Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nin sunumunu, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda yaptı.
Türkiye'nin büyüme rakamlarından ihracat rekorlarına, sanayi üretimindeki artıştan, kesintisiz devam eden sağlık hizmetlerine kadar ilerlemelerle dolu bir yıl geçirdiğini belirten Oktay, 2022 yılı bütçesini de Türkiye'yi daha da büyütmek, geliştirmek ve kalkındırmak üzere hazırladıklarını bildirdi.
Oktay, 2022 yılı bütçesinin, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçişin ardından hazırladıkları dördüncü bütçe olduğunu anımsattı.
Bütçe teklifinin temel misyonunun, 2053'e giden yolda tüm sektör ve alanları kapsayan, sağlam, sürdürülebilir ve şeffaf bir mali sıçrama zemini oluşturmak olduğunu kaydeden Oktay, "Amacı küresel salgına da bağlı olarak dengelerin yeniden şekillendiği bir konjonktürde, Türkiye ekonomisinin güçlü bir biçimde yükselişini sürdürmesi ve halkımızın refahının da artmasıdır." diye konuştu.
Oktay, bütçenin, ülkenin iç dinamiklerinin yanı sıra bölgesel ve küresel gelişmelerin ışığında; iklim değişikliği ve dijital dönüşümün etkileri de düşünülerek hazırlandığına, yenilikçi ve çevreci bir yapıda olduğuna işaret etti.
'Atılım dönemine giren Türkiye ekonomisinin bütçesi'
2022 bütçesini, "sanayi üretimi ve yükselen ihracatıyla atılım dönemine giren Türkiye ekonomisinin bütçesi" olarak nitelendiren Oktay, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Tam donanımlı hastanelerimizle ülkemizin her yerinde vatandaşımızın ayağına götürdüğümüz sağlık hizmetlerinin ve Kovid-19 gibi bir salgında dahi sendelemeyen kaliteli sağlık altyapımızın bütçesidir. Okullaşma oranından sınıf mevcuduna, eğitim materyallerinin kalitesinden uzaktan eğitim altyapısına, sahip olduğu potansiyelle pek çok ülkeden üstün konumda olan ve donanımlı nesiller yetiştiren Türk maarif geleneğinin ve eğitim sistemimizin bütçesidir. Kazan kazan temelinde kurulan işbirlikleriyle ihracatta rekorlara koşan, e-ticaret destekleri ve dijital gümrük uygulamalarıyla rekabetçiliği güçlendiren ticaret vizyonumuzun bütçesidir. Dört bir yanını yollarla, köprülerle, tünellerle, barajlarla, nice altyapı yatırımlarıyla donattığımız, fiber ağlarla dünyaya bağladığımız ulaştırma ve haberleşme altyapımızın bütçesidir."
Bütçenin, dijitalleşmede vites yükselten, milli teknoloji hamlesinin bütçesi olduğunu vurgulayan Oktay, "Taaruzi insansız hava aracına kadar üretme kabiliyetine sahip, savunma alanında dengeleri değiştiren yerli ve milli savunma sanayiimizin bütçesidir. Yeşil kalkınma devrimini odağına alan ve akıllı şehir uygulamalarını destekleyen çevre ve şehircilik vizyonumuzun bütçesidir" dedi.
'Türk modeli insani diplomasinin bütçesidir'
Oktay, 2022 bütçesinin, aynı zamanda Türk tarımı, turizmi, gençlik ve sporunun bütçesi olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile insan haklarını esas alarak, yargı hizmetlerinin adil, hızlı ve etkili bir şekilde sunulmasını sağlayan adalet sistemimizin bütçesidir. Koruyucu aile hizmetlerinden kadının güçlendirilmesine, yaşlı bakım hizmetlerinden engelli vatandaşlarımızın hayata katılmasına kadar pek çok alanda toplumun kılcalları için yaptığımız sosyal çalışmaların bütçesidir. TANAP, TAP VE TÜRKAKIM gibi mega enerji işbirliklerinin parçası olan, Mavi Vatan'da yaptığımız keşiflerle geleceğe bugünden daha umutla bakan ve yenilenebilir enerjiyi önceleyen enerji politikalarımızın bütçesidir. Mazlum ve mağdur neredeyse onun yanında olan, Suriye'de, Libya'da, Azerbaycan'da insani dramların önüne geçen, Türk modeli insani diplomasinin bütçesidir. Sınırlarımızın içinde ve dışında terör unsurlarıyla mücadele eden, vatanımızın her karışını ve Mavi Vatanı sarsılmaz bir iradeyle koruyan kahraman güvenlik güçlerimizin bütçesidir. Küresel ekonomik belirsizliklerden terör tehditlerine, bölgesel krizler, küresel ısınma ve çevre felaketleri gibi yeni sınamalara kadar her alanda olumlu yönde ayrışarak hedeflerimize doğru yürümeyi sürdürüyoruz."
'Başarı hikayelerimizin dayanağını oluşturacak'
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 2022 yılı bütçesinin, her bir vatandaşın beklentisi, talepleri ve hayalleri doğrultusunda yeni başarı hikayelerinin dayanağını oluşturacağını belirterek, "2022 bütçemizle zor denilen yatırımları birlik ve beraberlik ruhuyla kolaylaştırmaya ve hayata geçirmeye devam edeceğiz" ifadesini kullandı.
Türkiye'nin salgına rağmen 2020 yılında yüzde 1.8 büyüme kaydederek G20 ülkeleri arasında Çin'den sonra en hızlı ve pozitif büyüyen ikinci ülke olduğunu anımsatan Oktay, "Yılın 2'inci çeyreğinde hız kazanan aşılamanın da etkisiyle ekonomimizdeki toparlanma süreci devam etmiştir. Yılın ilk yarısında Türkiye ekonomisi yüzde 14.3 büyümüştür. Bu dönemde özel tüketim yüzde 14.8 artarken, toplam sabit sermaye yatırımları yüzde 16.4 büyümüştür. Ayrıca net mal ve hizmet ihracatının yılın ilk yarısında büyümeye katkısı 3.9 puan olmuştur" bilgisini verdi.
Oktay, 2022 yılında ekonominin üretim ve talep yönüyle dengeli bir görünüm sergileyerek yüzde 5 büyümesinin hedeflendiğini, yıl sonunda işsizlik oranının ise yüzde 12.6 düzeyinde olacağının tahmin edildiğini bildirdi.
'Enflasyonu tekrar tek hanelere indirmekte kararlıyız'
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, "Küresel eğilime rağmen, para ve maliye politikalarımızı arz yönlü yapısal politikalarımızla ve verimlilik artışı kanalıyla destekleyerek, enflasyonu tekrar tek hanelere indirmekte kararlıyız" değerlendirmesinde bulundu.
Enflasyonun belirleyicilerinden olan enerji fiyatlarının, enflasyona en az etki etmesini sağladıklarını vurgulayan Oktay, "Avrupa'daki doğal gaz fiyatlarında son bir yılda 5 kata varan bir yükseliş yaşanmıştır. Dünya genelinde ise doğal gaz fiyatları geçen yılın aynı dönemine göre dolar bazında yüzde 89 oranında artış göstermiştir. İthal kömürün tonu 2020 yılında 50 dolar iken 4 katın üzerinde bir artışla ekimde 270 doları görmüştür" dedi.
'Elektrik fiyatları Avrupa ülkelerinin oldukça altında'
Oktay, enerji alanında yapılan yatırımlar ve doğal gazda uzun vadeli kontratlara sahip olunması nedeniyle arz güvenliği ve fiyat değişimlerinde önemli avantaj sağlandığına dikkati çekerek, doğal gaz fiyat artışlarının bir kısmının bütçeden karşılanarak, tüketiciye son derece sınırlı bir artış miktarı yansıtıldığını bildirdi.
Fiyatların reel olarak Bulgaristan'da yüzde 56.7, Yunanistan'da yüzde 54, Fransa'da yüzde 24.2, Avro Bölgesi'nde ise yüzde 11.7 yükseliş gösterdiğine işaret eden Oktay, "Ülkemiz elektrik fiyatları Avrupa ülkelerinin elektrik fiyatlarının oldukça altında seyretmektedir. 2021 yılı ilk 9 ay itibarıyla ülkemiz elektrik fiyat ortalaması megavat-saat başına 41 avro olup Almanya-Fransa-İtalya'ya göre 30-40 avro daha düşük seviyededir. Küresel enerji piyasalarındaki anormal artışları göğüsleyerek vatandaşımıza yansıtmadık; bundan sonra da küresel eğilimlerin milletimize etkisini en asgari düzeyde tutmak için gayret göstermeye devam edeceğiz" değerlendirmesinde bulundu.
'İhracatımızdaki başarı'
Oktay, Türkiye'nin 2021 yılının ilk dokuz ayında, Cumhuriyet tarihinin en yüksek ihracat rakamlarına ulaştığını belirtti.
Eylül ayı ihracatının geçen yılın aynı ayına göre yüzde 30 oranında artışla 20.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleştiğine işaret eden Oktay, şöyle devam etti:
"Böylece tarihimizde ilk kez aylık bazda 20 milyar dolar eşiğini aşmış bulunmaktayız. İhracattaki bu şahlanışımızla, ülkemizin dünya ihracatından aldığı pay, tarihimizde ilk kez yüzde 1'in üzerine çıkmıştır. İhracatımızdaki bu başarının sırrı, ihracat desteklerimizin verimli kullanılması, sanayici ve ihracatçılarımızın yoğun talebe kapasite artırımlarıyla karşılık vermeleri, kaliteli mal sunmaları ve rekabetçi fiyatları ile coğrafya avantajını kullanmalarında yatmaktadır. OVP'de belirlediğimiz 2022 yılı için hedefimiz olan 230,9 milyar dolar ve 2023 yılı hedefimiz 242 milyar dolar ihracat için planlı bir şekilde çalışıyor ve hazırlıklarımıza devam ediyoruz."
'Bankacılık sektörümüz güçlü duruşunu sürdürmektedir'
Oktay, küresel konjonktür ve salgının getirdiği olumsuz koşullara rağmen, finansal piyasaların sağlıklı bir şekilde işlediğini ifade ederek, bankacılık sektörünün güçlü duruşunu sürdürdüğünü kaydetti. Oktay, yüzde 17'nin üzerinde seyreden sermaye yeterlilik rasyosunun, finansal sistemin sağlam duruşunun örneklerinden biri olduğunu vurguladı.
Bu yılın ilk dokuz ayında 38 adet halka arz işlemi neticesinde 16,3 milyar liralık arza ulaşıldığını belirten Oktay, birincil halka arz sayısının tarihi yüksek seviyesine ulaştığın kaydetti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Türkiye salgın döneminin getirdiği zorluklara rağmen finansal istikrar bakımından da güçlü duruşunu sürdürmektedir. Hane halkı, reel sektör ve kamu borçluluğu bakımından Türkiye benzer ülke ortalamalarının altında düşük bir riskliliğe sahiptir. Uluslararası Ödemeler Bankası verilerine göre, 2021 yılı ilk çeyreği itibarıyla Türkiye'nin hane halkı borcunun Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı yüzde 17 iken gelişmekte olan ülke ağırlıklı ortalaması yüzde 52,8'dir. Finansal kesim dışındaki firma borcunun milli gelire oranında da Türkiye 2021 yılı ilk çeyreği itibarıyla yüzde 72,3 ile düşük riskliliğe sahiptir. Aynı dönemde, gelişmekte olan ülke ağırlıklı ortalaması yüzde 117,3'tür. 2002 yılında toplanan her 100 liralık verginin 85,7 lirası faiz harcamaları için ödenmekteydi. 2022 yılı bütçesinde ise her 100 liralık verginin sadece 19,1 lirasının faiz harcamalarına ayrılacağı öngörülmektedir. 2021 yılı Ocak-Eylül döneminde vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39,7 oranında artmıştır. Vergi gelirlerinin yıl sonu itibarıyla yıllık yüzde 27 oranında artarak 1 trilyon 58 milyar lira olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir."
'Esnafımıza 9 milyar lira hibe desteğinde bulunduk'
Kovid-19 salgını sürecinde atılan adımları da anlatan Oktay, 2.5 milyona yakın esnafa toplam 9 milyar lira hibe desteğinde bulunduklarını bildirdi.
Oktay, işletmelerin finansmana erişimini kolaylaştırmak amacıyla Kredi Garanti Fonu limitini arttırdıklarını anımsatarak, "Bu kapsamda, vatandaşlara, esnaf ve firmalara Hazine destekli kredi paketleri oluşturduk. Toplamda 143 milyar lira tutarında kurumsal ve bireysel kredinin ertelemesini yaptık" ifadesini kullandı.
Salgın kapsamında ekonomiyi desteklemek amacıyla alınan tedbirlerin ağustos itibarıyla 705.5 milyar liraya ulaştığını dile getiren Oktay, "Bu kapsamda Kovid-19 salgını ile mücadele kapsamında uygulanan tedbirlerin ekonomik büyüklüğü ise Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın yüzde 10,6'sına ulaşmıştır" dedi.
Oktay, Kovid-19 salgınına karşı mücadelede Türkiye'nin dünyanın en başarılı ülkeleri arasında olduğunu ve 114.4 milyon doz aşı ile dünyada 7. sırada yer alındığını söyledi.
Türkiye'de toplam nüfusa oranla en az bir doz aşılananların oranının yüzde 66 olduğunu ve bu oranın dünya ortalamasının üzerinde olduğunu belirten Oktay, yerli aşı çalışmalarına ilişkin şu bilgileri verdi:
"Vatandaşlarımızın sağlığını ve refahını güvence altına almak için yerli aşı çalışmalarını destekliyoruz. Yerli aşımız olan TURKOVAC'ın Faz-3 çalışmaları son hızla devam etmektedir. Virüs Benzeri Parçacık (VLP) aşımızın da Faz-2 aşaması tamamlanmıştır. Önümüzdeki günlerde Faz-3 aşamasına geçmesini bekliyoruz. Çalışmalarını yakından takip ettiğimiz yerli aşılarımızı, en kısa sürede vatandaşlarımızın ve tüm insanlığın hizmetine sunmayı hedefliyoruz. Salgın sonrası toparlanma sürecinde gelişmiş ülkelere yakınsama sürecimiz de hızlanacaktır. 2002 yılında 9 bin 279 dolar olan Satın Alma Gücü Paritesine göre kişi başı gelirimizin 2022 yılında hedeflediğimiz büyüme artışı ile 33 bin 605 dolara çıkmasını bekliyoruz. 2021 yılı sonunda Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın yüzde 3,5'i kadar bir bütçe açığı oluşacağını öngörmekteyiz. Salgına ilişkin tedbirlerin sürdürüldüğü bu yıl, sene başında yüzde 4,3 olarak hedeflediğimiz bütçe açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranını 2020 yılıyla aynı seviyede tutmayı öngörüyoruz. Bütçe açığının program döneminde sırasıyla yüzde 3,5, yüzde 3,2 ve yüzde 2,9 seviyelerinde gerçekleşmesini hedefliyoruz. "
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 2020 yılı Kesin Hesap Kanun Teklifine ilişkin temel büyüklüklere değinerek, "2020 yılında; bütçe giderleri 1 trilyon 204 milyar, bütçe gelirleri 1 trilyon 28 milyar, bütçe açığı 175,3 milyar, faiz dışı açık 41,3 milyar lira olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılında 175,3 milyar lira olarak gerçekleşen Merkezi Yönetim bütçe açığı, başlangıçta öngörülen açığın 36,4 milyar lira üzerinde, yıl sonu gerçekleşme tahmininin ise 63,9 milyar liranın altında gerçekleşmiştir" dedi.