ABD'nin Afganistan ve Irak'takiler başta olmak üzere savaş ve insanlığa karşı suçlarını ifşa eden WikiLeaks kurucusu hakkında Westminster Sulh Mahkemesi'nin verdiği ABD'ye iade kararı, Julian Assange'ın ömür boyu hapis yatabileceği anlamına geliyor.
Ancak hala temyize yer olduğu söylenirken, iadeyle ilgili nihai kararı Britanya hükümeti verecek. Bununla birlikte uluslararası politikanın içinde bulunduğu durumda, Boris Johnson hükümetinin ABD'ye iade kararı almaması sürpriz olur.
18 Mayıs'a kadar itiraz
Westminster Sulh Mahkemesi'nin resmi kararını açıklamasının ardından, WikiLeaks, İçişleri Bakanı Priti Patel'in nihai kararı vermesi öncesi, Assange'ın avukatlarının 18 Mayıs'a kadar itiraz etme süresi olduğunu tweetledi.
'Ölüm cezasından farksız'
WikiLeaks Genel Yayın Yönetmeni Kristinn Hrafnsson, 'ABD'ye iade kararını vererek, Westminster Sulh Mahkemesi'nin Assange'ın ölüm fermanını imzaladığını' söyledi.
Hrafnsson, mahkeme önünde toplanan kalabalığa "Assange'ı iade etmek hayatını riske atmak olur. Ölüm cezasına eşit olur. Şimdi, Julian'ın hayatı Priti Patel ve Boris Johnson'ın elinde. Doğru olanı yapmaları gerekiyor" diye seslendi.
'Onu öldürmeyi planlayan ülkeye iade etmeyin'
Assange'ın geçen ay hapiste evlendiği Stella Moris de "Britanya'nın Julian Assange'ı ABD'ye iade etme yükümlülüğü yok. Esasen uluslararası yükümlülükleri gereği bu iadeyi durdurması gerek. Boris Johnson ile Priti Patel, Julian'ı, onu öldürmeyi planlayan ülkeye iade etmeyin. Boris Johnson ile Priti Patel iadeyi her an durdurabilir. Bugün bile durdurabilirler" diye konuştu.
Moris, "Siyasi suçlar nedeniyle iadeleri yasaklayan ABD-Britanya iade anlaşmasının dördüncü maddesini uygulayabilirler. Şu anda kendi anlaşmalarını ihlal ediyorlar. Bu, siyasi bir dava. Sulh mahkemesinin kararıyla doğrudan siyasi alana geçti" vurgusunu yaptı.
Nisan 2019'dan beri Britanya'da hakkında herhangi bir suçlama ve mahkumiyet bulunmaksızın tecrit koşulları altında tutuklu bulunan Avustralya doğumlu Assange'ın ABD'de casusluk suçlamaları üzerinden 175 yıl hapsi isteniyor.
'Amaç gazeteciliği susturmak'
Gazetecilik örgütleri, 2010'dan beri WikiLeaks'de ABD'nin suçlarını gözler önüne seren yüz binlerce gizli belge yayımlayan Assange'ın aslında casusluktan değil, gazetecilikten yargılandığı, davanın basın özgürlüğüne vahim bir saldırı oluşturduğu, ABD'ye iadenin bundan böyle kimsenin gerçek anlamda gazetecilik yapamayacağı anlamına geldiği görüşünde.
Haziran 2012'den beri gün yüzü görmedi: Bugüne dek neler oldu?
ABD'nin casuslukla suçladığı ve iadesini istediği Assange, hakkında tecavüz ve cinsel taciz suçlamalarıyla açılan davalar için İsveç'e iadesi gündemdeyken, Haziran 2012'de Ekvador'un Londra Büyükelçiliği'ne sığındı.
Assange, Ekvador'un Londra Büyükelçiliği'nden 11 Nisan 2019'da polis baskınıyla çıkarılarak gözaltına alındı ve 'kefaletle serbest bırakılma şartlarını ihlal etmekten' tutuklanarak Londra'daki yüksek güvenlikli Belmarsh Hapishanesi'ne konuldu.
Bu suçun 50 hafta hapis cezasını dolduran Assange'ın ABD'nin iade talebi çerçevesinde tutuklu kalmasına karar verildi.
Duruşmaların ardından 4 Ocak 2021'de Assange'ın 'intihar riskinin yüksek olduğu ve ABD hapishanesinde özel idari önlemlere tabi tutulacağı, özellikle de istihbarat topluluğunun kendisine düşman olması nedeniyle gerçek bir risk altında olduğu' gerekçesiyle ABD'nin iade talebi reddedildi.
Karara itiraz eden ABD yönetimi, temyizi kazanabilmek için WikiLeaks kurucusunun yüksek güvenlikli hapishanelerde tutulmayacağı ve hapis cezasını ülkesi Avustralya'da çekebileceği taahhüdünde bulundu.
Savunma ekibi ise CIA'in, Assange'ı Ekvador'un Londra Büyükelçiliği'nde saklandığı sırada kaçırma ve öldürme planı yaptığına ilişkin haberleri dayanak göstererek can güvenliğine vurgu yaptı.
10 Aralık 2021'de Yüksek Mahkeme, verilen teminatları yeterli bularak alt mahkemenin kararını bozup Assange'ın ABD'ye iade edilebileceğine hükmetti.
Bunun üzerine Assange'ın savunma ekibi, davayı Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi'ne (Yargıtay) taşımak için Yüksek Mahkeme'ye izin başvurusunda bulundu.
14 Mart 2022'de Assange'ın ABD'ye iade edilebileceği yönündeki karara itirazı Yargıtay tarafından reddedildi. Bunun üzerine dava dosyasının önce yerel mahkemeye ardından da nihai karar için İçişleri Bakanı Priti Patel'in önüne gideceği belirtildi.