Birleşmiş Milletler'in (BM) Libya'ya silah ambargosu kapsamında 31 Mart 2020'de başlatılan Avrupa Birliği (AB) Akdeniz İçin Deniz Kuvvetleri'nin IRINI Operasyonu (EUNAVFOR MED IRINI), Türkiye ile gerginliğe sahne oldu.
AB'nin İrini Harekatı'nda görevli Alman firtakeyni Hamburg'un, Libya'ya silah taşındığı şüphesiyle Türk bandıralı bir yük gemisini durdurmasıyla yaşanan gelişmeleri, Almanya'nın Der Spiegel dergisinin haber portalı,'Şüpheli gemiye Alman ordusu denetimini, Türkiye engelledi' başlığıyla duyurdu. Haberde, 'Alman askerlerinin denetim için çıktıkları gemiyi Ankara'nın sert protestosu karşısında terk etmek zorunda kaldıkları' belirtildi.
'Libya'nın Bingazi kentinin 200 km kuzeyinde durdurdu'
'Skandal' diye yansıttığı olayda, 'edindiği bilgilere göre, Ankara'daki yönetimin Alman ordusunun şüpheli Türk yük gemisini denetlemesini son dakikada engellediğini' dile getiren Der Spiegel, 'pazar günü AB'nin Irini misyonu kapsamında Alman firkateyni Hamburg'un 200 kilo yük taşıyan Türk yük gemisi Rosaline A'yı Libya içsavaşına silah taşıdığı şüphesiyle Libya'nın Bingazi kentinin 200 km kuzeyinde durdurduğunu' ifade etti.
'Misrata'ya gidiyor'
'Rutin görevin krize dönüştüğünü ve akşamüstü gemiye çıkan Alman askerlerinin Ankara'nın protestosu ve AB misyonuna denetime izin vermediğini bildirmesi üzerine kargo denetimini derhal kesmek ve pazartesi sabaha karşı Rosaline A'yı terk etmek zorunda kaldığını' aktaran Der Spiegel, şöyle yazdı:
"Rosaline A, Libya'ya doğru yolculuğuna devam etti. Plana göre, konteyner yük gemisinin Misrata'ya uğraması gerekiyor."
Harekatın https://www.operationirini.eu/ sitesine göre misyonun en tepesinde komutan olarak İtalyan donanmasından Amiral Fabio Agostini bulunuyor. Ancak görev grubunu Yunanistan'dan bir tuğamiralin komuta ettiği belirtildi.
AA'dan 'Yunan komutan' vurgusu
Anadolu Ajansı (AA) ise "Türk gemisine hukuk dışı arama" başlığı altında "Yunan komutan tarafından sevk ve idaresi gerçekleştirilen İrini Harekatı'nda görevli Alman firkateyni, Türkiye'den Libya'ya gıda ve boya gibi muhtelif maddeler taşıyan gemiyi, Doğu Akdeniz'de, Mora Yarımadası'nın güneybatısında uluslararası hukuka aykırı şekilde durdurdu ve aradı" dedi.
TRT Haber de olayı aynı şekilde verirken 'geminin uluslararası hukuka aykırı şekilde arandığı anlara' dair video paylaştı.
'Bayrak devleti Türkiye'den izin alınmadı'
AA olayla ilgili şu bilgileri paylaştı:
"Deniz hukukuna göre, gemilerde arama yapabilmek üzere gemiye personelin çıkması için bayrak devletinin rızasının alınması gerekiyor. Türkiye'den böyle bir izin almadan Hamburg Fırkateyni'nin personeli gemiye helikopterden iniş yaptı."
'Cep telefonuyla videosu çekildi'
"Personelin helikopterden inişi ve Hamburg Fırkateyni'nin "ROSELINA-A" gemisi çevresindeki hareketleri de gemi personeli tarafından cep telefonuyla anbean kaydedildi."
'Yardım malzemesi dışında bir şey olmadığını anlayarak ayrıldılar'
"Geminin süratini düşüren ve yolundan engelleyen askerler, Türkiye'den izin almadan yapılanın hukuki olmadığı yönündeki ikazlara uymayarak tüm konteynerleri de açarak aradı. Sabahın ilk ışıklarına kadar süren aramanın ardından gemide insani yardım malzemesi, yiyecek, boya gibi maddeler dışında bir şey olmadığını anlayan askerler, daha sonra gemiden ayrıldı."
'Uluslararası kuruluşlar nezdinde girişimlerde bulunulacak'
"Gemi, Misrata Limanı'na doğru seyrine devam ederken Türkiye'nin konuyla ilgili uluslararası kuruluşlar nezdinde girişimlerde bulunacağı öğrenildi."
'Açık denizlerin serbestisi ilkesinin açık ihlali'
Görüş aldığı güvenlik kaynaklarının 'İrini Harekatı unsurlarının bayrak devletinin rızası olmadan gemiye çıkmasını hukuka aykırı bir davranış olarak nitelendirdiğini' aktaran AA, "Yaşanan skandal nedeniyle geminin saatlerce Akdeniz'de ağır deniz şartlarına maruz bırakıldığını belirten kaynaklar, olay nedeniyle 'açık denizlerin serbestisi' ilkesinin de açık olarak ihlal edildiğini vurguladı" dedi.
AA, 'tartışmalı harekat' diye nitelediği İrini ile ilgili şu yorumu yaptı:
"İrini Harekatı, Birleşmiş Milletlerin (BM) Libya'ya yönelik silah ambargosunun denetlenmesi için Avrupa Birliği (AB) tarafından Akdeniz'de başlatılan tartışmalı bir operasyon olma özelliği taşıyor. 2292 No'lu BM Güvenlik Konseyi kararında meşru hükümet olarak yer alan Milli Mutabakat Hükümeti ile istişare ve izin zorunlu kılınmış olmasına rağmen başlatılan İrini Harekatı, taraflı ve yasa dışı bir operasyon olarak tepki çekiyor. Bazı Avrupa ülkeleri, AB fonlarından yararlanabilmek için operasyona ses çıkarmazken daha cesur davranan bazı ülkeler ise tepkilerini koyarak operasyondan çekiliyor."