ABD'nin başına buyruk şekilde çekilmesiyle Taliban'ın kontrolüne geçen Afganistan'daki kaotik durum, NATO'dan bağımsız Avrupa Ordusu projesini yeniden ısıtırken, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg itiraz yükseltti.
2007 Lizbon Anlaşması'nın AB üyesi ülkelerin savunma entegrasyonunu öngörmesine koşut AB'nin motor gücü Almanya ile Fransa'nın desteklediği Avrupa Ordusu projesinin Avrupayı bölme potansiyelinin olduğunu söyleyen NATO Genel Sekreteri, 'ittifakın elindeki 1 trilyon dolarlık savunma kaynaklarının zaten kıt kanaat olduğunu ve her iki tarafa yetişmeyeceğini' savundu.
İngiliz gazetesi The Telegraph'a konuşan Stoltenberg, 'Avrupa'nın savunma alanında daha fazla çaba göstermesine karşı olmadığını, ama AB Dış Politika ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in yine gündeme getirdiği projenin NATO'ya zarar vereceğini' dile getirdi.
Borrell, 30 Ağustos'ta İtalyan gazetesi Corriere della Sera'ya verdiği röportajda, AB'nin çıkarlarını korumak için askeri güce ihtiyaç duyduğunu belirterek şöyle konuşmuştu:
"Avrupalılar olarak, bölgeyi güvence altına almak için Kabil havaalanının çevresine 6 bin asker gönderemedik. ABD gönderdi, biz gönderemedik. Bu nedenle Stratejik Pusula’mızda acil bir durumda hızlı hareket edebilecek kalıcı bir Avrupa ‘İlk Giriş Gücü’ oluşturulmasını öneriyoruz. Amerikalılar dahil olmak istemediğinde AB, çıkarlarımızı korumak için müdahale edebilmelidir. İlk Giriş Gücümüz, kısa sürede harekete geçebilecek 5 bin askerden oluşmalıdır. ‘AB Savaş Grupları’mız var, ama bunlar hiçbir zaman harekete geçirilmedi. Hızlı hareket edebilmeliyiz."
AB Yüksek Temsilcisi, perşembe günü Slovenya'da düzenlenen gayriresmi AB dışişleri bakanları toplantısında da 'Batı destekli hükümetin ani çöküşü ve yabancı güçlerin kaotik çekilmesi dahil Afganistan'daki dramatik gelişmelerin AB'nin acil müdahale gücü dahil kendi ortak savunmasını oluşturması için katalizör görevi görebileceğini' söylemişti: "Bazen tarihi harekete geçiren, çığır açan olaylar oluyor ve Afganistan'ın da bu durumlardan biri olduğunu düşünüyorum."
Haberlere göre 20 bine varan sayıda askerden oluşacak acil müdahale gücünün dünyanın herhangi bir yerine hızla konuşlanma kabiliyetine sahip olması öngörülüyor. 'İlk Giriş Gücü' denilen projenin taslağının kasımda sunulması bekleniyor.
Bu adımlar karşısında alarma geçen NATO Genel Sekreteri, Telegraph'a şu mesajları verdi:
"Savunma alanında Avrupa'nın daha fazla çaba göstermesini memnuniyetle karşılıyorum, ama bu asla NATO'nun yerini alamaz ve bizim Avrupa ile Kuzey Amerika'nın birbirine bağlılığını garanti altına almaya ihtiyacımız var. Bu bağı zayıflatabilecek her türü girişim NATO'yu zayıflatmakla kalmaz, Avrupa'yı da böler."
'Sorunun kısmen paradan kaynaklandığını' dile getiren Stoltenberg, 'NATO'nun savunma harcamalarının yüzde 80'ini başta ABD olmak üzere Avrupalı olmayan müttefiklerin karşıladığına' dikkat çekti.
'Coğrafyaya' vurgu yaparak 'kuzeyde Norveç, İzlanda, güneyde Türkiye, Batı'da ABD, Kanada ve Britanya gibi AB üyesi olmayan müttefiklerin Avrupa savunması için elzem olduğunu' belirten eski Norveç Başbakanı, "Ama aynı zamanda bu siyasi bir mesele. Çünkü transatlantik bağının herhangi bir şekilde zayıflaması aynı zamanda Avrupa'yı böler" diye altını çizdi.
"İttifakın kıt kanaat kaynakları da gözönüne alındığında, kumanda yapısını ikili hale getirecek çabalar ve paralel yapılar yaratılması, birlikte çalışmaya yönelik ortak kabiliyetimizi zayıflatmaktan başka bir şeye yaramaz" diye konuşan Genel Sekreter, kendisinin ya da diğer NATO birimlerinin Avrupa Ordusu ile ilgili önerileri henüz görmediğini ve ayrıntılı şekilde tartışmadığını sözlerine ekledi.
NATO'nun 20 yıldır 2.2 trilyon dolardan fazla yatırım yaptığı Afganistan'da Taliban'ın güvenlik güçlerini çökertip son sürat ülkeyi ele geçirmesi fiyaskosunu 'NATO müttefiklerinin Afganistan'daki askeri görevi sona erdirmeye karar vermesinin yanısıra Afganistan'ın eski siyasi ve askeri liderlerinin başarısızlıkları ve Afgan ordusuna lojistik destek eksikliğiyle' açıklayan Stoltenberg, 'ittifakın bu süreçten ders çıkarma sürecinde olduğunu' dile getirdi. 'Bu süreçteki kazanımlarının tanınmasından' da söz etti, ama kazanımla ne kast ettiğine açıklık getirmedi.
NATO Genel Sekreteri, 'Pakistan'ın Taliban'a askeri desteği konusunda sorulacak çok soru olduğunu' dile getirerek "Militanlar ile Pakistan arasındaki özel bağ elbette bu hikayenin bir parçası" dedi.