Kanserle mücadelede çığır açan CAR-T tedavisinin ABD'de ilk uygulandığı iki hastanın 10 yıldan uzun süre sonra hala kanser öldüren hücrelerin vücutlarında mevcudiyetlerini devam ettirmesi sayesinde kanserden tümüyle azade olduğu belirlendi.
Hastadan çıkarılan T hücrelerinin kimerik antijen reseptörü (CAR) ile genetik olarak modifiye edilerek hastaya geri nakledilmesine dayanan tedavide, reseptör, tasarlandığı şekilde tümörü tanıdığında, T hücresine, yüzeyinde dost görünmeyi sağlayan proteinler taşıyan kanser hücresine saldırması uyarısı veriyor.
'Remisyondaki iki hastada hâlâ saptanabilir durumda'
Dün Nature dergisinde yayımlanan araştırma raporu, CAR-T tedavisini 2010'daki ilk deneylerde alan iki kronik lenfositik lösemi hastasının tamamen iyileştiğini ortaya koydu. Araştırma raporunda "CAR-T hücreleri, sürekli remisyon halindeki her iki hastada infüzyondan 10 yıldan uzun süre sonra saptanabilir durumda kaldı" denildi. Remisyon terimi, kronik hastalığı olan kişilerde hastalık aktivitesinin bulunmadığı durumlar için kullanılıyor.
'Bizim için büyük sürpriz oldu'
Tedavi deneylerini yöneten ve raporun yazarlarından olan Philadelphia'daki Pennsylvania Üniversitesi'nden Prof. Carl June, T hücrelerinin bir-iki ay içinde hastaların sistemlerinden çıkmasını beklerken anti-kanser tepkisinin çok daha uzun süre dayandığını söyledi.
"Canlı terapi tabir ettiğimiz bu hücrelerin infüzyondan 10 yıl sonra hala kanser hücrelerini öldürebilmeleri bizim için büyük bir sürpriz oldu" vurgusunu yapan June, "Tedaviden sonraki 3 hafta içinde kanser hücreleri tümden ortadan mı kayboldu yoksa sürekli geri gelmeye çalıştı da başına çekici yiyip öldü mü, bunu tam olarak bilemiyoruz" dedi.
June ile araştırmanın diğer yöneticisi Prof. David Porter, "Artık nihayet CAR T-hücreleri ile birlikte 'tedavi' kelimesini söyleyebiliriz" mesajını verdi.
75 yaşını süren remisyondaki hasta: 4 yıl önce yarı maraton koşuyordum
CAR-T tedavisinin ilk deneylerine katılmış hastalardan biri olan ve 75 yaşını süren Doug Olson, Associated Press'e , "Şu anda çok iyiyim. Hala çok aktifim. 2018'e kadar yarı maraton koşuyordum. Bu bir tedavi ve o kelimeyi boşuna kullanmıyorlar" diye konuştu.
İşi bağışıklık sistemiyle
Kansere karşı bağışıklık sistemini yeniden canlandırmaya yönelik hücre terapisi, gen terapisi ve immünoterapi niteliğindeki CAR-T tedavisindeki T hücreleri, insan bağışıklık sisteminde önemli bir rol oynayan ve kanser hücreleri, virüsler, bakteriler ve diğer patojenlerle savaşmaya yardımcı olan bir beyaz kan hücresi şekli. Kanser sırasında hastalar genellikle bağışıklık tepkilerinde önemli bir düşüş görürken, CAR-T tedavisi genlerin başkalaştırılması yoluyla bunu tersine çevirmeyi amaçlıyor.
Türkiye’de ilk kez geçen yıl uygulandı
ABD'nin Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), 2020'de CAR-T tedavisine onay verdi, ama standart tedavilerin en az iki türünün başarılı olamadığı hastalarda kullanılmasını istedi. Türkiye’de ilk kez geçen yıl SBU Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde bir multipl miyelom hastasına uygulandı. New York Times'a göre yüksek ateş, koma ve hatta ölüm gibi ciddi yan etkilere neden olabilen bu tedavinin katı kanser tümörlerine karşı etki gösterdiğine dair bulgu yok.
Şimdilik tüm kanser türlerine işlemiyor
Ancak lösemiden uzun vadeli iyileşme sağlamasıyla birlikte, bazı kanser türleri için umut verici bir seçenek sunabilecek tedaviye ilgi yeniden arttı. Emek yoğun ve pahalı bir tedavi olan CAR-T, şimdiki halde tüm kanser hastaları veya tüm kanser türlerine işlemiyor. Esas olarak yüzeyinde sinyal veren tümör antijeni olan lenfoma, miyelom, lösemi ve insan papilloma virüsünün (HPV) neden olduğu kanserlere karşı etkili.
ABD'de ikinci nesil T hücreleriyle klinik deneyler yürütülüyor
Bununla birlikte tümörü tanıyacak ve katı tümörlerin etraflarına bağışıklık sisteminden koruyan proteinler ve hücrelerle ördüğü mikroçevreye direnecek şekilde modifiye edilen ikinci nesil T hücreleriyle klinik deneyler halihazırda yürütülüyor.