Demans ile Alzheimer arasındaki farklar nelerdir?

Sağlık Bakanlığı’nın ‘Alzheimer ve Diğer Demans Hastalıkları Klinik Protokolü’nün verilerine göre, Türkiye’de 800 bine yakın demanslı hasta olduğu ve bu sayının 3’te 2’sini Alzheimer hastalarının oluşturduğu tahmin ediliyor. Washington Üniversitesi tarafından yapılan uluslararası bir araştırmada, 2050'ye kadar dünya çapında demans vakalarının 3’e katlanarak 153 milyona çıkabileceği vurgulanıyor.

Halk arasında ‘bunama’ olarak adlandırılan demans, tek başına bir hastalık olarak tanımlanmıyor. Beynin bilgi, davranış ve gündelik yaşamı idame ettirme konusundaki gösterdiği ve sonradan ortaya çıkan yetersizlikler demans olarak nitelendiriliyor. Sadece bir hafıza sorunu olmayan demansın, bunun yanı sıra edinilmiş becerileri yapmakta güçlük, kişilik değişiklikleri, dili kullanmada ve anlamada bozukluk, yol bulamama ve içe kapanma gibi belirtileri mevcut.

Alzheimer, demans yapan hastalıklar içerisinden en çok görülen hastalık. Bu hastalık, nedeni tam olarak aydınlatılamayan bir şekilde beyin hücrelerinin programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle çıkıyor. Hastalıkta, yaşla beraber herkeste görülen beyin hücreleri ölümü hızlı ilerliyor. Alzheimer, yaşlanmanın doğal bir sonucu değil ancak yaşın ilerlemesi bu hastalığın riskini artıran en önemli etken. Alzheimer hastalığı en sık görülen demans nedeniyken, bu hastalığın 65 yaşın üzerindekilerde görülmesi sıklığı yüzde 3 ila 11 arasında değişiyor. 85 yaşın üzerine çıkıldığında da oran yüzde 20-47 arasında artış gösteriyor.

İlerleyici bir nörolojik hastalık olan Alzheimer’da belirtilerin ileri evrelere gelmesi yıllar sürebiliyor. Alzheimer’ın başlıca belirtileri şunları:

Hastalığın ilerleyen evrelerinde ise bu belirtiler şiddetini artırarak aile bireylerini tanıyamama noktasına gelebiliyor. Hasta ayrıca yakın geçmişini unutabiliyor.

Alzheimer, ilerleyici bir hastalık ve kesin bir tedavisi henüz yok. Kadınları daha fazla etkileyen bu hastalıktan korunma yöntemlerini anlatan Türkiye Alzheimer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Barış Topçular “Amerika’da yapılan benzer bir çalışmada ise Akdeniz tipi diyet ile beslenen, fiziksel ve bilişsel egzersiz yapan bireylerde Alzheimer Hastalığı için karakteristik olan amiloid ve tau proteinlerinin beyindeki birikiminin çok daha az olduğu belirlenmiştir. Ayrıca 2016 yılında çeşitli çalışmalarda elde edilen bulgular günlük meyve tüketiminin Alzheimer Hastalığına yakalanma riskini belirgin şekilde azalttığını ortaya koymuştur” ifadelerini de kullandı. Bunların yanı sıra, uzmanlar ayrıca sosyal bir hayatın da bu hastalığa karşı koruyucu olduğunu belirtiyor.

Alzheimer’s & Dementia dergisinde yayınlanan araştırmaya göre bilim insanları, Kovid-19 nedeniyle ölen kişiler ile Alzheimer hastalarının beyinlerinde benzer moleküler değişiklikler tespit etti. Columbia Üniversitesi Hekimler ve Cerrahlar Koleji'nden uzmanlar, Kovid-19'un nörofibriler yumakların (Alzheimer hastalığında beyinde bulunan protein kümeleri) oluşumundan sorumlu olan ryanodin reseptörleri üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaştı. Uzmanlara göre, hasarlı ryanodin reseptörleri, kalp ve akciğer hastalıklarından, beynin strese tepkisi ve Alzheimer hastalığına kadar çeşitli patojenik süreçlerde rol oynuyor.