Peru'da protestoları bastırmak için sokağa çıkma yasağı, tepkiler üzerine 24 saat içinde kaldırıldı

Latin Amerika'nın Andlar ülkesinde pazartesiyi salıya bağlayan geceyarısından önce Devlet Başkanı Pedro Castillo, sürpriz şekilde sokağa çıkma yasağı ilan etti. Ancak solcu lider, başkent Lima'da çok sayıda kişinin yasağı protestosuyla karşılaşması ve Kongre liderlerinin itirazlarına kulak vermesinin ardından salı öğleden sonra olağanüstü önlemleri kaldırdı. Devlet Başkanı, Kongre liderleriyle toplantının ardından "Şu andan itibaren sokağa çıkma yasağı emrini iptal ettiğimizi duyuruyorum. Peru halkını artık sakin olmaya çağırıyoruz" dedi.

Zira Peru'da en son OHAL hapisteki eski diktatör Alberto Fujimori'nin iktidarında uygulanmıştı. Fujimori, 5 Nisan 199'de toplumsal ve ekonomik protestoları bastırmak için Kongre'yi kapatıp yargı sistemini devre dışı bırakarak tankları sokaklara sürmüştü.

Salı gündüz saatlerinde Lima'da genelde yollar ve pazarlar boş kaldı, toplu ulaşım hizmetleri verilmedi. Peru'da 212 bin can alan Kovid pandemisine karşı sıkı kapanma önlemlerinin uygulandığı döneme benzer bir manzara oluştu.

Muhalefet vekilleri, hareket ve toplanma serbestisini kısıtlama, güvenlik güçlerinin keyfi aramalarına izin vermeyi de içeren olağanüstü önlemleri 'yasadışı' bulduklarını belirtti.

AP'nin durakta belki otobüs gelir diye saatlerce nafile beklerken görüşünü aldığı 4 çocuk babası Juan Gutierrez (45), şunları söyledi:

Yalnızca acil tıbbi durumlarda veya ilaç, gıda satın alma ihtiyacı olduğunda evden çıkmaya izin verilen sokağa çıkma yasağından market, eczane, klinik ve çöp toplama gibi temel hizmetler muaf tutuldu. Ancak işçileri işlerine götürecek otobüs yoktu.

Peru'da kamyoncular ve diğer nakliye işçileri, bazı önemli otoyolları kapatarak yüksek yakıt ve gıda fiyatlarını protesto edip grev yapıyordu. Geçen haftaki protestolarda 4 kişi ölürken, gişelerin yakılması ve küçük çaplı yağma gibi olaylar yaşandı.

Hükümet, çare olarak, pazar günü benzin ve motorin fiyatlarının yüzde 30 artmasına neden olan bir vergiyi geçici olarak kaldırdı. Bunun fiyatlara kaydadeğer düşüş getirmesi gerekiyordu, ancak protestocular benzin istasyonlarının düşük fiyatları uygulamadığından yakındı.

Castillo, 'toplumsal düzen ve huzuru yeniden tesis' gerekçesiyle olağanüstü önlemleri ilan ederken, Savunma Bakanı Jose Gavidia, kararın gerisinde, 'özellikle başkent Lima'nın merkezinde geniş çaplı şiddet planlandığına dair istihbaratın' yattığını söyledi.

Başkent Lima ve liman şehri Callao'da havaalanı, benzin istasyonları, AVM'ler gibi stratejik noktalara askerler konuşlandırıldı. Lima'nın güneyindeki bir protestoya ulaşım sağlayan otobüse binen kişilerin ajanlar tarafından gözaltına alındığı gözlemlendi.

Lima'nın müreffeh semtlerinde yaşayanlar, olağanüstü önlemleri tencere tava çalarak protesto etti. AP'nin sokakta görüşünü aldığı 75 yaşındaki bir erkek, adının Oscar olduğunu söyleyerek "Castillo'nun komünist hükümetine karşı yürüyorum" dedi.

Castillo, son haftalarda ağırlaşan ekonomik krizden pandeminin ve Rusya'nın Ukrayna operasyonunun etkilerini sorumlu tutuyor. Resmi verilere göre mart ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1.48 yükselmesi, son 26 yılın en yüksek artışı oldu. En son Şubat 1996'da yüzde 1.53 artış kaydedilmişti. Dünyanın iki numaralı bakır üreticisi ülkenin 2021'de kayıtlara geçirdiği yıllık yüzde 6.43 enflasyon, son 13 yılın en yüksek oranı oldu. Son 12 ayın enflasyon ortalaması ise yüzde 6.82 olarak tahmin ediliyor.

Pandemide en az 2 milyon işçinin işini kaybettiği, 3 milyon kişinin yoksulluk sınırının altına sürüklendiği Peru, nüfusuna oranla en yüksek ölüm sayısına sahip ülke oldu.

Son 8 devlet başkanından 7'sinin ya görevi kötüye kullanmaktan görevden alındığı ya yolsuzluk gibi çeşitli suçlamalardan soruşturmaya uğrayıp hapis yattığı ya da istifa etmek zorunda kaldığı Peru, kronik yolsuzluk, işsizlik, yoksulluk, siyasi kriz ve bitmeyen protestoların gölgesinde geçen yaz başkanlık seçimine gitti. Siyaset sahnesinde tanınmayan bir öğretmen ve sendika lideri olmasına rağmen Özgür Peru Partisi'nin aday gösterdiği Castillo’nun eski diktatörün kızı, aşırı sağcı Keiko Fujimori'yi yenmesi, Peru siyasi tarihine önemli bir gelişme olarak geçti. Ama Castillo da kısa süre önce bir azil süreci atlattı.