Bana garip gelen bu. Birisi Türk bayrağını yakıyor, bir gazeteci olarak ben bile gider müdahale ederim. Tüm fotoğraf ve videoları inceledim.”
‘Suriye ile barışta samimi olmak, İsrail ile yapılan gibi, büyükelçileri göndermekle olur’
Mahalli, MHP liderinin sözlerinin ciddiye alınmasının zorluğuna atıf yaparken, Suriye ile barışma konusundaki samimiyetin İsrail'le olduğu gibi 'büyükelçi gönderiyorum' demekten geçtiğini dile getirdi:
“Bahçeli’nin bu konudaki açıklamalarını ciddiye almıyorum. Çünkü Bahçeli hem iç hem dış politikada her gün bir tavır sergiliyor. Nereden nereye geldiğini biliyorum, bu konuda başka hesapları olabilir. Suriye ilgili son söylemi için söylüyorum... Sen Suriye ile barışma konusunda gerçekten samimiysen yapacağın tek şey aynen İsrail ile yaptığın gibi ‘Büyükelçileri gönderiyorum’ diyeceksin. Rejim mi dersin ne dersen de, Suriye Dışişleri Bakanlığı’na gidersin, ‘Biz size şöyle bir mesaj taşıyoruz. Cumhurbaşkanımız dedi ki şurada buluşalım’... Büyükelçiler bunu der."
"Putin'e, 'Biz söyledik ama görüyorsunuz Suriye ayaklandı; muhalefete de sizi kolluyoruz' mesajı veriliyor"
Mahalli'ye göre 'barıştıralım, uzlaştıralım' gibi laflarla mesaj verme çabası 'şark kurnazlığı'. Ankara'nın Rusya lideri Putin'in baskısına karşılık 'Biz söyledik ama bakın Suriyeliler ayaklandı' mesajı verdiği görüşündeki Mahalli, aynı şekilde muhalefete de 'sizi kolluyoruz' mesajının yollandığını kaydetti:
"İkide bir 'barıştıralım, uzlaştıralım' gibi laflarla mesaj vermeye çalışıyorlar, bu da tam şark kurnazlığı. Çünkü Putin ‘Esad ile barışın’ baskısı yapıyor. Sen de Putin’e ‘Biz söyledik ama görüyorsun Suriye ayaklandı, bayrağımızı bile yaktılar, biz nasıl barışalım’ diyorsun. İkinci mesaj Ankara’nın desteklediği muhalefete, ‘Biz sizi kolluyoruz görüyorsunuz, bütün politikamızı sizin üzerinizden yapıyoruz. Biz sizi yarın şöyle kullanacağız hazırlanın’ diyorlar. İbrahim Kalın’ın 'şu kadar Suriyeli’ye bakıyoruz' demesinin anlamını anladık. 5 milyon da Suriye’de bakılıyor, zaten Suriye nüfusunun yarısı 9 milyon. Küçük detaylarla yola çıkarsak bunlar anlam kazanıyor."
'Suudi Arabistan, BAE’nin baskısı sonucu İhvan'a desteği kesiyor Ama Suriyeli İhvan'a kesmiyor'
'Suriye Milli Ordusu' denilen yapının Ankara'da kurulduğunu ve maaşların Türkiye'den ödendiğini anımsatan Mahalli, Ankara'nın barışmak bir yana Suriye'deki varlığını sürdürmek için sığınmacılara da SMO'ya da ihtiyacı olduğunu söyledi. Mahalli, Erdoğan yönetiminin diğer İhvanlara desteği keserken Suriye'dekine desteğinin sürmesini anımsattı. Mahalli'ye göre Ankara'nın acelesi yok, desteği de ancak şu an Suriye tavırları net olmayan Arap ülkeleri talep ederse kesebilir:
"Esas gelinen sonuç şu, Ankara seni ne ilgilendirir İdlib, Fırat’ın doğusu-batısı; sen orada Suriye’nin yüzde 9’unu kontrol ediyorsun. 80 bin militana para veriyorsun, bütün dünyanın 'terör örgütü' olarak tanıdığı Nusra seni ne ilgilendirir? Seni ne ilgilendiriyor masaya gel, Esad ile barıştıralım demek? Sen bunu söyleme durumunda değilsin, ancak muhalefete telkinde bulunabilirsin. Hem muhalefet orada senin maaşınla geçinecek, Ankara’da kurulan bir Suriye Milli Ordusu nasıl bir şeyse, millitanlarının kollarında eski muhalefetin bayrağı, altında da Türk bayrağı. Niye altında Türk bayrağı, o üzerinde olsun, madem Ankara’da kuruldu? AKP iktidarı Suriye ile barışma niyetinde değil ve olmaz. Çünkü bir mültecilere ihtiyacı var, kullanmak için. İki, Suriye’nin kuzeyinde 5 milyon insana, Suriye Milli Ordusu’na ihtiyacı var. Fırat’ın doğusunda PKK/YPG ile farklı dengeler için orada bulunması gerekiyor. Suudi Arabistan, BAE’nin baskısı sonucu Müslüman Kardeşler’e desteğini kesiyor. Ama Suriyeli Müslüman Kardeşler’e desteğini kesmiyor. Çünkü o Arap iktidarlar şu anda Suriye konusunda net değiller. Erdoğan da bunu bildiği için acelesi yok. Onlar Erdoğan’a baskı yaparak çekil derlerse öyle olur. Şu anda öyle bir şey görünmüyor.”
'Suriye devletinden herhangi bir resmi açıklama yok'
Suriye yönetiminin Türkiye'deki tartışmalara dair resmi açıklama yapmamış olmasına atıfta bulunan Mahalli, son olarak TSK saldırısında askerlerin hayatını yitirmesine ise sert tepki gösterildiğini belirtti:
“Türkiye'den açıklamalara tepkiler resmi Suriye basınında ya da televizyonlarda değil, daha çok Suriye yanlısı Arap medyasında yer aldı. 'Erdoğan Mısır, BAE ve Suudi Arabistan ile ilgili politikalarından vazgeçtiği gibi Suriye politikalarından da vazgeçecek gibi', algılandı. Haklılar. Suriye şu anda perişan durumda. Amerika ve Batı yaptırımlarından dolayı elektrik yok, su yok, benzin yok, doğalgaz yok. Millet bıktı. Yeter ki artık bu savaşı bitirsin ve barış içinde oturalım diyorlar. Olumluluk buradan kaynaklanıyor. Ama Suriye devletinden herhangi bir resmi açıklama yok, herhangi olumlu bir şey gözlemlemiyorum. Dün Haseki bölgesinde ölen üç askerle ilgili Türkiye’ye yönelik çok sert açıklamalar yapıldı. Olumluluk olsaydı bunu yapmazlardı. Bu demektir ki Türkiye’nin bu tavırlarına inanmıyorlar. Suriye askerlerinin bulunduğu yer vuruldu. 2019’da YPG oradan çıkmıştı. Arabayla giden YPG askerini tespit edebiliyorlar. Oradaki İHA, SİHA, Türk askerini görmüyor mu? Suriye onun için çok sert açıklama yaptı. Bu niyeti gösteriyor anlamında söylüyorlar.”