Dr. Sevinç Türkmen, ‘Aşkın Ontolojisi: Spinoza’yla Bir Yürüyüş’ ve ‘Ekopraksisin Ontolojisi: Spinoza ve Marx’ adlı kitaplarıyla Serhat Sarısözen’le Gündem Dışı’nda stüdyo konuğuydu.
‘İki filozofun doğa felsefelerine bakılmalı’
“Spinoza’nın yaygın olarak tanrı tanımaz olduğu kabul ediliyor” diyen Sevinç Türkmen, şunları söyledi:
“Spinoza ve Marx... İlki töz, mutlak, sonsuz, içkin, öz, varoluş, zorunluluk, etkime gücü gibi kavramlardan bahsediyor, diğeri tarih, sınıf, çelişki, emek, değer, üretim ilişkileri, yabancılaşma gibi kavramlardan. Birinin temel metni, tözün, sıfatların, tavırların geometrik yolla serimlendiği Ethica, diğerininki metanın, ücretin, değerin, paranın, sermayenin, makinenin birbiriyle bağıntısının matematiksel hesaplar ve formüllerle irdelendiği Das Kapital. Peki ilk bakışta iki ayrı şeyle iki farklı tarzda ilgi içindeymişçesine düşünülebilecek bu iki filozof hangi bağlamda bir araya getirilebilir? Bu bağlam, ekolojik bir varoluş tarzının yani ekopraksisin nesnel olanaklarının araştırılması olabilir mi? Kuşkusuz bu soruların yanıtı için iki filozofun doğa felsefelerine bakmak yerinde olacaktır. Zira ekolojik bir araştırmanın nesnelliğini temin edecek birincil disiplin doğa felsefesi, yani esasen ontoloji olabilir. Bu ontolojik araştırmanın tamamlayıcı boyutu ise toplumların kuruluşunun mantığına dair tarihsel bir okumadır.”
“Varlık, felsefenin en temel sorusu. Spinoza da doğadan başlıyor, Marx da…” diyen Türkmen, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Spinoza’nın da vurguladığı gibi hakikat, özgürlüğün ve erdemin temel koşuludur. Bir bireyin deneyimleyebileceği ebedi neşenin konusu sadece hakikat olabilir. Bir birey, kendini hakikatin yolunda inşa ettiği ölçüde erdemli ve özgür olabilir. Bu, aynı zamanda Marx’ın özgürlük kuramının da verdiği bir mesaj.”
Türkmen, “Spinoza’ya göre sizin bireysel gücünüzü arttırıyor olmanız ya da bireysel gücünüzü arttıracak imkanlara sahip olmanız hiçbir şekilde sizi özgür kılmıyor aslında. Diğer insanlara göre kısmen özgür olabilirsiniz… Geleceğe dönük özgür bir toplumu düşünürken Spinoza ve Marx’ın sınıf çözümlemeleri ve gelecekte özgür bir toplumun, sınıfsız bir toplumun kuruluşuna dair söyledikleri çok farklı bağlantılarıyla ilişkilendirebileceğimiz bağlamlar” şeklinde konuştu.
Türkmen, “Spinoza da Marx da herkesin özgür olmasına bağlı bir bireyselleşmeden söz ediyor. Herkes özgürse bireyler özgürdür” dedi.