Türkiye’nin ilk kadın semt pazarı: Tüm zorluklara rağmen çalışıyorlar

Diyarbakır’ın merkez Bağlar İlçesi’nde 2013 yılında kurulan Jiyan Semt Pazarı Türkiye’nin ilk kadın semt pazarı. Şiddete maruz kalan ve maddi durumu kötü olan kadınları istihdam etmek için dönemin Bağlar Belediyesi tarafından 200 kadınla kurulan pazar, artan işsizlik ve işten çıkarmaların ardından bugünlerde daha çok rağbet görüyor.

Pazarda çalışan her kadının hikayeleri farklı olsa da ortak noktaları aynı. Eşinden şiddet gördüğü için boşanan, boşandığı için ailesi tarafından reddedilen, çalıştığı işten çıkarılan, eşi çalışamayan, maddi durumu kötü olan onlarca kadın, pazarda çalışarak eve ekmek götürme çabasında.

“Pazar işini yapamazsınız” baskılarına rağmen çalışmakta ısrar eden ve bunu başararak çevre tarafından da kabul gören kadınlar, çalıştıkları pazarı evleri, arkadaşlarını da kardeşleri gibi görüyor.

35 yaşındaki Sadiye Yavuz, pazarda çalışarak geçimini sağlamaya çalışan kadınlardan sadece biri. Aslen Batmanlı olan ve 15 yıldır Diyarbakır’da yaşayan Yavuz, eşinden boşanmış ve 10 yaşındaki çocuğuyla birlikte yaşıyor.

Çalıştığı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne kayyum atandıktan sonra işten çıkarılan Yavuz, iş için çaldığı kapılar yüzüne kapanınca uzun süre işsiz kaldı. Yavuz’a, Kadın Pazarı’nda çalışan kadınlar el uzatarak pazarda çalışmasını sağladı. Yavuz şuan pazarda çalışarak hem çocuğuna bakıyor hem de işsiz kaldığı süreçteki borçları kapatmaya çalışıyor.

“Daha önce pazara müşteri olarak geliyordum” diyen Yavuz, belediyenin Kadın Politikaları Müdürlüğü’nde çalıştığını ve kadınların yaşadığı sorunlara çözüm getirmek için mücadele ettiğini söylüyor.

İşsiz kalınca kadın pazarcıların destek çıktığını kaydeden Yavuz şunları söyledi: “Burada tanıdığım arkadaşlarım vardı, onlar teklif etti, ben de kabul ettim. Beni de aralarına aldılar. Patates soğan ile başladım. Bir şekilde idare ediyoruz. Şuan ne kendime ne de çocuğuma zaman ayıramıyorum. Sabah 06.00’da kalkıp akşama saat 19.00’da kaldırıyoruz. Eve gidince gece yemek bulaşık derken gece oluyor. Daha önce her gün çocuğumun derslerinde yardımcı oluyordum ama artık ona zamanım olmuyor. İkimiz de yemek yedikten sonra yorgun düşüyoruz.”

Pazarda çalışan kadınların hikayelerine dikkat çeken Yavuz şöyle konuştu: “Herkeste bir mağduriyet var. Yokluktan gelen, işsiz kalan, kimsesi olmayan, yardıma muhtaç olan, evine ekmek götürme zorunda olan kadınlardır. Eşinden boşanan, eşi çalışamayan, boşanıp ailesi tarafından kabul edilmeyen kadınlar var. Herkesin ayrı bir hikayesi var. Bir arkadaşımız vardı, eşinden boşanmak istiyordu. Pazarda çalışıyordu. Bir gün pazarın ortasında eşi tarafından silahla vuruldu, felç oldu. Şimdi zorlukla yürüyebiliyor. 5 çocuğu var ve onlara bakmakta zorlanıyor. Buraya gelen kadınların ayrı hikayeleri ve mağduriyetleri var. Hepsi kendi ayakları üzerinde durmak isteyen kadınlar.”

Bağlar Kadın Semt Pazarı Derneği çatısı altında örgütlenen kadınlar, geçtiğimiz günlerde erkek pazarcılarla karşı karşıya geldi. Kaynartepe Mahallesi'nde bulunan erkek pazarının kapatılması sonrasında belediye erkek pazarcılara kadın pazarının bulunduğu mahallede pazar açması için izin verdi.

Erkek pazarcıların sayıca fazla olması nedeniyle haksız bir rekabet yaşandığını ve satışlarının düştüğünü ifade eden kadınlar, erkeklere yeni pazar yeri verilmesi ihtimalinde ise kadın pazarcıların tezgahı kapatmak zorunda kalacağını söylüyor.