Muğla'nın Dalyan Mahallesi'nde etrafı kaya mezarları ile çevrili, 3 bin yıllık tarihe sahip antik kent Kaunos, yerli ve yabancı ziyaretçilerden ilgi görüyor. Dalyan'dan hareket eden tur tekneleri ile yaklaşık 10 dakika süren yolculuğun ardından antik kente giden yola ulaşılıyor.
Ziyaretçiler, ağaçlarla kaplı yolda, yaklaşık 15 dakika kadar yürüdükten sonra ulaştıkları antik kentte, 3 bin yıl öncesine yolculuğa çıkıyor. Ziyaretçiler, antik kentte kaya mezarları, 5 bin kişilik tiyatro, bazilika, hamam, agora ve Demeter Kutsal Tapınağı ile bin 300 yıllık mozaiklerin bulunduğu alanları geziyor.
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan dünyaca ünlü Kaunos Antik Kenti'ndeki kaya mezarları ise her geçen gün yok oluyor. Güneş, yağmur ve diğer doğa olaylarının verdiği tahribatla yıpranmaya başlayan kaya mezarların 'nano teknoloji' kullanılarak korunma projesi TÜBİTAK tarafından 2010’da kabul edildi.
TÜBİTAK başkanının değişmesi nedeniyle askıya alınan projenin hayata geçirilmemesi durumunda Kaunos Antik Kenti'ndeki kaya mezarlarının kayaçlarındaki bozulma nedeniyle gün geçtikçe yapısal bütünlüğünü kaybederek yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğu öne sürüldü.
Kayaçların bozulmasında insan faktörü
Kazı heyeti tarafından hazırlanarak 2010 yılında TÜBİTAK'a sunulan raporda, şu ifadelere yer verildi:
"Kaunos Kaya Mezarları, kayaçlarındaki bozulma nedeniyle gün geçtikçe yapısal bütünlüğünü kaybetmekte, hatta yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Kaunos Kaya Mezarlarının kayaçlarındaki bozulma nedenleri birçok farklı etkenden kaynaklanmaktadır. Bunların başında yapısal nedenler gelmektedir. Bunlar, kayaçların jeolojik yapısına bağlı olarak gelişen bozulma nedenleridir. Bir diğer bozulma nedeni ise dış etkilere bağlı nedenlerdir.
Aynı kaya kütlesi içerisinde değişik katmanlar ve karakterler bulunabilmektedir. Su ve nem, fiziksel ve kimyasal bozulmalara neden olmaktadır. Taş bozulmaları içinde en yaygın ve tahrip edici olanı tuz kristalizasyonudur. Hava kirliliği, rüzgar ve yağmur yüzeysel aşındırmaya neden olmaktadır. Liken ve kara yosunu gibi bitkisel organizmalar diğer bir bozulma nedenleridir. Kayaçların bozulmasında bir diğer faktör, kültür varlıklarına karşı sorumsuzca kural dışı davranarak onlara zarar veren insandır."
DOKTOB Başkanı Okutur: Kültür ve Turizm Bakanı'ndan konuyla ilgili destek bekliyoruz
DOKTOB Başkanı Yücel Okutur, Dalyan'ın tarihi değerler ve Kaunos medeniyeti açısından eşi benzeri bulunmayan mükemmel bir yer olduğunu belirterek, şunları söyledi:
"Dalyan'ımız, Köyceğiz Gölü, Dalyan Kanalı, lagün ve İztuzu Plajı'yla bir bütünlük teşkil ederek, dünyada emsali nadir olan özel konumda bulunuyor. Buranın tarihi ören yerleri için zamanındaki kazı heyetimiz tarafından 2010 yılında projeler hazırlanarak destekleme fonundan faydalanmak üzere TÜBİTAK'a sunuldu. Destekleme fonundan gereken yardımlar gelmeyince restorasyon işlemi başlamadı. Şu anki Kazı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Ufuk Çörtük hocamız tarafından bu konu yeniden gündeme getirildi. Bizlerin de desteğiyle Kaunos medeniyetinin birbirinden eşsiz ören yerlerindeki tarihi varlıklarımızın yeniden bir restorasyona alınması için gerekli işlemlerin başlaması için müracaatlarımızı yaptık. Kültür ve Turizm Bakanı'ndan konuyla ilgili destek bekliyoruz."