Fransa parlamentosunun alt kanadı meclis, kişiye aksanı gerekçesiyle ayrımcılık uygulanmasını 'ırkçılığın bir şekli' diye niteleyerek yasaklayan bir yasayı kabul etti.
Fransa'nın kuzeyinden ve güneyinden, denizaşırı bölgelerden ve eski sömürgelerden gelip bölgesel aksanlı konuşanlar, genelde eğitimli Parisliler nezdinde alay ve hatta ayrımcılık konusu oluyor. Fransa'nın 67 milyonluk nüfusunun yaklaşık 30 milyonunun aksanlı konuşmasına rağmen, bu kişiler hayatta yükselme yollarında zorluklarla karşılaşıyor, buna karşı da aksansız konuşma kursları veriliyor.
Aksanlı konuşan ilk başbakan
Nitekim 3 Temmuz 2020'de Başbakan atanan Jean Castex, aksanlı konuşan ilk başbakan olarak Fransa tarihine geçse de güneybatı aksanı nedeniyle alay konusu olmaktan kurtulmuş değil.
Yasayı ilk öneren Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un 'La République en marche!' partisinin milletvekillerinden Laetitia Avia oldu. Ailesi Togo'dan göçen ve Paris'in kuzey banliyölerine yetişen Avia, Fransızca 'glottophobia' diye tabir edilen aksan ayrımcılığına "Aksanlı konuşunca Fransızcayı daha az mı konuşuyor oluyoruz.Standart Fransızca konuşmayan aşağılanmak zorunda mıdır. Aksanımız kimliğimiz olduğuna göre, 'glottofobiyi' ayrımcılık kaynağı olarak tanıyan yasa tasarısı hazırlıyorum" dedi. Sciences-Po Üniversitesi'ne girdiğinde ve daha sonra avukatlığa başladığında uğradığı ayrımcılık nedeniyle banliyö aksanını düzeltmek zorunda kaldığını sözlerine ekledi.
Yeni yasa tasarısı, dava konusu ayrımcılık listesinde ırkçılık, cinsiyetçilik, engellilere yönelik ayrımcılığın yanısıra aksanlı konuşanlara yönelik ayrımcılığa yer verdi.
Aksana ayrımcılık suçunun cezasını 3 yıla kadar hapis ve 45 bin euro olarak belirleyen yasa tasarısı, 3'e karşı 98 oyla kabul edildi.
Buna rağmen mecliste hararetli tartışmalar yaşandı.
Yasayı sunan iktidar partisi vekillerinden Christophe Euzet, aksanlı konuşanların kariyerlerinde ilerleyebilmek için kimliklerinden ödün vermek zorunda bırakıldığını dile getirerek şöyle konuştu:
"'Görünür' azınlıkların kamusal yetkililerin meşru ilgisinden yararlandığı bir dönemde, 'işitilebilir' azınlıklar eşitliğe dayalı sosyal sözleşmenin başlıca unutulmuş insanlarıdır."
'Castex bir siyasetçi olarak ciddiye alınana dek neler çekti'
Başbakanın aksanlı konuşması örneği hatırlatıldığında "Evet, ama Castex bir siyasetçi olarak ciddiye alınana dek neler çekti, biliyor musunuz" yanıtını veren Euzet, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Bu bugün artık siyasi bir mesele. Sarı Yelek hareketi, bölgelerden milyonlarca insanın Paris'teki vekillerine baktığında onlarla hiçbir ortak nokta görememesinin tipik bir örneğidir."
Fransız Polinezyasını temsil eden milletvekili Maina Sage, kendisi gibi Fransız anakarasından olmayan ve aksanla konuşan insanların karşılaştıkları zorlukları anlattı.
Kuzey Afrikalı ebeveynleri olan milletvekili Patricia Miralles, çocukken Cezayir aksanıyla konuştuğu için alay konusu olmasını meclis kürsüsünde yeniden canlandırdı.
Pek çok vekil, ağır aksanı olan TV sunucularının asla ana haber ya da ulusal bayram töreni sunamayacağına ya da Ortadoğu politikaları hakkında yorum yapamayacağına, rugby haberi okumaya veya hava durumu bülteni sunmaya mahkum edildiğine dikkat çekti.
Korsikalı vekilden ret: Sizin hayırseverliğinizi istemiyorum
Diğer yandan, Korsikalı milliyetçileri de kapsayan muhalefetteki 'Libertes et territoires' (Özgürlükler ve bölgeler) partisinden Jean Lassalle, tasarıya karşı oy kullandı.
Lassalle, ağır güneybatı Fransa aksanıyla, "Hayırseverlik istemiyorum, korunmayı talep etmiyorum çünkü ben buyum" dedi.
Meslekten avukat olan Adalet Bakanı Eric Dupond-Moretti'nin ihtiyaç olduğundan yüzde 100 emin olduğunu savunduğu tasarı, Senato'dan da geçerse yasalaşacak.
Radikal solcu lider, aksanlı konuşan gazeteciyi azarlayınca...
Yasanın çıkmasına vesile olay ise geçenlerde muhalefetteki radikal sol parti La France insoumise (Boyun Eğmeyen Fransa) lideri Jean-Luc Melenchon ile mecliste kendisine soru soran ve güney aksanıyla konuşan bir kadın gazeteci arasında yaşandı. Eski cumhurbaşkanı adayı Melenchon'un gazeteciyi "Biri bana Fransızca soru sorabilir mi? Ve biraz daha anlaşılır konuşabilir mi" diye aşağıladığı kameralara yansıdı.
Melenchon, tepkiler üzerine, davranışına "Benimle alay ediyor sandım" açıklamasını getirip gazeteciden özür diledi.