Durumu ve İsrail’den görünen resmi Moşe Dayan Merkezi’nden Ortadoğu Araştırmacısı Ceng Sagnic ile konuştuk.
‘LÜBNAN SEÇİMİ İSRAİL’İN ARGÜMANLARINI GÜÇLENDİRDİ’
Ceng Sagnic’a göre Lübnan’daki seçim sonuçları İsrail açısından sürpriz bir gelişme olmadı, aksine bu sonuçlar İsrail’in argümanlarını güçlendirmiş oldu:
‘NETENYAHU İLE GÜVENLİK YAPISI UYUMLU’
Sagnic, İsrail Başbakanı Netenyahu’nun İran’ın ‘nükleer arşivi’ ile ilgili beyanlarının ABD kamuoyu ve hatta İsrail güvenlik bürokrasisinde bile fazla ikna edici bulunmadığı ve hatta iç politikada yolsuzluk dosyaları nedeniyle sıkışmasıyla bağlantı kurulduğu anımsatıldığında, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu tür think-tank gibi, analistler gibi, basın gibi mecralara geldiği zaman Netanyahu'nun iç politikadaki açmazları her ne kadar gündeme geliyor olsa da, İsrail'in güvenlik aparatlarıyla Netanyahu'nun İran'la ilgili yaptığı girişimleri oluşturan motivasyona baktığımızda aralarında bir uyum olduğunu görüyoruz. İsrail güvenlik aygıtlarının, Başbakan Netanyahu’nun bundan siyasi bir kazanç elde etme çabası dahi olsa bu durumdan rahatsız olduğuna dair herhangi bir işaret yok. Aksine zaten Netanyahu'nun duyurduğu ve ilan ettiği bilgiler güvenlik aygıtlarından geliyor.”
‘EN BELİRGİN KAYGI SURİYE SAVAŞI TECRÜBESİNİN İSRAİL’E KARŞI KULLANILACAĞI’
Suriye savaşında güç dengesinin İsrail’in aleyhine değiştiğini söyleyen Sagni’a göre en belirgin kaygı Suriye savaşıyla birlikte elde edilen askeri ekipman ve tecrübenin İsrail’e karşı kullanılacağıyla ilgili:
‘RUSYA İLE İRAN’IN İTTİFAKI İDEOLOJİK DEĞİL PRAGMATİK’
Rusya’nın İsrail ile İran arasında henüz tarafsız bir pozisyonda durduğuna işaret eden Sagnic, İsrail’in hamlelerini yaparken Moskova’yı da kızdırmamaya dikkat ettiği görüşünde. Sagnic, iki ülke arasında Suriye’de yaşanacak olası gelişmelerin ise ya Rusya’ya rağmen ya da Rusya’nın müsaadesiyle gerçekleşebileceği yorumunu yaptı:
‘İSRAİL RUSYA’YI TAHRİK EDECEK BİR SATAŞMAYA GİRMEDİ’
İsrail’in, Rusya’nın çizdiği sınırlara karşı temkinli davrandığını belirten Sagnic’a göre Rusya’nın İsrail’e karşı pozisyonunu etkileyecek şey ABD’nin bu konuda nerede duracağı:
‘RUSYA VE İRAN MÜTTEFİK OLSALAR DA İDEOLOJİK OLARAK ORTAK DEĞİLLER’
İran ile Rusya’nın müttefik olsalar da ideolojik olarak ortak olmadıklarını ve Suriye’deki hedeflerinin farklı olduğunu söyleyen Sagniç’a göre İsrail, Suriye’deki güç dengesini Rusya’nın aleyhine değiştirecek adımlardan uzak duruyor:
‘SINIRA GELENLERE SEN IŞİD’Lİ MİSİN DİYE SORULMUYOR’
Sagnic, İsrail’in cihatçılara destek verdiğine dair haberlerin Rusya için ‘rahatsız edici’ niteliği anımsatıldığında, böyle bir bilgiye rastlamadığı yanıtını verdi. Sagnic, ancak İsrail’in sınıra yaralı olarak gelenlere sen IŞİD’li misin diye sormadığını da ekledi:
“Cihatçılara verilen destek ile ilgili yorum yapmıyorum, gerçekten öyle bir şeye ben rastlamadım. İnsani bir durum var orada, sınırlara yaralı olarak gelen ve kendini İsrail tarafına atmaya çalışan insana, sen IŞİD'li misin, Nusracı mısın, şucu musun, bucu musun diye sorulmuyor, tedavisi yapılıyor ve geri gönderiliyor. Bu bir destekse destek, destek olmayabilir de bunu söylemek gerekirse.”
‘TAMPON BÖLGE FİKRİ İSRAİL’İN KENDİSİNİ RUSYA’YA DAYATTIĞI BİR FİKİR DEĞİL’
İsrail’in Suriye sınırında geniş bir tampon bölge istediğini belirtirken, ancak bu konuda kendini Rusya’ya dayatmadığı görüşünü dile getiren Sagnic’a göre, İsrailliler bu bölgenin garantörlüğü için Rusya’yla anlaşma yapmaya kapalı değil:
‘MOSKOVA’NIN ORTADOĞU’DAKİ ABD MÜTTEFİKLERİYLE İLİŞKİ KESME SİYASETİ YOK’
Sagnic, Moskova’nın Ortadoğu siyasetinde ABD müttefiki ülkelerle ilişkiyi kesme yönünde bir tavrının olmadığını ve tampon bölgeyle alakalı İsrail taleplerinin karşılanmaması için ortada büyük sebeplerin bulunmadığı değerlendirmesinde de bulundu:
“Yani İsrail'in taleplerini Moskova'dan alamaması için ortada sanıldığı kadar büyük nedenler yok. İsrail, taleplerini Moskova'dan alamazsa bunun sebebi Moskova'nın ABD ve ABD müttefikleriyle olan sorunları olabilir ki Moskova'nın şu anda Ortadoğu siyasetinde ABD müttefikleriyle ilişkileri kesmek gibi bir siyaseti yok. Aslında ABD müttefikleri bir şekilde Moskova'yla ilişkilerinde her geçen gün daha da ilerliyor, bunun en güzel örnekleri Türkiye, Irak Kürdistan Bölge Yönetimi. Yani ABD müttefikleri olmalarına rağmen, bu müttefik pozisyonlarının devam etmesiyle beraber Rusya'yla da bir biçimde iletişimde kalmaları şeklinde ilerleyen bir siyasette Rusya'nın İsrail'e kapıyı kapatacağı fikri çok afaki bir fikir olur.”
‘SAVAŞ YA GÜNEY SURİYE’DE YA DA LÜBNAN’IN TAMAMINDA YAŞANACAK’
Sagnic, Lübnan’da yaşanacak olası bir savaş senaryosunun ‘gerçekçi’ olduğu görüşünde. Suriye ile alakalı ikmal hatları nedeniyle bunun Rusya’yı da ilgilendireceğini belirten Sagnic’a göre, eğer savaş yaşanırsa mecburen Güney Suriye’de ya da Lübnan’ın tamamında olacak:
‘MOSKOVA’NIN SAVAŞIN SURİYE’DEKİ GÜÇ DENGELERİNİ DEĞİŞTİRMEMESİ TALEBİ OLABİLİR’
Cenk Sanic son olarak Moskova’nın, İsrail’in Hizbullah’la olası savaşının Suriye’deki güç dengelerini değiştirmemesi yönünde talebi olabileceğini de belirtirken, bu talebin İsrail tarafından karşılanabilir olacağını da ekledi:
“Bu savaşın ortaya çıkması durumunda da kriterler çok belli olacak. Yani eğer İsrail'le Hizbullah aralarındaki sorunu çözmek için bir savaşa girişeceklerse Moskova’nın bu savaşın Suriye'deki güç dengelerini değiştirmemesi talebi olacak. Ben bu talebin karşılanabileceğini düşünüyorum. Çünkü güç dengelerinde ufak değişimlere hatta büyük değişimlere gitme ihtimali olmasına karşın Suriye'de artık Suriye rejiminin toprak bütünlüğünü tehdit edecek boyutlarda —muhalif sorunu da kalmadığı için veya IŞİD sorunu da kalmadığı için- yani Rusya'nın da çok fazla istediği toprak bütünlüğüyle ilgili tehditleri doğuracak bir durum olmayacağını düşünüyorum. Bu şu demek değil, yani Rusya bu tür bir savaşa İsrail'in yanında destek verir ya da göz yumar manasında söylemiyorum, bu Rusya ile İsrail arasındaki iletişim kapısının ardına kadar açık olduğunun ifadesidir. Yani bu savaş riski çok yoğun bir biçimde var, yakın zamanda böyle bir savaş riski var, hatta savaşın Beyrut'un çok çok kuzeylerine sirayet etmesi artık başkentin de ötesine geçerek Lübnan'daki Sünni bölgeleri dahi içine alması gibi çok ciddi bir risk var. Suriye'deki askeri ikmal hatlarının, askeri güçlerin böyle bir savaşta İsrail'e karşı kullanılması en azından bu bölgenin dahil olması riski çok büyük bir risk. Bununla ilgili herkesin bir senaryosu var. Ama bu senaryoları konuşurken İsrail'le Moskova arasındaki iletişim kanallarının İran'ın lehine bir biçimde kapalı olduğu fikrini taşıyarak konuşulmaması gerektiğini düşünüyorum.”