2018 yılında Türkiye ile gümrük muafiyeti anlaşmasını askıya alan Fas, ithal edilecek tekstil ürününe bağlı olarak değer esasına dayanan (ad-valorem) gümrük vergisinin yüzde 90’a kadar çıktığını açıklamıştı. Buna göre yüzde 90 gümrük vergisi alınan tamamlanmış tekstil ürünlerine yüzde 40 ilave vergi gelmesiyle toplam vergi yüzde 36’ya denk geliyor.
Independent Türkçe'nin haberine göre, Tamamlanmış ürünlere uygulanan toplam vergi, 2018’de sıfırdan yüzde 22,5’e çıkmış, Ocak 2020’den bu yana yüzde 27 seviyesinde uygulanıyordu. Yani, dokuz puanlık bir artış oldu. 2020 Finansman Yasası'nın içinde yer alan uygulamanın amacı Fas’ın bilhassa pandemide zarar eden yerli üreticisini korumak olarak açıklandı.
Morocco World News’un haberine göre karardan etkilenecek öncelikli markalar arasında LC Waikiki, Koton, De Facto ve BİM bulunuyor. Yeni gümrük vergisi 2021 sonuna kadar geçerli Fas’ın mevcut ticaret yasası rejiminde dört farklı kota bulunuyor.
Hammadde ve ekipman için yüzde 2,5, yarı tamamlanmış ürünler için yüzde 10 ila yüzde 17,5 ve tamamlanmış tekstil ürünleri için yüzde 30 ilave gümrük vergisi alınıyordu. Sabit gümrük vergileri ve ilave gümrük vergilerinin toplamı ise yüzde 2,25 ile yüzde 27 arasında değişiyordu. Fas yönetiminin aldığı karar 2021 sonuna kadar geçerli olacak.
İlk anlaşmanın imzası 16 yıl önce atıldı
Fas ve Türkiye arasında 2004’te imzalanan “Serbest Ticaret Anlaşması”, 2006’da yürürlüğe girdi. Sanayi Bakanı Moulay Hafid Elalamy’nin açıklamasına göre Türkiye ile ticaret dengesi Fas için hep açık verdi. Elalamy, ülkesinin bu anlaşma nedeniyle yılda yaklaşık 2 milyar dolar kaybettiğini söyledi. Bakanlığın verilerine göre 2018’de 374 milyon dolar olan açık, yüzde 22 artışla 2,1 milyar dolar oldu. Fas’ın Türkiye’ye ihracatı iki yıllık düşüşün ardından yüzde 10 artsa da ithalat yüzde 19 büyüdü. 25,6 milyar dirhemlik ticaretin yalnızca 6,1 milyar dirhemi ihracat. Elalamy, sadece 2017’de tekstil sektöründe 44 bin kişinin işini kaybettiğini belirtti.
Fas Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan 2018 başında yapılan açıklamada, yerli üreticinin korunması için Türkiye ile tekstil ve elbise sektöründeki gümrük muafiyetinin askıya alındığı, ithal edilecek tekstil ürününe bağlı olarak yüzde 90’a gümrük vergisi uygulanabileceği belirtilmişti. Serbest Ticaret Anlaşması’nı yeniden gözden geçirmek için 2020’nin başında yapılan toplantının ardından da bir açıklama yapan Elalamy “Fas ve Türkiye, anlaşmayı yeniden görüşecek. Türkiye, sanayi ve diğer sektörlerden yatırımcıların Fas’a gelmesi için çalışacak” demişti.