'ABD, DSG üzerinden hedeflerine tam ulaşamadı; 2011’i tekrar hayata geçirmeye çalışıyor'

Dünyanın gözü ABD ve Rusya Federasyonu arasındaki 'NATO'nun genişleme krizine' çevrilmişken, son 15 gün içerisinde Suriye sahasında önemli gelimeler yaşandı.

2017'de halifelik iddiası ezilmiş olan IŞİD, Suriye'nin kuzeybatısındaki Haseke kentindeki Guveyran hapishanesinde dışarıdan destekli bir isyan başlattı. İsyan ancak ABD uçaklarının havadan desteğiyle 10 güne yakın sürede bastırılabildi. Ardından Türkiye'nin Derik bölgesine geniş çaplı bir operasyonu gerçekleşti. Dikkatler Suriye'nin kuzeyine yönelirken, ABD yönetimi İdlib'de Türkiye sınırının dibinde IŞİD lideri İbrahim el-Haşimi el Kureyşi'nin özel bir operasyonla öldürüldüğünü açıkladı.

Suriye cephesindeki son durumu Tele1 yorumcusu ve gazeteci-yazar Musa Özuğurlu ile konuştuk.

‘IŞİD’in Haseke saldırısı, örgüt tekrar dirildi gibi yansıtılmaya çalışıldı’

Musa Özuğurlu’ya göre, Suriye’de gergin bir bekleyiş var. IŞİD’in Haseke’deki saldırısının, 'tekrar dirilmesi' olarak yansıtılmaya çalışıldığını söyleyen Özuğurlu, örgütün hücrelerinin Suriye içerisinde başkent Şam ve Lazkiye gibi yerlerde kullanılabileceğine dair iddialara da dikkat çekti:

“Gergin bir bekleyiş var aslında. Suriye ordusunun, Rusya’nın birtakım örgütlere karşı zaman zaman bombardımanı devam etmiyor değil. Bir hareketlilik söz konusu ama IŞİD’in Haseke’deki saldırısı sürpriz gibi algılandı. Bir yandan böyle sayılabilir. Ama diğer yandan gerçekten IŞİD birden tekrar dirildi ve eski gücündeymiş gibi de yansıtılmaya çalışıldı. Diğer taraftan ABD’nin Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi’ye yönelik operasyonu geldi. Sonrasında Rusya’dan ABD’nin birtakım güçleri Rusya, Suriye ve İran'a karşı Şam ve Lazkiye gibi bazı illerde kullanabileceği iddiaları geldi. Rusya’nın iddiasını destekleyen bir şey var. Süveyde taraflarında bir gösteri düzenlendi hem de Şam-Suveyde yolunda bir yol kesme hadisesi yaşandı. Son 15 günde Suriye sahasında meydana gelen bunlar. Bunları ne kadar gergin bekleyişin bir parçası saymalıyız ne kadar sessizlik olarak saymalıyız önümüzdeki günlerde daha net bir şekilde ortaya çıkacak.”

'IŞİD ne olursa olsun çok işe yarar ve ABD'nin kendi politikalarını uygulama zemini sağlayan bir yapı'

ABD’nin şu anda Suriye’de uluslararası hukuka göre meşru bir mevcudiyeti bulunmadığına işaret eden Özuğurlu, bu bağlamda IŞİD’in 'maymuncuk' görevinde olduğunu belirtti. Özuğurlu, ABD açısından IŞİD'in Suriye topraklarında politikalarını uygulayabilmesi için uygun zemin sağlayan bir yapı olduğu değerlendirmesinde bulundu:

“IŞİD, çok işe yarayan bir maymuncuk gibi. Herkes kendi politikasını kabul ettirmek için bir yol olarak da görüyor. ABD’nin Suriye’de uluslararası hukuka göre meşru bir mevcudiyeti yok. Suriye’nin daveti söz konusu değil, dolayısıyla yabancı bir güç olarak Suriye’nin egemenlik haklarını ihlal ediyor. Rusya ya da İran öyle değil ama ABD egemenlik haklarını ihlal eden bir varlık gösteriyor. Baba Bush döneminden bu yana ABD uluslararası meşruiyet aramıyor ya, bir yandan da çok umrunda değil. Ama ne olursa olsun uluslararası alanda Suriye’de bulunma gerekçesini bir şekilde ortaya koyması gerekiyor. Bu gerekçe, maymuncuk IŞİD. 'At çok bırakılmaz zayıf düşer, ama çok da beslenmez ki çok güçlenip kontrolden çıkabilir' denilir. Burada tamamen onu uyguluyor. IŞİD’i tamamen ortadan kaldırırsa ABD'nin varlık sebebi ortadan kalkacak, bir şekilde kontrolde de tutmak zorunda. Bir taraftan hapishane baskını ya da buna benzer gelişmeler diğer taraftan da liderin öldürülmesi gibi cevaplar var. Bunlar IŞİD’in kendisiyle savaşının sonucu değil, başka ülkelere cevap vermesi gibi birtakım iddialar da söz konusu. Amerika açısından düşündüğümüzde orada IŞİD ne olursa olsun çok işe yarar kendi politikalarını uygulama zemini sağlayan bir yapı şu anda. Dolayısıyla tamamen ABD’nin kendi çıkarları doğrultusunda IŞİD’e yönelik bir tavır içinde olduğunu söyleyebiliriz.”

‘ABD yerel gücü yerleştirip tahkime çalışıyor, tam başarılı olamıyor'

ABD’nin Suriye’deki varlığının ilelebet sürmeyeceğini anımsatan Özuğurlu, yerel gücü tahkim ve yerleştirme çabalarının henüz başarılı olamadığına dikkat çekti. Özuğurlu, Suriye yönetiminin ise buna karşılık kimi aşiretler dahil olmak üzere aynı topraklardaki yapılarla anlaşma çabalarının devam ettiğini anımsattı:

“ABD’nin bölgedeki varlığı ilanihaye olacak değil. İkincisi şu var, kendisi için faturası ileride ağır olabilir. Yerel bir gücü orada tahkim etmesi, yerleştirmesi, düzenlemesi gerekir ki uzun zamandır bu çaba içerisinde. Bunun tam olarak sağlanamadığını görüyoruz. ABD, eğer DSG’nin bölgede kalıcılığı konusunda gerçekten bir garanti hissederse, belki de bölgeyi terk edecek. Orada IŞİD gerekçesiyle kalabiliyor, bu nedenle IŞİD’i kullanarak aslında DSG’ye destek veriyor. Ama IŞİD’in yaptığı saldırıda bunun tam olarak oturmadığı görülüyor. Suriye yönetimi ülkenin birçok yerinde birtakım aşiretlerle ya da şahıslarla 'normalleşme' anlaşmaları yapıyor. Bunların sayıları 1000'leri bulmuş durumda. Aynı durum DSG’nin ABD ile birlikte hakim olduğu alanlar için de geçerli. Bu aşiretlerin hepsi Suriye yönetiminin yanında yer almıyor, hatta bazıları içlerinde bölünmüş durumda. Ama ne olursa olsun Suriye adım adım bu çalışmaları sürdürüyor. Bir zayıflama anı ya da yeni dinamiklerle anlaşmalar olursa, bunların sesinin daha çok çıktığını göreceğiz. Hala bu bölgede istenilen tam olarak oturtulmuş değil. Çünkü ABD ve DSG dışında birtakım yerel güçler de var. Bunların dışında o bölgede bunun çalışmasını yapan, bunu savunan yok. Suriye, Türkiye, Rusya, İran karşı, Irak da bir şekilde karşı. Bir şeylerin hala oturtulamadığı yani yolunda gitmediği ifadesi.”

'Suriye’nin de Arap Birliği'nde sandalyesine kavuşması sadece pratikte değil sembolik olarak da önemli olacak'

Arap Birliği Cezayir'deki ilk baharda zirveye hazırlanırken Özuğurlu, Suudilerin de yeşil ışık yakmasıyla Suriye'nin koltuğuna yeniden kavuşmasına kesin gözüyle bakıldığını aktardı:

"Daha önceden telaffuz ediliyordu, Arap dünyasının en güçlü ismi Suudi Arabistan. Suriye’nin Arap Birliği’ne dönmesini desteklediğini açıkladı. Elbette sorunlar bitmiş değil. İran ya da diğer bağlamlarda anlaşıyor değiller ama ne olursa olsun artık normale dönmeye başladılar. Suriye’nin de Arap Birliği içerisindeki eski sandalyesine kavuşmasına artık kesin gözüyle bakılıyor. Bu sadece pratikte değil sembolik olarak da önemli bir adım olacak. Çünkü Suriye’nin buraya tekrar kabul edilmiş olması Suriye’deki gelişmelerin bununla birlikte okunmasını da gerektirecek, Esad’ın eli biraz daha rahatlayacak."

'ABD 2011’i tekrar hayata geçirmeye çalışıyor'

Rusya istihbatının IŞİD'in Şam ve Lazkiye'de saldırılara hazırlandığı uyarısının ABD'nin yeni istikrarsızlaştırıcı hamlelerine işaret ettiği görüşündeki Özuğurlu, Washington'ın 2011'i yeniden hayata geçirmeye çalışıyor olabileceğine dikkat çekti. Özuğurlu'ya göre bunun sebebi ABD'nin Demokratik Suriye Güçleri (DSG) üzerinden politikalarını kabul ettirememiş olması:

"DSG’nin Amerika’yla işbirliği yapıyor olması, o bölgedeki gelişmeler, IŞİD’in neler yapabileceği konusu da yine bu başlık altında görülebilir. Rusya’nın uyarısı da burada kritik. ABD’nin bazı örgütler vasıtasıyla, ki bunların arasında DSG’nin hakim olduğu hapishanelerden alınan ve taşınan IŞİD’liler olduğunu biliyoruz. Humus kırsalında Suriye konvoyuna saldırılar düzenlediler. Amerika bunu zaten önceden pratiğe dökmüştü. Şimdi de tekrar Lazkiye ve Şam’da bir istikrarsızlaştırma hamlesi içinde olacağını söylüyor. ABD 2011’i tekrar hayata geçirmeye çalışıyor. Tam da bu gelişmelerin yaşandığı bir dönemde bunu yapıyor. Çünkü bir taraftan kendi politikalarını Suriye’ye kabul ettirebilmiş değil, özellikle DSG ile ilgili olarak. Dolayısıyla kriz yönetimini devam ettirecek ve deyim yerindeyse Rusya, Suriye ve İran’a da rahat vermeyecek gibi görünüyor. Bu nedenle Rusya’nın bu açıklaması gerçekten de önümüzdeki ayları belki de daha net görmemizi sağlayacak açıklamalar olarak görüyorum.”