Dünya çapında yaşanan tedarik zinciri krizi, enflasyonu global bir sorun haline getirmeye yetiyor. Enflasyonu tetikleyen durumlardan biri de arz noktasında yaşanan sıkıntı. Çip krizi gibi tedarik krizlerinin yanında bir de Adele krizi gündeme geldi.
Haber Global'den Metin Aktaşoğlu'nun haberine göre, Adele ve yeni albümü 30, arz sorununun farklı bir boyutunu ortaya çıkardı. Dünya çapında müzikseverler 30 adlı albüme büyük ilgi gösterirken sanatçının 6 yıl aradan sonra çıkardığı ilk albüm elbette çok çok büyük oranda dijital ortamdan dinleyicileriyle buluştu.
Fakat bilindiği üzere albümler hala plak formatında satılıyor. Yeni plaklar, hazırlanan özel kartonetleriyle daha çok koleksiyonerlere hitap ederken Adele'in de yeni albümüyle böyle bir dönemde ciddi fiziksel satış rakamlarına ulaşması bekleniyor.
Bu noktada gelen haberler, Sony Music'in 500 bin plak siparişi verdiği yönünde. Böylesi bir talep, zaten çok kısıtlı miktarda üretim yapabilen ve arza yanıt verebilen üreticileri sıkıştırmış durumda. Üreticiler hem Adele'in albümünü yetiştirmekte zorlanıyor hem de böylece başka sanatçılar üretimde kendilerine yer bulamıyorlar.
Adele'in albümü üretimde öyle bir yer kaplıyor ki başka bir sanatçının plağının piyasaya arz edilecek miktarda basılması neredeyse imkansız oluyor. New York merkezli ATO Records'un Satış Müdürü Mike Quinn “Bütün büyük sanatçıların plakları her geçen gün daha fazla satılmaya devam ediyor ve hepsi bir araya gelince fabrikalar tıkanıyor” ifadelerini kullanmakta.
Plaklar 2010'ların başından beri yükselişte: 'Yeniden diriliyor'
Plaklar pandemi döneminde insanların eve girmesiyle yeniden popüler oldu. Zaten 2010'ların başından beri plaklar; nostalji tutkusunu tetiklemiş ve ayrıca güçlü amfiler, hoparlörler ve çok iyi plakçalarlardan oluşan ses sistemleri kurmayı da yeniden popüler hale getirmişti.
Müziğin taşınmasına aranan çözümlerin sonucu olarak vardığımız nokta olan ve artık standartlaşan müziği dijital yollardan dinleme deneyimi; pandemi sürecinde bazıları için analogu hatırlamak anlamına geldi.
Amerika Kayıt Endüstrisi Birliği'ne (RIAA) göre plak satış rakamları, 2019'dan 2020'ye kadar yüzde 28,7 artarak 626 milyon dolara ulaştı. 2020 aynı zamanda 1980'lerden bu yana toplam gelirde plakların CD'leri aştığı ilk yıl oldu. Plak ile dijital arasında kalan ara formların en uzun soluklusu CD'ler yavaş yavaş plakların dahi geri planına düşüyor.
Plak üreticisi Memphis Records'un kurucu ortağı ve CEO'su Brandon Seavers, “Vinyl, muhtemelen 2007, 2008'den bu yana karanlık çağlardan fırladı veya yeniden diriliyor” diyor ve yükselişin pandemiyle tetiklendiğinin altını çiziyor.
Endüstri bir süredir gecikmeler ve aksiliklerle karşı karşıyaydı
Elbette Adele yaşanan krizin sorumlusu değil. 30 ortada yokken bile endüstri bir süredir gecikmeler ve aksiliklerle karşı karşıyaydı. Buna rağmen Adele'in de konuya dair söyleyecek sözleri var. Adele, BBC Radio'ya verdiği röportajda albümün çıkış tarihi ile ilgili olarak yaşadığı rahatsızlığı dile getirdi ve CD'ler ile plakların üretilebilmesi için 30'un çıkış tarihinin tam 6 ay önce net bir şekilde belirlendiğini ifade ediyordu. Adele bu zorunluluğa dair şunu söylüyor:
“Covid'den önce bile o kadar çok CD ve plak fabrikası kapanmış ki artık kimse üretim yapmıyor.”
Üretenler ise talebe ayak uydurmakta zorlanıyorlar.
Brandon Seavers burada ABD'nin büyük marketlerinin de arz krizini tetiklediğini söylüyor ancak bu tamamen olumsuz bir durum değil. Target ve Walmart gibi mağazalar 2018'de plak satışlarının yüzde 4'ünü oluşturuyordu. Şimdi bu oran yüzde 13'e yükseldi.
Pandeminin patlattığı trend ayrıca inanılmaz rakamı da ortaya koyuyor. Billboard, dünya çapındaki tesislerin yılda 160 milyon adet plak üretebileceğini ancak talebin 320 ile 400 milyon adet arasında olduğunu söylüyor.
Haliyle evet, Adele'in 500 bin adetlik talebi böylesi bir arz talep dengesizliğinde sorunun kendisi değil. Ancak yakın geçmişe kadar klasiklerin, toplama albümlerin ve günümüz sanatçılarının özel albüm edisyonlarının ötesine geçemeyen üreticiler, tüm bu talebe yeni albümlerin de eklenmesiyle kendisini krizin içinde buldu.
Krizin asıl önemli ayağı ise turnede konser alanlarına satacak plak yığamamak. Tüm çaba da bunun yaşanmaması için. “Talep devam edecek mi?” ve “Nostalji trendi devam eder mi?” soruları ise üreticilerin plak üretimine yatırım yapıp yapmamasını etkileyecek. Bunu da zaman gösterecek.