Türkiye ile ABD arasında yaşanan papaz Brunson krizi sonrası süreçte dövizdeki dalgalanmaların ardından TL'de yaşanan değer kaybını, zamları ve iflasları değerlendiren Prof. Dr. Boratav, "Ciddi bir krizin başlangıç aşamasındayız" dedi.
İleri Haber'den Meryem Yıldırım'a konuşan Boratav, yaşanan süreçte sonucun söz konusu ekonomilerin yeni bir çevrime sürüklenmesi olduğunu belirterek, şöyle devam etti: "Yüksek tempolu dış kaynak girişlerinin yol açtığı canlanma; bu akımlarda 'sert durma veya tersine dönme' koşullarında durgunlaşma veya kriz… Olumsuzlaşan ortamlarda krize kimler sürüklendi? 'Canlanma' döneminde dış kırılganlıkları artan ülkeler…"
'BU TİP KRİZ TÜRKİYE'DE DAHA ÖNCE 4 KEZ GÖRÜLDÜ'
Boratav, "2001 krizi içinde Kemal Derviş yönetiminde IMF programlarıyla oluşturulan neoliberal yapıyı 2003 sonrasının AKP iktidarı olduğu gibi benimsedi; 2015'e kadar sızlanmadan uyguladı ve bugünkü krizin sorumluluğunu da üstlenmiş oldu" dedi.
IMF PROGRAMLARININ ANA UNSURLARI
"Bu neoliberal yapının ana unsurlarını hatırlatayım" diyen Boratav, o unsurları tek tek şöyle sıraladı:
"Bu 'paket'in ana hedefi, emperyalist sistemin çevresinin finans kapitalin denetimine girmesidir. 2000 sonrasında merkez bankacılığının resmî doktrini haline getirilmiştir" diyen Boratav, şöyle devam etti: "Ancak, çok sayıda Asyalı ülke (başta Çin) ve zaman zaman Arjantin, Brezilya gibi ihtiyatlı ülkeler bu doktrine mesafeli durdular. AKP ise bu modeli tamamen benimsedi ve AKP, 2003-2007'de uluslararası sermaye hareketlerinin coşkulu seyretmesinin uzantılarını yaşadı: Ucuzlayan döviz, yüksek TL faizi… Sonuç aşırı dışsal kırılganlıklar oldu: TL'nin reel olarak hızla değerlenmesi; üretimin ithalata bağımlılığını yapısal hale gelmesi; kronik ve giderek büyüyen cari işlem açıkları; dış borçların dört nala tırmanması ve özel, kısa vadeli borçların ağırlığının artması… Bu nedenle, ABD'de patlak veren ve merkez ülkelerde yoğunlaşan 2008-2009 krizinden sert etkilenen az sayıdaki çevre ekonomisinden biri Türkiye oldu."
'EKONOMİK BUNALIM BANKALARI DA KAPSAYAN FİNANSAL KRİZE DÖNÜŞEBİLİR'
"2010'dan itibaren Batı merkez bankalarının uluslararası likiditeyi hızla genişletmesi, AKP iktidarını aynı 'rehavet' ortamına tekrar teslim etti; Türkiye'nin dış kırılganlık göstergeleri daha da bozuldu; ülkemiz, 'beş kırılgan yükselen ekonomi' grubunun kalıcı bir mensubu oldu. 2017'de uluslararası likiditenin daralma eğilimi ortaya çıkınca, finans kapital, "Güney" coğrafyasının en zayıf, kırılgan halkalarından çıkmaya başladı. Dış kaynak hareketlerinde yukarıda değindiğim "sert durma ve/veya tersine dönme" olgusu Türkiye'de de Mart 2018'de başladı. AKP ise aynı tarihlerde seçim ekonomisi dürtüsüyle kamu maliyesinin sürüklediği yüksek tempolu bir iç talep pompalamasını sürdürmekteydi. Enflasyon ve cari açık tırmandı; dış finansman gereksinimlerinin karşılanamayacağı Mart sonrasında ortaya çıktı. Önce Arjantin, sonra Türkiye kriz ortamına sürüklendi. Sırada bekleyen birkaç ülke daha var. Şimdi, tüm unsurları ile AKP'nin 'eseri' olan krize girmekteyiz. Reel ücretlerin, üretimin, istihdamın, milli gelirin gerilemesi biçiminde gerçekleşen ekonomik bunalım, bankaları da kapsayan finansal bir krize de dönüşebilir."
MUHALEFET VE MESLEK ÖRGÜTLERİNE ‘YAPILMASI GEREKENLER' LİSTESİ
Prof. Dr. Boratav, "Bir ‘çözüm reçeteniz' var mı? Muhalefete bir çağrınız olsa ne söylerdiniz?" sorusuna şu yanıtı verdi:
Buna karşılık sosyalist partiler, sendikalar, meslek örgütleri, ilerici dernekler, kriz ortamında emekçilerin savunulmasına öncelik vermelidir. Hızlanan enflasyon tüm ücretleri, maaşları, emekli aylıklarını, çiftçi alacaklarını aşındırmaktadır. Endeksleme ('eşel mobil') gündeme getirilmelidir. İşsizlik sigortasının yağmalanması önlenmeli, kapsamı hızla genişletilmelidir. Toplu işten çıkarmalar önlenmelidir. Krizi fırsat bilen iş çevrelerinin kayıt-dışı istihdama kayması frenlenmelidir. Artan işsizlik ve pahalılık ortamında emekçilerin dayanışma ağları şimdiden tasarlanmalı; örnek uygulamalar başlatılmalıdır."