Cumhuriyet Halk Partisi Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Niğde’de patates ve soğan üretimindeki durumu ve ürünlerin depoda kalma riskinin nasıl önlenebileceğini RS FM’de Ali Çağatay’la Seyir Hali programında anlattı.
‘Çiftçiler bir liraya mal ettikleri patatesi 30 kuruştan satmak durumunda kalıyor’
Gürer, Niğde bölgesinde patates ve soğanın depoda kalma riskini “500 bin tona yakın sadece Niğde’de bölgede duruyor. Dün Çiftlik ilçesinin üç kasabasını beş köyünü gezdim. Gerçekten çok büyük bir perişanlık var. Ekim’de hasat yapılmıştı. O zaman bir liraya mal ettikleri patatesi 60 kuruşa tüccar almayınca belki değer bulur diye depoya koymuşlardı. Dün gezdiğimde 30 kuruştan ürünü satmak durumunda kalıyorlar çünkü artık filizlenme başlamış. Bir ay içinde Adana’nın turfanda patatesi çıkacağı için bu ürünün bir anlamı kalmayacak. Çok büyük bir sıkıntı var” diye ifade etti.
‘Çürüdüğü zaman patatesi depodan çıkarmak da bir külfettir’
Gürer, çiftçinin içinde bulunduğu durumu “Tüccara mahkum çiftçi, tüccar da piyasa oluşmadı diyerek gelip 30 kuruşun üstünde şu ara fiyat da vermiyor. Filizlenme başlamış. Çürüdüğü zaman patatesi depodan çıkarmak da bir külfettir. Seçiyor alan tüccarlar yani üç patatesten birini beğenmeyip ayırıyor. Bu durumda 30 tonunuz varsa depoda 20 tona düşüyor. O 10 tonu ne yapıyorsunuz? Hayvan yemi yapacağız, başka çare yoktur. ‘Bunu dışarıya çıkarırsam işçilik parası da bana bir ek külfet olacak’ diyor. Gübre pahalı, tohum pahalı, yer altından çıkarılan su elektrikle çıkar. Faturasını ödeyemiyor. Bankaya, ilaç bayisine, tohumcuya borcu var. Gerçek anlamda kan ağlıyorlar desem yeridir” diye anlattı.
‘Pandemide turizmin yapılamaması ürünü depoda bıraktı’
İthalatın geçtiğimiz yıllarda önünün açıldığına dikkat çeken Gürer, pandemi döneminde turizmin yapılamamasının patates ve soğanın depoda kalmasına etken olduğunu “Biliyorsunuz iki sene önce patates terörist diye basıldığı dönemde biraz fiyatı oynadı. İthalatın önü açıldı. Geçen yıl dahi ithalat yapıldı. Mayıs ayında Mısır’dan patates getirildi. Turistik bölgelerde turistlere yönelik otel hizmetlerinde çok sayıda patatesten ve soğandan ürün elde ediliyordu. Bunların pandemide yapılmaması bu yıl ürünün depoda kalmasına neden oldu” diye söyledi.
‘Geçilmeyen yola verilen paranın yüzde 1’i çiftçiye verilse sorun çözülecek’
Gürer, bu duruma olası çözüm olarak patates ve soğanın çiftçiden satın alınıp işlenerek katma değerli ithal ürün olarak kullanılabileceğini belirtti:
“Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) kuru kayısıyı, fındığı alıyor. Üreticiye bir destek veriyor. Ne yazık ki patates çiftçisi için böyle bir yola gidilmiyor. Tarım Kredi Kooperatifi ve Toprak Mahsulleri Ofisi şu anda depodaki patatesi alıp çiftçinin yeniden ekim yapabilmesinin yolunu açması gerekiyor. Yurt dışına ihracat vardı. Bu süreçte o da durdu. İhracat da yapılmıyor. Patates ve soğan hem işlenmiş hem dondurulmuş olarak değer bulabilir. Şu anda köprüye, tünele, geçilmeyen yola verilen paranın onda biri hatta yüzde biri çiftçiye verilse sorun çözülecek. Nedense iktidar bu konuda bir adım atmıyor.”
‘Hiç olmazsa alıp sosyal yardım olarak dağıtılsa bir çözüm yaratılmış olur’
Gürer “Dondurulmuş, işlenmiş patates ve soğanla ilgili bölgemizde tesis yok. Yurtdışına bu yolla satılıp ülkeye döviz kazandırabilecek bir ürünken ne yazık ki bu durum seyrediliyor. Hiç olmazsa alıp sosyal yardım olarak dağıtılsa bir çözüm yaratılmış olur. Unu çıkarılabilir. Parmak patates dondurulup pazarlanabilir. Alkol elde edilebilir. Püresinden faydalanılabilir. 30’a yakın çeşit yemeği yapılabiliyor. Tüketilememesinin anlaşılabilir bir tarafı yok” ifadelerini kullandı.
‘İktidar yazın 5 bin aldığı patatesi 50 bin diye duyurmuştu’
Türk Şeker’in yaz aylarında patates alımı yaptığını açıklayan Gürer, bu alımın kışlık patates için yapılmadığını “Geçen sene yazlık patatesin fiyatları düşünce iktidar Türk Şeker’e al dedi. Kamuoyuna bunu yüksek rakamlar olarak yansıttılar. Bakana bir soru önergesi verdim ‘Türk Şeker ne kadar patates aldı’ diye, 5 bin ton almış altı üstü. Kamuoyuna 50 bin ton diye duyuruldu ama bakanın bende resmi yanıtı var. Kışlık patatese kimse gelmedi” diye aktardı.