Kadir Has Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Aydın koordinasyonunda, Prof Dr. Sinem Açıkmeşe, Prof Dr Mitat Çelikpala, Soli Özel, Dr Cihan Dizdaroğlu ile M. Gökcan Kösen tarafından hazırlanan çalışmanın saha araştırması, 27 Mayıs-20 Haziran tarihlerinde Türkiye’nin nüfus yapısını temsil eden 26 ilde 18 yaş üstü bin kişi ile yüz yüze görüşülerek gerçekleştirildi. Çalışma kapsamında vatandaşlara Türkiye'nin dış politikasına yön veren gelişmeler hakkında sorular soruldu, tercihleri ortaya çıkarıldı.
Araştırmanın sonuçlarını değerlendiren Prof. Dr. Mustafa Aydın, "Çalışmayı, Türk kamuoyunun dış politikaya bakış açısını tespit etmek ve hükümetin dış politika uygulamalarını ne kadar destekliyorlar ortaya koymak için yapıyoruz. Bunun hem biz araştırmacılara hem de siyasetçilere yön göstereceğini düşünüyorum" dedi.
ABD'nin tehdit olarak görüldüğünü söyleye Prof. Dr. Aydın, "ABD'nin Türkiye için tehdit olduğu algısı kamuoyunda uzun yıllardır yerleşmiş durumda ve giderek artan bir oranda devam ediyor. Bu yıl da Türkiye için en büyük tehdit ABD gözüküyor" diye konuştu.
Prof. Dr. Aydın, "S- 400 sorusunu sorarken ABD ve NATO'nun buna karşı çıkıyor olmasına ve ABD'nin Türkiye yaptırım uygulama tehdidine rağmen füzeler alınmalı mı? diye sorduk. Bütün bunlara rağmen ankete katıların yüzde 44'ü alınması gerektiğini söyledi. Araştırmaya katılanların önemli bir kısmı Türkiye'ye sığınmacının alınmaması gerektiğini söylüyor. Suriyeli sığınmacılarla ilgili memnuniyet durumlarını sorduğumuzda ise giderek azalan bir memnuniyet olduğunu görüyoruz" ifadelerini kullandı.
'ABD İLE İLİŞKİLER ÖNEMLİ SORUN'
Araştırma kapsamında sorulan, 'Sizce Türk Dış Politikasının en önemli sorunu nedir?' sorusuna, katılımcıların yüzde 20.6’sı ABD ile ilişkiler yanıtını verirken, yüzde 18.3’ü “Sınır ötesi terör” yanıtını verdi. Geçtiğimiz yıl yüzde 26.0 ile en önemli sorun olarak görülen Suriye iş savaşı ise, bu yıl gerileyerek, üçüncü sıraya indi.
Öte yandan, iki ülke ilişkilerinde son dönemde en önemli gerilim unsuru olarak öne çıkan Türkiye’nin Rusya’da S-400 füzeleri alımı konusunda, ankete katılanların yüzde 44’ü NATO’nun rahatsızlığı ve ABD’nin yaptırım tehditlerine rağmen, füzelerin alınması gerektiğini belirtirken, yüzde 24.9’u alınmaması gerektiğini ifade etti.
Ankete katılanların yüzde 42.1’i Türkiye’nin Suriye’ye yönelik izlemesi gereken politikanın tarafsız olması ve herhangi bir müdahalede bulunulmaması gerektiğini belirtirken, yüzde 13.3’ü ise sadece sığınmacılara yardımcı olması gerektiğini vurguladı.
Buna bağlı olarak Türkiye’nin sığınmacılara karşı izlenmesi gereken politikanın ne olması gerektiği sorusuna, katılımcıların yüzde 57.6’sı sığınmacı alımına son verilmeli yanıtını verdi.
Suriyeli sığınmacılardan memnuniyet sorusuna geçtiğimiz yıl katılımcıların yüzde 13.6’sı memnun olduğunu belirtirken, bu yıl sadece yüzde 7’si memnunum diyor.
'TÜRKİYE BİR İSLAM ÜLKESİDİR'
Araştırmaya göre, ‘Türkiye bir İslam ülkesidir’ diyenlerin oranı yüzde 46 ile bu yıl da ilk sırada yer aldı. Aynı kategoride Türkiye’yi Avrupa ülkesi olarak tanımlayanların oranı ise yüzde 17.6 olurken, Orta Doğu ülkesi olarak tanımlayanların oranı ise yüzde 16.3 oldu. Bu yıl ilk kez sorulan, 'Türkiye kendine has özellikleri olan bir ülkedir' yanıtını verenlerin oranı ise yüzde 28.5 oldu.
Dış politikada temel belirleyici ve yürütücü kurum Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olarak görülüyor. 'Sizce Türkiye’de dış politikanın yapım sürecine en çok hangi kişiler etkide bulunuyor' sorusuna geçtiğimiz yıl yüzde 68,8’lik bir kesim Cumhurbaşkanı yanıtını verirken, bu yıl bu oranın yüzde 72,2‘ye ulaştığı tespit edildi. Öte yandan, 'dış politikanın yapım sürecine en çok etki eden kurum hangisidir' sorusuna, katılımcıların yüzde 62,9 ile Cumhurbaşkanlığı’nın önünde Dışişleri Bakanlığı cevabını verdi.
'DAHA ETKİLİ DIŞ POLİTİKA İÇİN SİYASİ İLİŞKİLER KUVVETLENDİRİLMELİ'
Anket kapsamında sorulan 'Daha etkili bir Türk Dış Politikası için hangisine ağırlık verilmelidir?' sorusuna geçtiğimiz yıl katılımcıların yüzde 52.6’sı 'diğer ülkelerle siyasi ilişkilerin kuvvetlendirilmesi' yanıtını verirken, bu yıl yüzde 62’si aynı yanıtı verdi. Ayrıca bu yıl katılımcıların yüzde 33.9’u da 'diğer ülkelerle ekonomik ilişkilerin kuvvetlendirilmesi' gerektiğini vurguladı.
'BU YIL DA EN YAKIN DOST AZERBAYCAN, EN BÜYÜK TEHDİT ABD'
'Türkiye’nin en yakın dostu hangi ülkedir?' sorusuna katılımcılar geçen yıla göre yüzde 10.6’lık artışla yine 'Azerbaycan' yanıtını verdi. Geçtiğimiz yıl yüzde 59’luk bir kesim Azerbaycan’ı 'en yakın dost ülke' olarak nitelendirirken, bu yıl ankete katılanların yüzde 65.3’ü en yakın dostumuz Azerbaycan dedi. Azerbaycan’ı azalan oranlarda KKTC ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin takip ediyor olması bu yılın dikkat çeken sonuçlarından biri oldu.
Ayrıca Türkiye için tehdit olarak görülen ülkeler arasında ise geçen yıl katılımcıların yüzde 60.2’si ABD yanıtını verirken, bu yıl katılımcıların yüzde 81.3’ü ABD’yi Türkiye için tehdit olarak gördüğünü belirtti. Benzer şekilde geçtiğimiz yıl katılımcıların yüzde 54.4’ü İsrail’i tehdit olarak görürken, bu yıl ise katılımcıların yüzde 70.8 ile yine İsrail’i ikinci sıraya yerleştirdi.
'TÜRKİYE 5-10 YIL İÇERİSİNDE AB'YE ÜYE OLUR'
Geçtiğimiz yıl ‘Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye olmasını destekliyor musunuz?’ sorusuna katılımcıların yüzde 55.1’i evet derken, bu yıl aynı soruya yüzde 61.1 oranında evet yanıtı geldi. Aynı kategoride Türkiye’nin AB üyeliği için öngörülen zamanı, katılımcıların yüzde 20.3’ü ‘5–10 yıl’ olarak değerlendirdi.
'NATO ÜYELİĞİ DEVAM ETMELİ'
Ankete katılanları yüzde 60.8’i Türkiye’nin NATO üyeliğinin devam etmesini gerektiğini belirtirken, yüzde 50.3’ü üyeliğin Türkiye’ye katkı sağladığını, yüzde 69.6’sı olası bir saldırıda Türkiye’nin yardımına gelecek olması'nı esas katkı olarak gördüğünü belirtti.
TÜRKİYE-YUNANİSTAN ARASINDAKİ EN ÖNEMLİ SORUN: KIBRIS
‘Sizce Türkiye ve Yunanistan arasında sorun var mı’ sorusuna katılımcıların yüzde 30.3’ü 'evet' cevabını verirken, 'Türkiye ve Yunanistan arasındaki en önemli sorun nedir' sorusuna da katılımcıların yüzde 55’i ‘Kıbrıs anlaşmazlığı’, yüzde 53.8’i ‘Ege adalarının silahlandırılması’ yanıtını verdi.
Araştırmada bu yıl ilk kez yüzde 41.7’lik bir kesim Kıbrıs sorununun ancak 'KKTC’nin Türkiye’ye bağlanması' temelinde çözülebileceğini belirtirken, iki toplumlu-iki kesimli federal devlete destek Türk halkı arasında yüzde 30.1’e düştü.
'Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkileri nasıl tanımlarsınız' sorusunda ‘stratejik ortaklık vardır’ olarak yanıt verenlerin oranı yüzde 26.1 iken, Türkiye ile Rusya arasındaki en önemli iş birliği alanları nedir? sorusuna katılımcıların yüzde 34.3’ü enerji alanındaki işbirliği cevabını verdi. Aynı kategoride, ticari-ekonomik iş birliği yanıtını verenlerin oranı ise yüzde 27.9 olduğu ortaya çıktı.
'TÜRKİYE ABD’YE GÜVENMİYOR'
ABD ile Türkiye arasındaki ilişki sorusuna geçen yıl olduğu gibi bu yıl da katılımcıların yüzde 39.4’ü ‘güvenilmez ülke’ yanıtını verirken, yüzde 22.6’sı ‘sömürgeci ülke’ olarak değerlendiriyor. Aynı kategoride Türkiye ile ABD arasındaki en önemli sorun nedir sorusuna, katılımcıların yüzde 60.5’i ‘terörle mücadele’ derken, yüzde 37.3’ü ‘ABD’nin PYD’ye destek vermesi’ diyor.