İzmir'in Menemen ilçesinde yer alan Neonteikhos Antik Kenti'ndeki mezarlarda bulunan kabartma masklar, İyon savaşçısı eşlerinin arkasından yas tutan kadınların acısını gözler önüne seriyor.
Kuzey Ege Otoyolu'nun Menemen kesimindeki inşaatı sırasında rastlanan antik kent mezarlıklarında 2018 ve 2019'da gerçekleştirilen kurtarma kazılarından elde edilen eşsiz buluntular gün yüzüne çıkıyor.
Savaşçı mezarlarındaki en önemli eserlerden olan ve milattan önce 5. yüzyılda kabartma şeklinde yapılmış kadın maskları, restorasyon çalışmaları sonrası İzmir Arkeoloji Müzesinde sergilenmeye başlandı.
Pişmiş topraktan hazırlanan masklarda, takıdan saçlara her detayın düşünüldüğü, göz ve yüzlerde hüzünlü bir ifadenin yer aldığı görülüyor. Bölgede 2 bin 500 yıl önce kadınların, savaşçı eşlerini kaybettikten sonra matemlerini anlatmak için masklar yaptırdığı, bunları da ölümden sonra eşlik etmesi için mezarlıklara koydukları tahmin ediliyor.
Masklar ‘Göremediklerinizi Göreceksiniz’ projesi kapsamında kasım boyunca sergide kalacak.
© AA
Yas tutan kadınların yüzü ölen eşlerine bakıyor
İzmir Arkeoloji Müzesi Müdürü Hünkar Keser, maskların dünya çapında önemli bir değere sahip olduğunu söyledi.
İlk kez ziyaretçiyle buluşan maskların farklı bir hikayesi bulunduğunu belirten Keser, kurtarma kazısı çalışmalarını şöyle anlattı:
"İzmir'den Çanakkale'ye giden Kuzey Ege Otoyolu yapılırken Neonteikhos Antik Kenti kalıntılarına rastlandı. Müzedeki uzmanlarla 2017 yılından itibaren kurtarma kazılarına başladık. Bölgeden antik bir yolun geçtiği ve bu yolun milattan önce 600 yılında yapıldığı ortaya çıktı. Yolun çevresinde de nekropol var. Tüm buluntular belgelendi. Antik yolu ve mezarları kurtarmak için dünyada pek uygulanmamış yöntem denedik. Yolun, taşların rölövesi çıkarıldı, rezerv alanında saklandı. Otoyol çalışmaları tamamlandıktan sonra da kodlarına ve eğimlerine kadar her şey birebir yerleştirildi, mezarlar da eski yerini aldı."
Kurtarma kazıları sırasında çok önemli eserlerin ortaya çıktığını ifade eden Keser, bunlar arasında mezarlara ters bırakılmış kadın masklarının da yer aldığını dile getirdi.
Kadın masklarının gerdanlık ve küpelerle süslendiğini kaydeden Keser, İonya bölgesindeki isyan ve savaşlardaki matem havasının heykeltıraşlığa da yansıdığını aktardı.
Keser, eski Mısır ve Arkaik Yunan heykellerinde kullanılan ‘frontal stil’in matem havasıyla geride kaldığını ve arkaik gülümsemenin de yerini kaş, göz ile dudak çevresindeki üzgün ifadelere bıraktığını belirtti.
Böylece heykeltıraşlıkta ciddi bir stilin ortaya çıktığına işaret eden Keser, "Ölmüş eşin ardından yakılan ağıt ve matem havası kendini göstermiş. Kadın maskları mezarlara da yüzüstü bırakılmış, yani ölen eşine bakıyor" diye konuştu.
Mezarlara bırakılan hediyelere antik dönemde sıkça rastladıklarını ancak kadın masklarının farklı bir özelliğinin bulunduğunu vurgulayan Keser, "Ölüm her zaman ayrılık, acı getirir. Bu masklarda eşinden ayrıldığına çok üzülen kadınları görüyoruz. Onunla birlikte gitmek istiyor ama gidemediği için bir maskla ölümden sonra da eşine eşlik etmeye çalışıyor" dedi.
Hünkar Keser, maskların restore edilerek 3 yılda teşhire hazırlandığını, buluntulara ilişkin akademik çalışmaların da sürdüğünü sözlerine ekledi.