Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kırmızı illerde hafta sonu sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacağını ve lokanta ile kafelerin de 12 Nisan itibarıyla tüm Türkiye’de yalnızca paket servis hizmeti vereceğini açıkladı.
Erdoğan ayrıca, nisan ve mayıs aylarında normalleşme ve ücretsiz izin uygulaması kapsamında sigorta primi desteğinden yararlanamayan lokanta ve kafe çalışanlarının prim yüklerinin üstlenileceğini ve çalışan kişi başına da 1500 TL nakdi ödeme yapılacağını söyledi.
Dünya gazetesinden Yener Karadeniz'in aktardığı habere göre; Türkiye’de 120 bin işletmeye yönelik alınan karar sektör temsilcilerinin eleştirisine yol açtı. Türkiye Esnaf Ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, doğrudan gelir desteği olan bin TL’lik ödeme ve Kısa Çalışma Ödeneği’nin (KÇÖ) bu ay sona ereceğini hatırlatarak, “Esnaf ikinci ramazanı da buruk geçirecek. Esnaf perişan. Borç üstüne borç alıyor. Ayakta kalabilmesi için yeni kaynakların yaratılması lazım. Her taraf kırmızı oldu, sağlık önemli evet ama hem çalışanımız hem de esnaf olarak bizler çok zor durumdayız. Devleti yanımızda görmek istiyoruz. Verilenlere teşekkür ediyoruz ama yeterli değil” açıklamasında bulundu.
Palandöken, sayısı 100 bini aşan kahvehanelere yönelik herhangi bir destek açıklanmamasını ise eleştirdi.
Sinemaların açılış tarihi ertelendi
Öte yandan Türkiye’de 3 bine yaklaşan sinema salonlarının da 1 Nisan’da açılacağı belirtilmişti. Artan vakalara bağlı olarak sinema salonlarının açılışı da dün yayımlanan genelge ile 12 Mayıs tarihine ertelendi.
Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer de, tüm işletmelerin cumartesi günleri haftalık cironun yarısını elde ettiğine dikkat çekerek şunları ifade etti:
“Açıklanan destek paketi endişe verici. Paket servis ile devam edilecek açıklaması artık bizi rahatsız ediyor. Paket servis restoran işletmeciliğinin ana kollarından biri değil. Çok dar bir ekonomi ve ev dışı tüketimin yüzde 3’ü ile sınırlı. Açık ve seçik olarak ‘biz sizi kapatıyoruz’ diyorlar. Biz zaten bu vaka sayıları ile kapanmanın doğru olduğunu düşünüyoruz ancak işin destek tarafına geldiğimizde KÇÖ çalışanlarımız açısından çok önemliydi. Şimdi o da yok. ‘1.500 TL destek vereceğiz’ diyorlar. 5-10 bin TL maaşı olanlar var. Bu arkadaşlar Ramazan ayında gelirlerinin çok daha azı ile aile geçindirmek zorunda kalacaklar. Çok zor bir durum. ‘Sigorta primlerini karşılayacağız’ dendi. İşverene hiçbir şey yok. Görünen o ki devletin ekonomik destek verecek enerjisi kalmadı” diye konuştu.
TÜRES: Tükenmişlik sendromu yaşıyoruz
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl,bundan sonraki dönemde kanun hükmünde kararname ile sadece kendilerine yönelik destek çıkarılması gerektiğini söyledi. Bingöl, “Bize sıfır faiz ile hatta ödemelerimizin faturası karşılığı kredi versinler. Binlerce işletme birbirine bağlı. Ödemelerimizi yapamıyoruz. Sektör tükenmişlik sendromu yaşıyor. Paket servisin ciro boyutu düşünüldüğü kadar değil. 120 bin işletmenin sadece yarısı bundan faydalanabiliyor. Bu dönemde sadece pizza ve hamburgerciler iş yapıyor. Ramazan ayında paket servis yapmak daha zor. Siparişleri iftar saatinde İstanbul trafiğinde yetiştirmek daha da zor” diye konuştu.
'Paket servisin payı yüzde 5’i geçmiyor'
Özellikle ramazan ayında yapılacak uygulamanın sektöre yük ve sıkıntı yaratacağını söyleyen Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Başkanı Aykut Yenice de paket servisin çok kullanılabilir bir sistem olmadığını belirtti. Yenice sözlerine şu şekilde devam etti:
“Paket servis, işletme cirolarının yüzde 3-5’lerine tekabül eden bir uygulama. 15 gün daha açığız. Ancak sırtımızda kira ve vergi gibi yükler var, SSK primlerinin yapılandırma ödemeleri var. Aylardır dükkanları kapalı olan işletmelerimiz yapılandırmaları hangi kaynaklar ile ödeyecek. Bunların ertelenmesi, ötelenmesi, sektörün nefes alması adına faizsiz destekler sağlanması lazım. Kapanma ve açma ile sektöre karşı güven kaybının hat safhaya çıktığı bir dönemdeyiz. İşlerimiz kendimizi çevirebileceğimiz seviyede iş yapamıyor. Yüzde 30 ciro ile işlerimizi devam ettiriyoruz. Yüksek maliyetler, kira, vergi giderleri, katı atık bedelleri gibi giderler var. Ancak maalesef bunların hiçbirine el atılmadı. Zaten esnafın sırtında büyük bir yük var. Ramazan ayında bu yük daha da artacak.”
'Çalışanlar mağdur oldu, el değiştirme hızlandı'
Happy Moon’s Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Aymutlu, KÇÖ’nün yarın son bulacağını ve onun yerine şimdi kişi başı 1.500 TL destek verileceğini söyledi. Bu desteğin KÇÖ’den daha düşük bir destek olduğunu belirten Aymutlu, “KÇÖ personelin alacağı maaşın yüzde 60’a yakınını karşılıyordu. Bu da tahmini olarak 2.500 TL’ye yakın miktara denk geliyordu. Şimdi bu rakam tamamen bir kenara koyulup herkese 1.500 TL destek verilecek. Hiç olmazsa kafe ve restoranlar yeniden açılana kadar KÇÖ desteği devam etseydi. Zaten gelen 1.500 TL kiraya gidecek, personel geçimini nasıl sürdürecek önemli bir soru işareti” diye konuştu.
Sektördeki son durumu da özetleyen Aymutlu, “Birçok firma devir veya komple kapatma yoluna gitmek zorunda kalıyor. Mal sahibiyle anlaşamadığı için kapatıp gidenler de var, ayakta kalabilmek için ortak arayanlar ve ortaklık kuranlar da var” diye konuştu.