Türkiye-BAE görüşmesinde tarafların ekonomik ve stratejik kazançları neler oldu?
Abu Dabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayid Al Nahyan'ın Ankara ziyareti ile Türkiye-Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ilişkilerinde yeni bir sayfa açıldı. Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Akif Kireçci, Sputnik’e ‘Bölgenin geleceği istikrar ve daha çok işbirliğinden geçiyor’ değerlendirmesinde bulundu.
Sitede okuTürkiye-BAE arasındaki ziyaret trafiği aslında geçtiğimiz yaz ayında hız kazanmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan önce 18 Ağustos’ta BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Şeyh Tahnoun Bin Zayed Al Nahyan'ı kabul etmiş, 31 Ağustos’ta ise Muhammed bin Zayed el Nahyan ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirmişti. Görüşmelerin ardından verilen olumlu mesajlar dikkat çekmişti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Abu Dabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayid Al Nahyan'ın Ankara’daki görüşmesi ise atılan en son adım oldu. Görüşmenin ardından iki ülke arasında 10 önemli anlaşma imzalandı. Abu Dabi Kalkınma Holdingi Yönetim Kurulu Başkanı Mohamed Hasan Al Suwaidi de "Birleşik Arap Emirlikleri Türkiye'ye yatırım yapmak üzere, 10 milyar dolarlık bir fon ayırmıştır" açıklamasında bulundu.
İran-BAE ilişkilerinde de yeni sayfa açıldı
Bölgede değişen durumun bir diğer habercisi de İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Bakıri’nin, BAE ziyareti oldu. BAE Devlet Başkanı Diplomasi Danışmanı Enver Gargaş ve Devlet Bakanı Halife Şahin el-Marar ile görüştüğünü aktaran Bakıri, "İran-BAE ilişkilerinde yeni bir sayfa açma konusunda anlaştık" ifadelerini kullandı.
‘ABD’nin Afganistan’dan çekilme tarzı bölge ülkelerini alternatif arayışlara itti’
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi ve Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Akif Kireçci, Türkiye-BAE ilişkilerini ve bölgede değişen durumu Sputnik’e değerlendirdi.
Prof. Dr. Kireçci, Türkiye-BAE yakınlaşmasına giden süreci şöyle anlattı:
Arap Baharı ile başlayan süreçte Türkiye ve BAE farklı düşüncelerde oldular. Bu da birtakım problemlerin yaşanmasına neden oldu. Öte yandan BAE, Suudi Arabistan’la birlikte Katar’ı sıkıştırmak istedi. Türkiye burada Katar’a büyük bir destek verdi ve Katar’da muhtemel darbeyi durdurdu. Şimdi Biden yönetiminin göreve gelmesiyle birlikte bölgede birtakım dinamikler değişti. Öncelikle öyle görünüyor ki Beyaz Saray yönetimi BAE’nin bazı adımlarından rahatsız. Suudi Arabistan’la da bazı gerilimler yaşıyorlar. Bunun üzerine ABD’nin Afganistan’dan çekilme tarzı da bölge ülkelerini alternatif arayışlara itti. Bu ziyaret böyle bir jeopolitik denklemde gelişti.
‘Ziyaret ilk adım olarak düşünülebilir’
Türkiye’nin BAE’nin dış politikasını çeşitlendirecek bir alternatif sunduğunu ifade eden Prof. Dr. Kireçci, “Türkiye, müttefiklerine sahip çıkan bir ülke. Bunu da Karabağ ve Katar’da gösterdi. Ticaret olursa iyi ilişkiler olursa bundan herkes kazanır. Dolayısıyla Türkiye ile BAE’nin Afrika’da, Ortadoğu’da yapacakları çok şey var. Bu ziyaret bunun ilk adımı olarak düşünülebilir” diye de ekledi.
“Yatırım anlaşmaları tek kazanım değil” diye devam eden Kireçci, “Bunlar sadece işin başlangıcı diye düşünelim. Bir de Türkiye’nin ekonomisi çok büyük. Türkiye’de çok büyük projeler var, hayata geçmeyi bekleyen projeler var. Herkesin kazanacağı bir sürecin başlangıcı diye yorumluyorum” değerlendirmesinde de bulundu.
Suudi Arabistan’la da ilişkilerde ilerleme sağlanacak mı?
Türkiye son dönemde sadece BAE ile değil, İsrail ve Mısır ile de temaslarını artırdı. Bölgenin diğer güçlü ülkesi Suudi Arabistan ile de birtakım görüşmeler oldu ancak henüz ‘normalleşme’ seviyesine ulaşmış değil. Prof. Dr. Kireçci, Suudi Arabistan’la bu tip adımların atıldığını belirterek şunları söyledi:
Daha önce Suudi Arabistan’ın Türkiye’nin Afrika’daki ilişkilerine bazı müdahaleleri olmuştu. Cumhurbaşkanımız, Suudi Kral ile görüştü. Bazı konularda açılımlar önerildi. Bazı konularda birtakım ülkelerle anlaşamazsak da anlaşabildiğimiz konularda neden birlikte hareket etmeyelim? ABD ve Rusya buna örnek. Ana yaklaşımın bu olduğunu ve Körfez’de Suudi Arabistan’ın da içinde olduğu ortak bir işbirliği platformunun bütün tarafların menfaatine olacağını düşünüyorum.
Prof. Dr. Kireçci, “Bölgenin geleceği istikrar ve daha çok işbirliğinden geçiyor” diyerek ifadelerini sonlandırdı.
Türkiye ve BAE arasında 10 anlaşma
Ziyaret kapsamında imzalanan 10 anlaşma şöyle sıralanıyor:
Kara Paranın Aklanması ve Terörizminin Finansmanının Önlenmesi Bağlamında Mali Bilgilerin Değişimine İlişkin Mutabakat.
Abu Dabi Liman Şirketiyle Türkiye Varlık Fonu Arasında Mutabakat Muhtırası.
Abu Dabi Kalkınma Holdingi (ADQ) ile Türkiye Varlık Fonu (TVF) arasında Mutabakat Muhtırası
Abu Dabi Kalkınma Holdingi ile Türkiye Varlık Fonu Arasında İşbirliğine Yönelik Mutabakat Muhtırası.
Abu Dabi Kalkınma Holdingi ile Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Arasında Mutabakat Muhtırası.
Abu Dabi Menkul Kıymetler Borsası ile Borsa İstanbul Arasında Mutabakat Muhtırası.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile BAE Merkez Bankası Arasında İşbirliğine Yönelik Mutabakat Zaptı.
Gümrük Kollarında İdari İşbirliği ve Ortaklık Anlaşması
Enerji Alanında İşbirliğine Yönelik Mutabakat Muhtırası
Çevre Alanında İşbirliği Mutabakatı