'2022'de Çin-ABD rekabeti sertleşecek, Rusya ile Çin'i karşısına alan ABD'nin işi kolay olmayacak'

“Türkiye’nin bölgesel gelişmeler bakımından özellikle 2021’de bana göre Azerbaycan ile ilgili olan gelişmeler çok önemliydi. Yukarı Karabağ’ın Türkiye’nin de büyük desteğiyle kurtarılmış olması çok önemliydi. Bunun dışında Suriye’deki gelişmeler nereden bakarsak bakalım Türkiye’yi etkilemeye devam ediyor. Libya’daki seçimlerin ertelenmesi Türk dış politikası açısından yine önemli bir sorun haline geldi. Daha da önemlisi Kıbrıs başta olmak üzere Türkiye’nin Arap ülkeleriyle ve Doğu Akdeniz’deki gelişmeler çerçevesinde İsrail ve Mısır ile olumlu yönde yaşanacak olan gelişmeler önemli. Diplomatik değişimler yapılacak gibi gözüküyor. Ama nereden bakarsak bakalım Türkiye’nin iç ve dış politikada başının çok kalabalık olduğu bir süreç yaşanacak. Şu anda Türkiye’nin AB ile ilişkilerinin askıya alınmış olmasıyla ekonomik olarak kolay bir süreç olmayacak. Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin içinde değişimler yaşanabilir, yani erken seçim olabilir ya da seçimler zamanında yapılırsa da iktidar değişimi söz konusu olduğunda Türkiye’nin uluslararası alanda son dönemde hızlı şekilde kaybettiği itibar konusunda bir değişim yaşanabilir. Hukuki bir itibarsızlık yaşanıyor. Siyasal anlamda önemli bir güvensizlik yaşanıyor. Bunlar Türkiye’nin içindeki tartışmaları da gerginleştirecek süreci de beraberinde getirebilir. Seçim zamanına doğru yaklaşıldıkça kutuplaşmanın daha da artacağı bir süreç ortaya çıkabilir diye düşünüyorum.”

"2021’in özellikle Kovid ile ilgili olarak dünyada ekonomik gelişmeyi ilk başta tarım ve malların sirkülasyonu konusunda önemli zorluklar yaşandı. Şu anda deyim yerindeyse ilk defa yıllardır bir ülkeden diğer ülkeye seyahat etmenin çok zor olduğu bir süreç yaşanıyor. İnsanların bu salgından etkilendiği, yeni dalga Omicron ile birlikte önümüzdeki dönemde Avrupa’nın daha sert önlemler alacağını görüyoruz. Amerika da benzer bir politika içine girecek gibi gözüküyor. Sağlık ve savunmanın son zamanlarda yükselen iki sektör olduğu gerçeğini de görmemiz gerekecek. Belki Türkiye açısından şöyle bir gelişme olabilir. Karadeniz ve Kafkaslar’da siyasal istikrar bir şekilde devam edecek gibi gözüküyor. Ermenistan’ın Türkiye’ye yakınlaşması ve Türkiye ile Ermenistan arasında uçuşların başlayacak olması önemli. İki özel temsilcinin Moskova’da buluşacak olmaları ve ilişkileri geliştirmeye çalışmaları bence 2022’nin en önemli olaylarından biri olacak. Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri de bu çerçevede daha da yumuşayacak gibi gözüküyor. Çünkü 1 Kuşak 1 Yol projesi çerçevesinde bölgesel gelişmeler açısından çok önemli rolleri olduğu gerçeği ortaya çıktı.”

“İran ile Türkiye arasındaki gelişmeler de önemli. İran’da yeni bir devlet başkanı var. İran, ABD ile olan ilişkilerinde yeni koşullar ortaya koydu. İran’ın hem Irak hem Suriye hem de Yemen’deki etkisi öyle gözüküyor ki devam edecek. Türkiye ile İran arasındaki ikili ilişkilerin bölgesel alanda da daha da ileri gideceği bir süreç yaşanacak gibi gözüküyor. Özellikle Astana sürecinin devam edeceği, yeni toplantıların yapılacağı ve terörle mücadele konusunda Türkiye, Rusya ve İran’ın birlikte hareket edeceğini görüyoruz. Akdeniz’deki gelişmeler ilginç. İbrahim anlaşmaları sonrasında BAE ile başlayan yumuşama Suudi Arabistan ile devam edecek gibi gözüküyor. İsrail ile yaşanan gerginliğin pek fayda sağlamadığı gerçeğinden hareketle İsrail ile diplomatik ilişkiler de büyükelçi düzeyine çıkarılacak gözüküyor. Mısır ile ilişkilerin diplomatik düzeyde en üst seviyeye getirilmesi, jeostratejik ve jeopolitik açıdan bu kadar önemli bir ülke olan Mısır ile yaşanan gerginliğin sona erdirilmesi, bir U dönüşü veya bir geri adım olarak tanımlanabilir. Bu geri adımın Türk dış politika açısından doğru bir geri adım olacak diye düşünüyorum."

"Türk-Amerikan ilişkilerinde yaşanan gerginlik 2020 ve 21’de Türkiye’ye birçok konuda ambargo olarak döndü. Trump dönemindeki ilişkilerle Biden dönemindeki ilişkiler birbirinden çok farklı olacak. Özellikle Biden yönetimi ile Erdoğan arasındaki gerginlik bireysel anlamda devam edecek ama kurumsal anlamda ABD, Türkiye ile işbirliği yapmak durumunda. Devletlerin çıkarları açısından bakıldığında işbirliği kaçınılmaz gözüküyor. Türkiye’nin bir avantajı İngiltere’nin AB’den ayrılması oldu. Hemen İngiltere ile sağlanan anlaşma Türkiye’ye bir rahatlama getirdi. Türkiye’nin AB ile olan ilişkilerinde siyasi değerlerden çok jeopolitik ve jeoekonomik ilişkiler daha fazla ön plana çıkacak. Ama Avrupa’nın güvenliği Rusya, Türkiye, İngiltere ve ABD’ye bağlı. AB üyesi olmayan dört ülkeye bağlı olarak devam edecek gibi gözüküyor.”