Bir yandan iki yıldır her geçen gün daha da şiddetlenen tarihinin en büyük ekonomik krizi diğer yandan hükümet kuramama kördüğümündeki Lübnan'da, Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame'ye savcılık soruşturması açıldığı belirtildi. Lübnan'daki soruşturma, Selame'nin erkek kardeşinin sahibi olduğu bir şirket aracılığıyla Lübnan Merkez Bankası'ndan 300 milyon dolardan fazla paranın hortumlandığına dair İsviçre'de açılan soruşturmanın baskısıyla geldi.
Reuters'e konuşan Lübnan yargısından üst düzey bir yetkili, Merkez Bankası Başkanı'nın erkek kardeşi Raja Selame'nin ofislerinin basılıp mühürlendiğini, bilgisayarlarla belgelere el konulduğunu söyledi.
Yolsuzluk nasıl yapıldı?
Ocak ayında İsviçre Başsavcılığı, Lübnan Merkez Bankası'yla (Banque du Liban) bağlantılı devasa boyuttaki kara para aklama ve zimmete para geçirme soruşturmasıyla ilgili Beyrut'tan adli yardım talep etmişti.
İsviçre'nin gönderdiği adli yardım talebini incelediğini belirten Reuters, suçlamaların odağında Raja Selame'nin sahibi olduğu Forry Associates şirketinin bulunduğunu aktardı. Buna göre İsviçre'de banka hesabı bulunan ve Lübnan Eurobond ve Hazine bonolarının satışından komisyon alan Forry Associates şirketine, 2002-14 yılları arasında ücret ve komisyon olarak kaydedilen işlemler için Merkez Bankası tarafından 326 milyon dolar ödendi. Forry'ye yapılan ödemelerin çoğu daha sonra Raja Selame'nin adına açılmış bir hesaba aktarıldı.
Yine Forry'den 2008-12 yılları arasında 7 milyon dolardan fazla para Raja Selame'nin adına açılmış bir hesaba transfer edildi.
Merkez Bankası: Rezervler, fonlar ve bütçeden bir dolar bile ödenmedi
Lübnan'da soruşturma açılmasıyla ilgili sorularına savcılık ve Selame cephesinden yanıt alamadığını belirten Reuters'e Merkez Bankası şu açıklamayı gönderdi:
"Başkan kendisinin ve Merkez Bankası'nın tüm eylemlerinin yasal olduğunu ve Merkez Bankası'nın zararda olan fonu bulunmadığını beyan etmiştir. Merkez Bankası'nın rezervlerinden ya da fonlarından yahut bütçesinden komisyon olarak tek bir dolar bile ödenmemiştir."
İsviçre elindeki kartları göstermiyor
Reuters "İsviçre Başsavcılığı, adli talebin içeriği hakkında ocak ayındaki açıklamasını tekrarlamak dışında herhangi bir yorumda bulunmadı. Riyad Selame'nin zanlı olup olmadığını söylemedi" diye yazarak ekledi:
"Ocak ayında Reuters'e konuşan Lübnanlı bir hükümet yetkilisi, Riyad Selame'nin para transferleri ile kardeşi ve yardımcısının İsviçreli yetkililer tarafından soruşturulduğunu belirtmişti. Selame ise para transferleriyle ilgili iddiaların 'uydurma' olduğunu söylemişti."
Merkez Bankası Başkanı, ocak ayında savcılığa gönderdiği açıklamada, İsviçre adına kendisine gönderilen soruları yanıtladığını ve Lübnan Merkez Bankası hesaplarından herhangi bir transfer yapılmadığını teyit ettiğini bildirdi. Lübnan devlet medyası, Başsavcı Hasan Kueydat'ın ilk bulguları şubat ayında İsviçreli yetkililere gönderdiğini aktardı. O zamandan beri İsviçreli yetkililerden konuyla ilgili başka resmi açıklama gelmedi.
'Ekim 2019'dan beri para kaçırma operasyonu'
Şubat 2021'de AA'ya konuşan Lübnan Mevduat Sahipleri Birliği kurucu üyesi Diyna Ebu Zur da Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame'nin hükümetle birlikte yürüttüğü para politikaları sonucunda halihazırda halkın Lübnan lirası hesaplarından bile para çekemeyecek duruma geldiğine dikkat çekmişti. Avukat Ebu Zur, Selame'nin yurtdışına para havaleleriyle ilgili İsviçre'de soruşturma açılmasıyla ilgili şu manzarayı çizmişti:
"Selame'nin yurtdışına para havale etmesi, yeni değil. Devrim (17 Ekim 2019 protesto gösterileri) başlamadan hemen önce de yurtdışına ciddi havalelerin olduğuna dair raporlar söz konusu. Halihazırda yaşadığımız durumu bildiklerinden dolayı sanki bir tür para kaçırma operasyonu yapıldı. Şu anda Merkez Bankası Başkanı Selame'nin kendi adına ve yakınlarının adına yurtdışındaki bankalara 400 milyon dolar havale ettiği konuşuluyor. İşte bu, hesabı sorulması gereken bir zulüm."
"Merkez Bankası Başkanı Selame ve havalelerini gerçekleştiren diğer büyük mevduat sahipleri, siyasi kesimler tarafından korunuyor... İsviçre'nin açtığı soruşturma gibi uluslararası yargı devreye girebilir."
'Bankalardaki döviz rezervlerini boşaltıp dışarı kaçırdılar'
AA'ya konuşan Lübnanlı ekonomist Mehasin Mursil de şunları söylemişti:
"Lübnan'daki yöneticiler, 17 Ekim 2019'dan sonra yurtdışına 10 milyar dolar civarında para transferi gerçekleştirdi. Lübnan'daki döviz mevduatları, Ağustos 2019'da 176 milyar dolardı. Merkez Bankası Başkanı Selame, 17 Ekim 2019 gösterilerinden sonra meclis maliye komisyonunu bilgilendirmesinde, bu rakamı 126 milyar dolar olarak açıkladı, Temmuz 2020'de ise 114 milyar 900 milyon dolara geriledi."
"Lübnan'da Şubat 2020'den beri mevduatlardan dolar çekmek, tümüyle askıya alındı... Bu mevduatların kullanımında yanlış davranıldı. Bankalar, söz konusu mevduatları Merkez Bankası'nın hizmetine sundu ve bu meblağdan şu anda geriye 17 milyar 500 milyon dolar kalmış durumda. Tabii açıklanan resmi rakamlar gerçekse."
Halk açlığa terk edildi
Din ve mezheplere göre iktidarın paylaşıldığı siyasi sistemin çıkmaza saplandığı Lübnan'da ayyuka çıkan yolsuzluklara koşut 2019'da patlak veren mali krizde bankacılık sistemi de iflas etti. Lübnan para birimi dolar karşısında pula dönerken, yurtdışına para transferlerini bloke eden bankalar, yurttaşların mevduatlarına erişimlerini de kapattı. Hal böyleyken, milyarlarca doların ülkedeki yöneticiler tarafından yurtdışına transfer edildiği iddiaları halkta büyük kızgınlık yaratıyor. Bir yıl önce temerrüt ilan eden Lübnan'da nüfusun en az yarısı açlıklamücadele ediyor.
Avrupa'da soruşturma dalgası başlayabilir
Reuters'e göre İsviçre'deki soruşturma, Lübnan'ın finans sektörü ile çevresindeki siyasi sınıflara yönelik olarak Avrupa'da sürmekte olan veya açılması planlanan bir dizi soruşturmadan sadece biri.