İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Tahran yönetiminin başta Rusya, Türkiye ve Çin olmak üzere bir dizi ülkeyle ikili finans anlaşması imzalamak için görüşmeler yaptığını açıkladı. Zarif, Rusya, Türkiye, Çin, Azerbaycan, Hindistan ve diğer ülkelerle finans anlaşmaları konusunda müzakereler yürütüldüğüne ve bu anlaşmaların bir kısmının çoktan imzalandığına işaret etti. Finans anlaşmalarının içeriğine ilişkin Ankara ve Moskova’dan henüz bir resmi açıklama veya konuya ilişkin detay gelmedi. Ancak Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya'nın ABD'nin İran'a yönelik yeni yaptırımlarını önceden olduğu gibi 'hukuka aykırı' bulduğunu söylemiş, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov da, Rusya ve partnerlerinin yaptırımlara karşı koyacağının altını çizmişti. Öte yandan Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise geçen hafta, İran’a ziyaret gerçekleştirmişti.
‘FİNANS ANLAŞMALARI ABD’NİN YAPTIRIMLARINI UYGULANAMAZ KILAR’
Söz konusu gelişmeleri de göz önüne alarak, Zarif’in bahsettiği bu anlaşmaların, bölge ülkelerinin ABD’nin ekonomik ve siyasi baskılarından muaf olmasına ne denli etkili olabileceğini, gazeteci-yazar Mehmet Ali Güller, Sputnik’e değerlendirdi. Zarif’in bahsettiği anlaşmaların, kapsamından önce, imzalanmış olması dolayısıyla önemli olduğuna işaret eden Güller “Bu tip anlaşmaların büyük ve kapsamlı olmasını beklemekten önce, olmasını beklemek çok daha önemli. Zira bu tip anlaşmalar, ölçeğinden önce, ABD’nin yaptırımlarını uygulanmaz kılması bakımında önemlidir. Finans anlaşmaları, ortak ödeme mekanizmaları, ulusal paralarla ticaret… Tüm bunlar aynı zamanda birbirini bütünleyen ve ABD’nin dolar saltanatını zayıflatan gelişmelerdir. ABD o nedenle Almanya, Fransa ve İngiltere üçlüsünün İran’la kurduğu ortak ödeme merkezine (INSTEX) karşı çıkıyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘TÜRKİYE-İRAN ANLAŞMALARI İKİ ÜLKENİN TİCARETİNİ SAĞLIKLI ŞEKİLDE BÜYÜTÜR’
Güller “Bu tip ikili anlaşmalar ve ortak ödeme mekanizmaları, ayrıca ikili ilişkilerin sahadaki uygulayıcılarını yasallığa mecbur edecektir. Zira yaptırım koşullarında ikili ticareti ABD liderliğindeki finans sistemi içinde korsan yöntemlerle yapmak, uygulayıcılara daha çok kazanmak fırsatı veriyor ama hem ikili ilişkilerde sorun yaratıyor hem de ABD’ye koz veriyor. Türkiye ile İran arasındaki aracılar ve komisyoncular üzerinden yürüyen ticari ilişkilerde geçen yıllarda yaşanan sorunlar, hala ABD’nin Türkiye’ye karşı kullandığı bir koz olarak elinde bulunuyor maalesef. Dolayısıyla Türkiye ile İran’ın ikili finans anlaşması imzalaması, iki ülke ticaretini sağlıklı bir zemin üzerinde büyütecektir” diye devam etti.
‘ARTIK ABD’NİN BELİRLEDİĞİ ŞARTLARA GÖRE TİCARET YAPMAK ZORUNLULUĞU YOK’
ABD Başkanı Donald Trump, İran lideri Ali Hamaney'i de kapsayacak şekilde İran'a yönelik yeni yaptırımlar getiren başkanlık kararnamesine imza attığı bir dönemde gündeme gelen bu anlaşmalarının öneminin sorulması üzerine Güller “Bu ülkelerinin ekonomik büyüklüğü, ABD ekonomisinden büyük ve bu ülkeler artık ABD’nin belirlediği şartlarda ticaret yapmak zorunda değiller. Nitekim Çin Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olduktan ve IMF ile Dünya Bankası içindeki ağırlığı arttıktan sonra, ABD’nin çizdiği finans çerçevesi esnemeye başladı. Zaten bu ülkelerin büyük bir kısmı aynı örgütlerdeler ve ikili ticaretlerinde ulusal para kullanma kararı aldılar. Bu kararı da adım adım ticaretlerine yansıtmaya başladılar. Bu doların saltanatına vurulmuş en önemli darbedir” dedi.
‘TAM BAĞIMSIZLIK İÇİN EKONOMİK BAĞIMSIZLIK ŞART’
Güller, “Söz konusu finansal anlaşmalar, siyasi ve askeri bağımsızlığın (ABD'den) önünü açar mı?” sorusu üzerine ise “Emperyalist kapitalist sistemin zincirleri bu tip işbirliği modelleriyle daha hızlı kırılacaktır, kırılmaya başlamıştır. Tam bağımsızlık için zaten ekonomik bağımsızlık gerekiyor” diye yanıt verdi.