Türkiye 2016’da yaz ve kış saati uygulamasından kalıcı olarak yaz saatine geçiş yapmıştı. İstanbul Elektrik Mühendisleri Odası Şube Müdür Vekili Ali Fuat Aydın, Türkiye’nin 2016’da kalıcı olarak geçtiği yaz saatinin tüketime, gün ışığına ve enerji satışlarına etkisini RS FM’de Ali Çağatay’la Seyir Hali programında yorumladı.
‘Kalıcı olarak yaz saatine geçilmesi Türkiye’nin batıdaki illerini karanlığa gömdü’
Aydın, yaz saatine kalıcı geçişin batı ve doğu illerdeki etkisini “2016 yılında düzenlemeyle Mart ayında geçilen yaz saatinin kışında uygulanmasına karar verildi. Böyle olunca sadece tasarım açısından değil, aydınlanma ve mesai saatleri açısından bir hedef olduğunu düşünürsek +3 zaman dilimi olan bizim en doğumuzda hatta Türkiye’nin biraz dışında kalıyor. Oraya özgü bir aydınlanma uygunluğu ortaya çıkıyor. Bu durumda batıda kalan illerin mesaiye gidiş saatleri karanlığa gömülmüş oldu. Doğudaki iller bunu avantajına kullanmaya başladılar. Bu durumda belirli psikolojik sorunlarda ortaya çıkabiliyor” diye anlattı.
‘Tüketim verilerine bakıldığında uygulama sonrasında tüketimin de arttığı görülüyor’
Aydın, yaz saati uygulaması sonrası enerji tüketimindeki artışın sebepleri hakkında “Böyle bir durumda tüketim verilerine bakıldığında özellikle uygulama sonrasındaki 2016’nın Kasım ayından referans alacak olursak tüketimin de arttığı görülüyor. İzleyen yıllarda benzer küçük artışlar ve inişler şeklinde ama o ilk artışın seviyesinde olduğu görülüyor. 2020 rakamları da TEİAŞ tarafından açıklandı. Orada da yüzde 5-6 bir artış var. Tüketimin artışı büyümeye bağlanıyor ama sanayi tarafında mı artış var yoksa konutlarda mı? Pandemi de tahminleri biraz altüst etmiş olabilir çünkü ayrı bir tüketim trendi oluştu” dedi.
‘Uygulamanın tasarrufa yol açtığı iddia edilse de buna dair raporlar gizli tutuluyor’
Yaz saati uygulamasının etkilerinin anlaşılması için devletin yaptığı analizlerin gizliliğinin kaldırılması gerektiğini söyleyen Aydın, yeni analizlere ihtiyaç olduğunu “Yeni analizlere ihtiyaç var. Devlet kademelerine sunulan belli raporlar zikrediliyor, İTÜ tarafından özellikle. Hem geçiş aşamasından hem de geçişten sonra belli analizler yapıldığı, bunun bir tasarrufa yol açtığı iddia edilse de bu raporlar gizli tutulduğu ve kamuoyu ile paylaşılmadığı için bunun detaylarını öğrenme şansımız olmuyor. Paylaşılması gerekir ancak o zaman anlayabiliriz” diye ifade etti.
‘Enerji şirketlerinin gelirlerinde tarifeler ve tüketim kaynaklı yarı yarıya artış oldu’
Aydın, enerji üreticilerinin satışlarında gözlenen artışlar konusunda “EPDK sayfasında enerji şirketlerinin sattığı elektrik meblağlarında bariz artışlar söz konusudur. Benzer yüzdelerle her yıl dörtte üçlük bir bölüm onlar tarafından satılıyor. Tarifeler anlamında belirli artışlar yaşadılar gelir anlamında. Bir de tüketim kaynaklı artış var. Yarı yarıya bir artış oldu” dedi.
Mevcut saat uygulamasının alternatifleri neler?
Aydın, Türkiye’nin özelliklerini göz önüne alarak kullanılabilecek saat uygulamalarını açıkladı:
“Türkiye’nin diğer ülkelere göre enlemesine batı-doğu uzunluğunun biraz daha fazla olduğunu görüyoruz. Avrupa’da sadece Ukrayna bizim kadar uzun sanırım. Bu durumda ‘Türkiye’de iki tane saat neden olmasın?’ sorunsalı da oluşuyor. +2 aldığımızda batıdakiler biraz daha gün ışığından faydalanıyor, doğuda çok erken hava kararıyor. +3 yaptığınızda tüketimin çoğu batıda olduğu için karanlık saatlerde aydınlatma oluşuyor. Burada saat diliminin ortadan bir yerden çekilmesi ve +2.5 saatlik bir dilimde kullanılması da mümkün. İran, Hindistan gibi buçuklu saat kullanan ülkeler var. Yarım saat daha ileri alınarak bir saat belirlenebilir. Bu yaklaşık olarak Bafra’dan geçen meridyenden oluşuyor. Tek bir saat kullanalım dersek 2.5’luk birim daha etkili olacaktır. Yaz aylarında +3.5 şeklinde kullanarak da gün ışığından yararlanmayı tercih edebiliriz. Bizim oda olarak muhteris makalelerde getirdiğimiz öneri de bu şekildedir.”