Hacettepe Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Akova, dünyada ve Türkiye’de Kovid-19 aşı çalışmalarında gerçekleşen son gelişmeleri RS FM’de değerlendirdi. Prof. Dr. Murat Akova, Kovid-19 için çözüm yolu hakkında “Kış aylarının gelmesiyle durumun ciddiyetinin artacağını tahmin ediyoruz. Bunu engelleyebilecek iki önlem var gibi gözüküyor: Sokakta toplu halde bulunan insanların olduğu yerde maske takılması ve kalabalıktan uzak kalınması, herkese yetecek şekilde etkin bir aşının eldesi ve bu aşının uygulanması” dedi.
‘2021 yılının yazına doğru elimizde toplumun önemli bir kısmını aşılamaya yetecek kadar aşı havuzu olacak’
Üzerinde çalışılan aşıların ne ölçüde ulaşılabilir olacağı hakkında Akova “Hali hazırda Faz 3 çalışma dediğimiz ruhsatlanma öncesi aşamaya gelmiş 11 aşı var. Bu aşıların 2 tanesi Amerika’da FDA kuruluşuna ruhsat için başvuru aşamasında bulunuyor. Tahmin ediyorum ki Aralık ayı ortasında bu aşılar otoritelerden kullanma onayı alacaklar. Bundan sonraki nokta bu aşıların herkese yetecek kadar üretilmesi, kısa vadede bu da çok gerçekçi gözükmüyor. İki firmanın birisi 50 milyon doz biri 20-30 milyon doz elinde olduğunu ama kısa sürede üretebileceğini söylediler. Geri kalan dokuz aşının bir kısmı kısa süre içerisinde onaylanacaktır diye tahmin ediyorum. Aşıların bir tanesi Çin’de kısmi onay aldı. Rusya tarafından üretilen bir aşı var. O aşının kısmen kullanıldığını biliyoruz. Bu aşılar henüz faz üç dediğimiz nihai aşamadaki verilerini açıklamadılar. Haklı olarak bu verileri görmeden bu aşıların ne denli etkin olduğuna karar vermek mümkün değil ama öyle gözüküyor ki bilimsel açıdan baktığınız zaman hepsinin gerek DSÖ’nün gerek FDA ‘in onay eşik değeri yüzde 50’nin üzerinde etkin oldukları anlaşılıyor. Birden çok aşı olunca önemli bir kısmı da yüksek miktarlarda üretilecektir. Bu konuyla ilgili dünya sağlık otoritelerinin tahmini 2021 yılının yazına doğru elimizde toplumun önemli bir kısmını aşılamaya yetecek kadar aşı havuzu olacak. Bir yandan bu aşıların uygulanması bir yandan havaların düzelmesi, önümüzdeki yaz itibariyle salgının bir miktar kontrol altına alınmış olacak. Beklenmeyen bir şey olmazsa da 2021’in sonunda salgın ciddi ölçüde kontrol altına alınacaktır diye düşünüyorum” açıklamasında bulundu.
‘Yaz aylarına varmadan yerli aşının yaygın kullanıma hazır hale gelmesi, uzak bir olasılık gibi gözüküyor’
Akova, Türkiye’de sürmekte olan aşı çalışmalarından şöyle bahsetti:
“Dünya Sağlık Örgütü’nün belli aralarla güncellenen aşı listesi var. En son 12 Kasım’da güncellendi, buna göre Türkiye’de 12 farklı aşı çalışması var. Bu aşılardan bir tanesi Erciyes Üniversitesi tarafından üretilen bir aşı ve şu an faz 1 denemelerinde. Toplam 41 gönüllü üzerinde ilk doz denenmiş, önümüzdeki hafta da 2. dozu uygulama çalışmaları başlayacak. Şimdiye kadar yan etki ortaya çıkmamış, bu olumlu bir şey. İlk önceliğiniz bu çalışmalarda gönüllülerin zarar görmemesidir. Umuyorum ki bu inaktive bir aşı, Türkiye’de denemelerine devam edilen Çin aşısına benzer yöntemle uygulanmış bir aşı. Virüsü öldürerek enjekte ediyorsunuz. Bunlar zaman alan çalışmalar, faz 2 en az 2-3 ay zaman alacaktır. Faz 3’te binlerle ifade edilen gönüllülerde kullanmanız gerekecek. Bu etki gösterirse Türkiye’de kullanılmaya ilk aday gibi gözüküyor. Her şey ne kadar hızlandırılırsa hızlansın yaz aylarına varmadan bu aşının yaygın kullanıma hazır hale gelmesi, uzak bir olasılık gibi gözüküyor.”