Rusya’nın düzenlediği Donbass operasyonu sonrasında Batı’nın Ruslara yönelik kişisel, kültürel ve ekonomik yaptırım kararlarına yenileri ekleniyor. Harekat sonrası İran, Suriye ve Kuzey Kore'yi geçerek dünyanın en çok yaptırım uygulanan ülkesi konumuna gelen Rusya’ya yönelik Avrupa Birliği’nin (AB) ardı ardına duyurduğu ambargoların altıncısı da yolda.
Amerikan yayın organı Politico'nun konu ile alakalı aktardığı habere göre, bazı ülkelerin Rus medya kuruluşlarına da yaptırım uygulanması için baskı yaptığı belirtilirken, 6. paketin 30 Nisan’a kadar onaylanabileceği de yazıldı.
Altıncı paketin petrol ithalatına yönelik yasaklama içermesi bekleniyor
En son 8 Nisan’da 5. yaptırım paketini kabul eden AB, Rusya’dan kömür ithalatını yasaklamıştı. Bu hafta içinde duyurulması beklenen pakette ise, petrol ithalatına yönelik bir tür yasaklama ve birçok bankanın daha SWIFT ödeme sisteminden çıkarılması gibi maddelerin açıklanması bekleniyor. Avrupa’nın petrol, kömür ve doğalgazda büyük oranda Rusya'ya bağlı olması ise, halihazırda uygulanan yaptırımlar sonucu yükselen enflasyonun pençesindeki Batılı ülkeleri düşündürüyor.
‘Rusya’ya yönelik enerji yaptırımlarının yükünü tüm AB sırtlanmak zorunda kalacak’
20 Nisan’da Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ile bir araya gelen ve 6. yaptırım paketini konuşan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rusya'nın petrol arzına tam ambargo yapılması çağrısını yineleyerek, "Yaptırımlar özellikle Rusya'nın enerji sektörü, bankacılık sektörü, ihracatı, ithalatı ve taşımacılığına kısıtlamalar getirecek" açıklamasında bulunmuştu.
Hollanda Dışişleri Bakanı Wopke Hoekstra ise, Rusya'ya karşı yaptırımlar konusunda 'tüm seçenelerin masada olduğunu' ancak enerji alanında uygulanacak yaptırımların yükünü tüm AB’nin sırtlamak zorunda kalacağını belirtmişti.
Avrupa’da rekor seviyeye yükselen enflasyon
Nitekim ambargo kararları sonrası Avrupa’da enflasyon rakamları rekor seviyelere çıktı. Peki, kendi uyguladığı yaptırımların sonuçlarını ‘sırtlayan’ Avrupa, şimdiye kadar hangi yaptırım pakedinde ne karar aldı? Sputnik, operasyonun başından bu yana AB’nin Rusya’ya yönelik yasaklarını masaya yatırdı.
Birinci yaptırım paketi: Kuzey Akım-2’nin durdurulmasından bireylerin hedef alınmasına
İlk yaptırım paketini AB, Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri’nin Rusya tarafından tanınması üzerine 22 Şubat’ta kabul etti. Kararlar, Belçika'nın başkenti Brüksel'de yapılan ‘acil nitelikli olağanüstü AB Liderler Zirvesi’nde alındı. Ortak duyurulan maddeler ise şöyle:
Donetsk ve Lugansk'ın tanınması kararında dahli olanlar hedef gösterildi.
Rusya ordusunu ve bu bölgelerdeki diğer operasyonları finanse eden bankalar da hedef alındı.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, hükümetin, Kuzey Akım 2'nin tescillenmesi sürecini durdurduğunu duyurdu.
Rus devleti ve hükümetinin, AB'nin sermaye ve finans piyasalarına ve hizmetlerine erişim imkanı sınırlandırıldı.
'Sorumluların, eylemin ekonomik neticelerini' açıkça hissetmelerini sağlamak üzere iki ayrı bölgeden AB'ye ve AB'den buralara yapılacak olan her ticaret engellendi.
Bireysel yaptırımların ilki İngiltere’den geldi
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Donetsk ve Lugansk'ın bağımsızlığını tanıyan Rusya'yı AB’ye ek olarak yeni ekonomik yaptırımlarla tehdit etmişti. Daha sonra Johnson, 5 banka ve 3 kişiyi hedef alan yaptırımlarını açıkladı. Avam Kamarası'nda konuşan Johnson'ın yaptırım dayattığı Rus bankaları; Rossiya, IS Bank, General Bank, Promsvyazbank, Karadeniz Bankası. Johnson'ın "Çok yüksek net değere sahip üç kişiyi cezalandırıyoruz" diyerek yaptırım dayattığı Rusya vatandaşları ise Gennadiy Timçenko, Boris Romanoviç Rotenberg ve Igor Arkadyeviç Rotenberg. Bu kişi ve kuruluşların Britanya'da sahip oldukları tüm malvarlıkları donduruldu. İlgili kişilerin Britanya'ya seyahat etmeleri yasaklandı. Britanya'daki kişi ve kuruluşlarının onlarla herhangi bir ilişkisinin olması da yasak kapsamına alındı.
Bireyleri hedef alan bir yaptırım da AB’den
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Rusya’ya yönelik AB yaptırımlarının Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri’nin tanınması yönünde oy kullanan Duma milletvekillerini de etkileyeceğini açıkladı. Fransa’nın başkenti Paris’teki basın toplantısında, Borrell, “Bu kararları almaktan sorumlu olanlara, özellikle Rus parlamenterlere ve askeri sektörden sorumlu olanlara karşı kişisel yaptırımlar uygulanacak” demişti. Daha önce Kırım’a yönelik uygulanan ekonomik yaptırımların benzerinin Donbass’a karşı da uygulanacağını belirten Borrell, “Oligarkları finanse eden bankacılık kurumlarına, ülke hükümetinin üyeleri ve onların çevrelerine karşı da mali yaptırımlar uygulanacak” diye konuşmuştu.
İkinci yaptırım paketi: Bankacılık ve medya gibi pek çok alanda yasaklar
AB yetkilileri, Rusya’nın Donbass operasyonunu 24 Şubat’ta başlatmasının ardından ikinci yaptırım paketini kabul etti. AB liderlerinin olağanüstü toplandığı zirvede, Rusya'ya yönelik finans, enerji, ulaşım, ihracat kontrolü ve finansmanı, vize politikası ve kişileri hedef alan ek yaptırımlar masaya yatırılmıştı. AB Liderler Zirvesi bitiminde, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB Konseyi Başkanı Charles Michel ve AB Dönem Başkanı Fransa'nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ortak basın toplantısı düzenleyerek yaptırım maddelerini açıkladı:
Rusya bankacılık piyasasının yüzde 70'ini hedefleyen yeni yaptırımlar, ‘Rusya'nın borçlanma maliyetlerini artıracak, enflasyonu yükseltecek ve Rusya sanayisinin temelini yıpratacak’ şekilde ekonomik kısıtlamalar ile başladı.
Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg, Avrupa Birliği (AB) yaptırımları kapsamında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un Avrupa'daki banka hesaplarının dondurulacağını açıkladı.
Rus hava yollarına bütün uçak yedek parça ve ekipman satışı yasaklandı.
AB, Putin ve Lavrov’u yaptırım listesine dahil etti.
Russia Today (RT), Sputnik ve bunların yan kuruluşlarının AB’de yayın yapması yasaklandı.
Avrupa Birliği, Belarus yaptırımlarını 1 yıl daha uzattı
Avrupa Konseyi, Ukrayna'ya dönük askeri harekat nedeniyle Rusya'nın yanında Belarus'u da hedef alan yaptırımlar açıklamıştı. AB resmi gazetesinde yayınlanan kararda Brüksel, Belarus'a yönelik yaptırımları 1 yıl daha uzattı. Karara göre, yaptırımların 28 Şubat 2023 tarihine kadar yürürlükte kalacağı duyuruldu.
Üçüncü yaptırım paketi: Putin'e yakın kişilere bireysel yasaklar getirilirken Rus uçaklarına da el konuldu
8 Mart’ta Elysee Sarayı'ndan yapılan açıklamada, Avrupa Birliği (AB) daimi temsilcilerinin, Rus iş insanları ve aile fertlerine yönelik yaptırımların genişletilmesi konusunda anlaştığı belirtilmişti. Alınan kararlar ise şöyle:
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, metalurji, ilaç, telekomünikasyon ve elektronik gibi önemli gelir kaynağı sağlayan sektörlerde faaliyet yürüten 14 Rus iş insanına yönelik yaptırım kararı aldı.
Belarus’a SWIT yasağı
Belarus Merkez Bankası, Belagroprombank, Bank Dabrabyt ve Belarus Cumhuriyeti Kalkınma Bankası'nın SWIFT sistemine erişimi kesildi. Karar doğrultusunda ayrıca Belarus Merkez Bankası ile rezervlerin veya varlıkların yönetimi ile ilgili işlemler ve Belarus ile ticaret ve yatırım için kamu finansmanı sağlanması da yasaklandı.
Rus uçakları alıkonuldu
AB’ye ek olarak İngiltere, ülkeye gelen Rus uçaklarını alıkoyma ve Rusya'ya havacılık ve uzay endüstrilerinde kullanılan malların ihracatını yasaklama yetkisi veren yeni yaptırımlar açıkladı. Yeni yaptırımlarla birlikte Rus uçaklarının İngiltere'ye uçması ya da inmesi suç sayıldı. Ayrıca İngiliz petrol şirketi Shell, Rusya’daki petrol ve doğalgaz projelerinden çekilmeyi planladığını ve bu ülkeden gereksinim halinde plansız yapılan spot gaz alımlarını durduracağını da duyurmuştu.
İsviçre, AB'nin 2 ve 9 Mart arasına Belarus'a uyguladığı yaptırımlara dahil oldu.
Rus bankaları, Avrupa finans piyasalarından men edildi.
Putin’e yakın 27 kişinin varlıkları donduruldu ve seyahat yasağına tabi tutulacakları açıklandı.
Rusya’ya petrol rafinerileri için gerekli mal, hizmet ve teknoloji gönderilmesine yasak getirildi.
Rus Direkt Yatırım Fonu projelerinde yer almak veya bu projelere yatırım yapmak yasaklandı.
Dördüncü yaptırım paketi: Havyardan içkiye kadar bir çok Rus ürünün ticareti yasaklandı
15 Mart’ta onaylanan dördüncü yaptırım paketi kapsamında lüks malların AB ülkelerinden Rusya'ya ihracatının yasaklanacağına dikkat çekilerek şu açıklamalar yapıldı:
AB’nin Rusya'ya verdiği ‘en çok kayrılan ülke’ statüsü askıya alındı.
İtalya Maliye Polisi, Avrupa Birliği’nin (AB) yaptırım listesinde yer alan Rus iş insanı Alişer Usmanov’un varlıkları arasında yer alan ve toplam değeri 66 milyon euro olan 6 şirketi dondurma kararı aldı.
Putin’e yakın kişilere hedef gösterilmeye devam edildi
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakın kişilere, ailelerine ve destekçilerine de baskı yapmaya devam edileceği, Rus devletinin ve seçkinlerinin yaptırımlardan kaçınmak için kripto varlıkları kullanmalarının engelleyeceği kararlaştırıldı.
Demir-çelik sektöründeki önemli malların Rusya'dan ithalatını engelleneceği, Rusya'nın enerji sektörüne yeni yatırım yapılmasına yasak getirileceği belirtildi.
Rusya'ya 300 avrodan daha pahalı havyar, içecek, puro, elektronik cihaz, parfüm, çanta, palto, takım elbise, ayakkabı, gömlek, elmas, altın ve değerli taş gibi ürünlerin gönderilmesinin yasaklanması kararlaştırıldı.
Rusya'nın Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi olarak sahip olduğu imkanlar askıya alındı.
Rus milyarder Roman Abramoviç'in de yer aldığı 15 kişi ve 9 şirketin AB yaptırım listesine eklendi. bu kişilerin mal varlıklarının dondurulması ve seyahat yasağı getirilmesi kararlaştırıldı.
50 bin eurodan daha değerli otomobil satışının da yasak kapsamında değerlendirileceği duyuruldu.
Yandex grubunun genel müdürü AB yaptırımları listesine dahil edildi
Yandex'in Rusya'daki yeni CEO'su ve Yandex grubunun Genel Müdürü Tigran Hudaverdyana Ukrayna'daki durum nedeniyle Avrupa Birliği yaptırım listesine eklendi. Hudaverdyana için İngiltere de yaptırım kararı alındığını açıklamıştı. 16 Mart’ta, Hudaverdyana görevinden ayrılarak yönetim kurulundan da istifa etti.
AB’nin yaptırım paketine ek olarak ABD, Rusya savunma alanından 11 üst düzey temsilcinin yaptırım listesine eklendiğini duyurdu. Japonya'dan, Devlet Duması milletvekilleri de dahil olmak üzere 17 Rus'a yaptırım kararı geldi.
Beşinci yaptırım paketi: 'Rus enerjisinden kurtulmak ilk hedef'
AB Komisyon Başkanı Leyen, 5’inci yaptırım paketinin 6 ayağı olduğunu belirterek “İlk olarak, Rusya'dan kömür ithalatına yılda 4 milyar Euro değerinde bir ithalat yasağı getireceğiz. Bu, Rusya için bir diğer önemli gelir kaynağını kesecek” demişti. AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Borrell’in Buça’daki olayların ardından açıkladığı kararlar şöyle:
Rus kömürü ve diğer katı fosil yakıtların AB'ye satın alınması, ithal edilmesi veya transferi yasaklandı. Kömür ithalatı yasağı, ağustos ayının ikinci haftasından itibaren tamamen yürürlüğe girecek.
Enerji alanındaki yaptırımların ardından yeni sözleşmelerin imzalanamayacağı da duyuruldu. Mevcut sözleşmelerin ise, ağustos ayının ikinci haftasında feshedilmesi gerekecek, bu da Rusya'nın o zamana kadar AB'den kömür ihracatı için ödeme almaya devam edebileceği anlamına geliyor.
Rusya'dan odun, çimento, gübre, deniz ürünleri ve içki dahil diğer birçok mal ve ürünün ithalatı yasaklandı.
Rusya bayrağı altında kayıtlı gemilere AB limanlarına erişim sağlanması yasaklandı.
Rusya'ya jet yakıtı, kuantum bilgisayarlar, gelişmiş yarı iletkenler, üst düzey elektronik, yazılım, hassas makine, ulaşım ekipmanı gibi ürünlerin ihracatı yasaklandı.
VTB dahil 4 Rus bankasıyla tüm mali işlemler durduruldu.
Rus şirketlerinin AB'de kamu ihalelerine katılımına engel geldi.
Yaptırımları atlatmanın potansiyel bir yolu olarak görülen kripto para birimlerinin kullanımına ilişkin yasaklar genişletildi.
Ayrıca AB'nin Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti'nden 217 kişi ve 18 örgüte karşı yaptırım kararı aldığı da duyuruldu. AB, kara listesine 217 kişinin daha eklendiğini ve bu kişilerin AB'deki mal varlıklarının dondurulduğu, AB ülkelerine de seyahat etmelerinin yasaklandığını açıkladı.