Bu görevin mevcut koşullarda hayata geçirilmesi mümkün mü? Varılan anlaşmalar, politik çözümü hızlandırmaya yardımcı olacak mı?
Rusya Yüksek Ekonomi Okulu Ulusal Araştırma Üniversitesi kıdemli öğretim görevlisi, Ortadoğu uzmanı Grigoriy Lukyanov, Hurghada’daki görüşmelerin teknik nitelik taşıdığı ve henüz varılan anlaşmaların somut sonuç vereceğini söylemek için erken olduğu görüşünde.
Lukyanov, Sputnik’e açıklamasında, şöyle konuştu:
"Benim görüşüme göre, henüz somut sonuçlar hakkında, üstelik bir anlaşmanın hayata geçirileceğini konuşmak için erken. Hurghada’daki görüşmeler teknik nitelik taşıyor. Onlar, gelecek belirleyici değil ve böyle de konumlandırılıyor zaten. 5+5 formatı, Berlin bildirisinde yer alan mutabakatların hayata geçirilmesidir. Temel amacı, Libya’daki tüm silahlı kuvvetleri Ulusal Mutabakat Hükümeti veya Tobruk’taki Temsilciler Meclisi nezdinde ve tek, yönetilebilir, sivil kuruluşlara karşı sorumluluğa sahip düzenli bir yapı içinde birleştirecek bir mekanizmanın geliştirilmesi. Bu görüşmeler uzun yıllardır devam ediyor zaten."
Bu formatın uygulanmasında Mısır’ın rolüne de dikkat çeken Lukyanov, önerilen diğer mekanizmaların aksine bu müzakerelerin potansiyel etkinliğine dikkat çekerek, bu konuyla ilgili şu değerlendirmede bulundu:
"Mısır, bu müzakere sürecinin ana başlatıcısıdır. Kahire’deki görüşmeler kapsamında, 2019’daki tırmanıştan önce varılan anlaşmanın ana kısmı, özellikle düzensiz silahlı oluşumların silahsızlandırılması veya tek bir yapıya entegre edilmesi fikri ile ilgiliydi. Mısır tarafı böylelikle bu silahlı grupların, silahlı eylemler ve silah kullanımıyla ilgili uluslararası hukuk kurallarına uymasını sağlamayı düşünüyor. Aynı zamanda bu planın uygulanması, çatışmanın bir savaş durumundan siyasi mecraya taşınmasının en önemli garantisi. Bu çok doğru bir fikir. Avrupa Birliği ve özellikle de Almanya’nın teklif ettiği, Libya’ya silah sevkiyatının önlenmesine yönelik ambargo politikasından çok daha etkili. Tüm silahlı güçlerin birleşmesi, çatışmanın sivilleştirilmesi yönünde somut meyveler verebilir."
Aynı zamanda, Libya’daki silahlı oluşumların, bir dizi nedenden dolayı Hurgada’da varılan anlaşmaları uygulamakta acele etmeyeceğini söyleyen Lukyanov, bu bağlamda, bugün Libya çatışmasına barışçıl çözüm bulma olasılığının belirsizliğini koruduğunu belirterek şu yorumda bulundu:
"Üstelik her iki tarafta, bu anlaşmalara uyma isteği şüpheli olan çok sayıda gruplar var. Askeri güç ve milis güçleri, Libya’da siyasi mücadelenin aracı olmaya devam ediyor. Ve bu askeri araçtan vazgeçmeye hazır olmayan politik aktörler var. Ayrıca birçok oluşum savaş suçu işlemekle suçlanıyor. Sorun sadece paralı askerlerle sınırlı değil, aynı zamanda savaş suçları ve bu alandaki davalar sorununu da içerir. Her iki tarafta savaşan selefi ve madhali taburlar gibi oldukça ilginç fenomene de dikkat çekmek lazım. Bu gruplar, güvenlik sisteminin önemli bir parçası. Çatışmalar sırasında, onların silahsızlandırılması görüşü defalarca dile getirildi. Ama şimdi müzakere süreci kapsamında bu konu hiç gündeme getirilmedi. 5+5 komitesinin faaliyetiyle ilgili mesele elbette ki Türkiye’nin askeri varlığıyla da bağlantılı. Bu yüzden Hurghada’da varılan anlaşmaların uygulanması ve çatışmaya siyasi çözümün bulunması yönündeki özel beklentiler belirsizliğini koruyor."