'Ukrayna'dan Türkiye'ye arabuluculuk rolü çıkmaz, ABD'ye ben burada da rol oynarım mesajı veriliyor'

“Ortadoğu’da ne yaptı? Suriye ile İsrail arasında, hatta İsrail ile Hamas arasında İran ile Batı arasında arabulucu rolüne soyundu ama hiçbir tanesi anlamlı sonuç veremedi. Türkiye büyük bir güç değil. Bazı şeylerin dikte edecek, olmadığı zaman çözülemeyecek bir rolü yok. Böyle bir rolü yerine getirebilir mi diyecek olursak çok ihtimal vermiyorum. Ukrayna meselesi Avrupa ile ABD’nin ortak politikası olarak Ukrayna’nın şu ana kadar yaşadığı istikrarsızlıkların ana nedenidir. Türkiye ne ABD ne AB’ye bu konuda bir politika önerebilecek durumda değil. Rusya’nın da böyle bir şeye yanaşacağına çok ihtimal vermiyorum. Rusya bunu nasıl okur? Ankara, ‘Suriye’de böyle bir rekabet ve işbirliği ortamı oluşturduk. Ona benzer bir rolü Ukrayna’da ben de oynamak istiyorum’ tonlaması yapacaktır. Rusya bundan hiç hoşlanmayacaktır. Ukrayna meselesi, Rusya için başka. Kolaylıkla hazmedebileceği, yese bile yutamayacağı bir problem. Türkiye’ye çok fazla bir rol çıkmaz. Ama Türkiye böyle bir talebi diplomatik olarak dile getirir. Ama buradan anlamlı bir şey çıkmaz. Bunun gerisinde yatan nedenlerden bir tanesi Ankara’nın aslında bu tonla ABD’ye ‘Ben burada da bir rol oynarım’ mesajı verme isteğiyle ilgili bir şey olduğunu düşünüyorum. Onun karşılığında ABD de NATO deniz gücünü hayata geçirelim, böylecek sen orada daha çok rol üstlenebilirsin mesajı verecektir. Dolayısıyla kendi kendini bir girdaba sokma durumu yaşayabilir. Orta ölçekli bir aktör olarak ABD ile böyle bir müzakere içine girdiğinizde ‘ayıyla yatağa giriyorsunuz.' Küçük bir aktörün ayıyla aynı ortamda mücadele etmesi hiç kolay olmayacaktır. Buradan bir şey çıkacağını düşünmüyorum.”

“Karadeniz’de suların ısındığını da görmek lazım. Blinken, şu sıra Baltık ülkelerinde. Geçen ay Ukrayna ile mutabakat paktı imzalandı. Amerika orada ‘Ukrayna’yı silahlandırabiliriz. Ama oraya büyük sözler vermeyiz’ diyor. O zaman AB ile Karadeniz’deki Romanya, Bulgaristan üzerinden bu işi çözelim diyor. Geçen hafta Bulgaristan’daki seçimlerde Cumhurbaşkanı seçilen kişi, açıkça ‘Rusya ile karşı karşıya gelmeyi göze almayız’ dedi. ABD ve AB, Bulgaristan ve Romanya üzerinden bir politika üretmek istiyor. Romanya daha yakın buna ama Bulgaristan’ın çekinceleri var. Türkiye, Karadeniz’de istikrarsızlığa yol açacak herhangi bir adımdan kaçınmak istiyorsa bunun yolları mevcut. Ama iktidar bunu diplomaside araçsallaştırıp kendi bekası için kullanacaksa bu çok riskli bir oyundur. Herkesin altında kalacağı bir oyuna dönüşebilir."

"BAE ile ilgili, ‘Bayram değil seyran değil, eniştem beni niye öptü’ durumu var. Bu bize şunu gösteriyor: İktisadi olarak yapılan açıklamaların Katar örneğinden yola çıkarak bakıldığında çok büyük umut vadeden bir şey olmadığını biliyoruz. Fiilen gelebilecek nakdi akçelerin Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı krizi çözebilecek nitelikte olmayacağını aşağı yukarı herkes tahmin ediyor. Bunun siyasal boyutu var. Bunu da ihtimal ki İngiltere-ABD arasındaki ilişkinin Ortadoğu’da var olan ittifakı güçlendirme üzerine olduğunu düşünüyorum, bu yeni bir ittifak sistemi değil. Çünkü İbrahim Anlaşmalarının esası şudur. İsrail’i garanti altına alan, güçlendiren ve daha etkili hale getirecek politikanın aracıdır. Bunun için de emirliklerin hepsini İsrail ile masaya oturtup ilişkileri normalleştirme, ikinci basamağı olarak da bunun konsolide edilmesi. Bu konsolide etmenin önemli ögelerinden biri Türkiye’nin de bu sürece katılmasını gerektiriyor.”

“Daha büyük resim şudur: İktidar ABD ile görüşmelerinde Türkiye’yi bir lojistik merkez haline getirme, böylece ‘Çin’e karşı gerektiğinde ben kullanışlı bir aygıt olabilirim’ mesajı vermek istiyor. Bu çalışır mı, çok emin değilim. Çünkü Türkiye’nin Çin ile rekabet edebilecek bir üretim yapısı yok. Kağıt üzerinde söylediğimizde, ABD bu elzem noktada, 'Çin’e karşı mücadele edeceğim, öyle bir şey üreteceğim ki Çin’i önleyeceğim' politikası izliyor. Türkiye de diyor ki 'O boşlukta ortaya çıkacak lojistik merkezleri ben tedarik ederim.' Bunu yapabilme gücüne de sahip olmadığını düşünüyorum. Türkiye’de ucuz iş gücü olarak Batı'ya satış yapmanın dahi çalışabilir bir model olmaktan çıktığını düşünüyorum. Karşı karşıya olunan zorluğun aşılması hiç kolay olmayacak ama imkansız da değil. İktidarın varlığını sürdürmesi için bunları hızlandırarak yapacağını tahmin ediyorum. 1890’larda Osmanlı yönetiminin düştüğü açmazın aynısı değil ama bir benzerinin yeniden üretildiğini, farklı bloklaşmalar yaşanırken, - Soğuk Savaş lafları yanlış - bu ittifaklar üzerinden bloklaşma sürecidir, ona çok benziyor. Son aşaması ise eğer konunun çözümlenemez bir noktaya gitmesi büyük çatışmalara da yol açacağı anlamına gelir.”