Prof. Dr. Aktar: Bütün Afganistanlılar otomatik mültecidir
Prof. Dr. Aktar “İran üzerinden koşa koşa gelen Afganlar aynı Suriye’de olduğu gibi askerden kaçıyorlar bir bakıma ve yaşamaya çalışıyorlar. Batı kıyılarına geçmeye çalışıyorlar. Milyonlar göç ediyor. Bugün Afganistanlıların mülteci statüsüne ulaşmaması mümkün değil. Bütün Afganistanlılar otomatik mültecidir” ifadelerini kullandı.
Ali Çağatay
Atina Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Dr. Cengiz Aktar, Taliban’ın Afganistan’da ilerleyişini ve ülkeden gelen göç dalgalarını RS FM’de Ali Çağatay’la Seyir Hali programında değerlendirdi.
‘BMGK iki kere toplandı, doğru düzgün bir karar çıkmadı’
Prof. Dr. Aktar, Afganistan’daki duruma verilen uluslararası cevabı “İnsan eliyle ortaya çıkarılmış bir kabustan bahsediyoruz. Mültecileri bunun içine dahil etmek lazım, geliyorlar. İran üzerinden batıya doğru intikal ediyorlar. Uluslararası camiaya baktığımızda ister Birleşmiş Milletler ister Avrupa ülkeleri olsun, hepsi ne yapacağını şaşırmış vaziyette. Bu mülteci meselesi üzerinden konuyu değerlendiriyorlar oysa çok daha kapsamlı, geniş ve vahim bir konu. İki kere toplandı BM Güvenlik Konseyi bu konuda, hiçbir doğru düzgün karar çıkmadı” diye anlattı.
‘Ülkenin Taliban ile huzura ermesi pek mümkün gözükmüyor’
Afganistan’ın etnik çeşitliliğine dikkat çeken Prof. Dr. Aktar, ülkenin Taliban ile olan geleceğini “Ülkedeki etnik unsurları göz önüne alınca bu ülkenin Taliban ile huzura ermesi pek mümkün gözükmüyor. 38 milyonluk Afganistan’ın 17 milyonu Peştun, 12 milyonu Tajik, 8 milyonu da Hazara, 2 milyon Özbek ve diğerleri var. Herkes silahlı ve herkesin çıkarları var. Buradan ülke için hayırlı bir şey çıkmayacağı gibi bölge için de hayırlı bir şey çıkmayacak gibi geliyor” diye öngördü.
‘Afganistan ordusunun kağıt üzerinde olduğu ortaya çıktı’
Prof. Dr. Aktar, Afganistan ordusu hakkında şunları söyledi:
“300 bin askerlik ABD’nin yoktan var ettiği bir ordudan bahsediliyordu. Hızla gelen bilgilerle bu ordunun kağıt üzerinde olduğu ve aslında olmadığı ortaya çıktı. Muazzam bir yolsuzluk şebekesi Afganistan’ı yönetiyordu. Batı’nın adamı olup bugün kaçmış olan Gani, ondan önce Hamid Karzai, Raşid Dostum bunların hepsi hırsız. Bu orduya insanlar para kazanmak için gidiyordu. Öbürünün bir ülküsü, ulvi bir hedefi var.”
‘Afganistan’ın sözüm ona meşru yönetimini ABD destekledi’
Kabil’e girmesinin ardından ülkelerin Taliban’a karşı tutumu için “Bazı ülkeler Taliban’ı tanıma yarışına girdi. Bu görülmemiş bir şey, ‘bize dokunmayan yılan bin yaşasın’ şeklinde şimdi tanıyalım bize dokunmasın diye kanaatimce son derece yanlış bir politika izleniyor. Kanada burada oyunu bozdu. Tanımadı ve hiçbir zaman tanımayacağını söyledi. Yurtdışındaki Afgan Diasporası Batılı ülkeler üzerinde baskı oluşturmuş durumda ‘Sakın tanımayın’ diye. Haklılar tabii, Emrullah Salih’in dediği gibi ‘Başkan gitti ise Başkan benim’ diyor. Kaçmış olan heyeti ve Afganistan’ın sözüm ona meşru yönetimini kim destekledi? ABD destekledi. Orada da meşruiyet sorunu yok değil, var. Birleşmiş Milletler’in altı aylık sunduğu son raporda El Kaide’nin sanılanın aksine 34 Afgan vilayetinin 15’inde gayet güçlü olduğu yazıyor. Muhtemelen IŞİD de oradadır” diye konuştu.
‘Bütün Afganistanlılar otomatik mültecidir’
Mevcut durumda uluslararası tanımlara göre tüm Afganların mülteci olduğunu belirten Prof. Dr. Aktar, milyonlarca kişinin göç etmekte olduğunu aktardı:
“İran üzerinden koşa koşa gelen Afganlar aynı Suriye’de olduğu gibi askerden kaçıyorlar bir bakıma ve yaşamaya çalışıyorlar. İran’dakiler İran’ın da yardımı ile Türkiye’ye naklettiriliyorlar. Oradan da batı kıyılarına geçmeye çalışıyorlar. Eninde sonunda Avrupa’ya vasıl olacaklardır. Ben büyük göç bekliyorum. Milyonlar göç ediyor. Bugün Afganistanlıların mülteci statüsüne ulaşmaması mümkün değil. Bütün Afganistanlılar otomatik mültecidir”
‘Türkiye’nin insani koridor organizasyonunda yeri olabilir’
Türkiye’nin göç konusunda alabileceği rolü Prof. Dr. Aktar “Türkiye bir geçiş ülkesi, burada yapılması gereken uluslararası bir girişimdir. Muhtemelen Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Uluslararası Göç Örgütü’nün başını çektiği ve Afganistan’dan çıkmak isteyen insanların düzenli bir şekilde civar ülkelerden alınıp bütün kabul edecek ülkelere dağıtılmasıdır. Özellikle Batıya, Türkiye dahil bir dağıtım mekanizması kurulması gerekiyor. Türkiye burada işlevsel de olabilir istese çünkü Amanullah Han döneminden kalan bir prestiji var orada. İnsani koridorun organizasyonunda yeri olabilir” diye izah etti.