Efsanesi ile kadının kutsandığı bir göl: Hamurpet

Muş’un Varto İlçesi’nin kuzeybatısında 2 bin 149 rakımlı doğal yollardan oluşan Hamurpet Gölü hem doğal güzelliği hem de efsanelere konu olan hikayeleriyle dikkat çekiyor.

Urartu dönemine ait Kayalıdere, İskender ve Köm Kaleleri ile Karaköy Mağaraları’nın kattığı tarihsel zenginliğin yanında, içme suyu kaynakları ve birçok canlı türünü barındıran Büyük ve Küçük Hamurpet gölleri yüksek dağların arasında doğal yapısı kendine hayran bırakıyor. Aleviler için kutsal olan bu göller aynı zamanda bir ziyaret olarak görülüyor.

Varto İlçesi’nin kuzeybatısında Hamurpet Dağları’nın batısında yer alan Büyük Hamurpet Gölü, 2149 rakımlı olup 21 metre derinliğindedir. 1088 km yüzölçümüne sahip Büyük Hamurpet, her tarafı dik kayalarla çevrilidir. Kaynak sular ile beslenen göl yeşil renktedir.

Küçük Hamurpet Gölü de Büyük Hamurpet’in yaklaşık 300 metre kadar güneyinde ve 2173 rakımda olup dairesel bir yapısı var. Küçük Hamurpet, 47 derinlikte ve mavi renklidir.

Efsanelere konu olan hikayesi ile de dikkat çeken Hamurpet, yüksekten bakıldığında bağdaş kurmuş bir kadını andırıyor. Bir tarafta da suya uzanmış bir yılanı andıran şekil dikkat çekiyor.

Hamurpet’in adı Hititçe Fırtına tanrısının tapınağındaki kutsal yer ile kutsal anne, hamri suyu, iki yılan, hamur ve iki çocuk anlamındaki ‘Hamri Bitu’ yazılımından Hamurpet’e dönüştüğü belirtiliyor. Hamurpet’in en çok dillendirilen hikayesi şöyle:

İki buğday başağı ile iki çocuğa hamile kalan bir kadının köylüler tarafından dışlanması ve iftiraya uğraması sonucu kadın köye beddua ediyor. Köylüler tarafından dışlanan kadın köyün dışında yaşıyor. Köyün yerle bir olması için beddua edince bir ejderha ortaya çıkarak kadını korur ve ejderhanın çıktığı yerden çıkan su ile söz konusu köy sular altında kalır. Gölde bulunan Turna Adası ‘Ada Quling’ de iki çocuğa beşik haline geldiği ve her bahar aylarında ortaya çıktığı ifade ediliyor. Belirli süreçler bu yılanın gölde oluşan kasırga ile ortaya çıktığına ve köylülerin bunu gördüğüne inanılıyor.

Alevi Kızılbaşlara göre bu göl aynı zamanda Aleviler için kutsal bir değer olan Hızır’ın kır atını koşturduğu mekan olduğuna da inanılıyor. Hızır aylarında Hızır’ın kır atının görüldüğü belirtiliyor.

Yüksekten bakıldığında görünen yılan başının kale kapısı olduğu da ifade edilen bilgiler arasında. Köylerde bir kırgınlık veya küskünlük olduğu zaman suyun çekildiği ve köylere giden suyun kuruduğuna da inanılır. Bu süreçte gölde bulunan beşik şeklindeki adananın da görüldüğü ve köylülerin kurban keserek adaklar adadığı belirtiliyor.

Uydudan çekilen güncel bir fotoğraf. Alt tarafta suya uzanmış yılanı anımsatan şekil dikkat çekiyor.

Uydudan çekilen güncel fotoğrafta bir kadının bağdaş kurduğunu anımsatan şekil.